Φέτος τα απογεύματα της Κυριακής έχουν άλλο αέρα. Αντί για χαλαρωτικές βόλτες στα ήσυχα και μαγικά στενά της πόλης, επιλέγουμε να ταξιδεύουμε με κουβέντες. Συναντάμε ανθρώπους που έχουν κάτι να μας πουν και που τα λόγια τους μας φέρουν πότε στα όνειρα που είχαμε παιδιά και πότε μας προσγειώνουν για τα καλά στην πραγματικότητα. Αλλά για ποια πραγματικότητα μιλάμε; Υπάρχει πραγματικό αλλά πραγματικότητα;
Αυτή την Κυριακή λοιπόν, βρεθήκαμε στο Μικρό Παλλάς, όπου μας περίμενε ένας θαυματοποιός! Μας υποδέχτηκε στη σκηνή του και μας έδειξε πώς μπορείς να μετατρέψεις αυτό που όλοι θεωρούν πραγματικότητα, σε κάτι μαγικό! Γιατί τι είναι πιο μαγικό από την ίδια τη ζωή;
Ο θαυματοποιός μας ήταν ανέκαθεν γνωστός, καθώς έκανε θαύματα, με ό, τι κι αν καταπιανόταν. Έχει σπουδάσει Αρχιτεκτονική και αυτός είναι μάλλον και ο λόγος που έχει δημιουργήσει τέτοια καλλιτεχνικά κομψοτεχνήματα στην καριέρα του. Έχει γράψει τη μουσική σε πραγματικά αναρίθμητες τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες -εποχής και σύγχρονες- σε πολλά τραγούδια αλλά και θεατρικά έργα και τέλος είναι Δάσκαλος σε Ανώτερες Δραματικές Σχολές. Είναι βραβευμένος από τον ΟΗΕ και τη UNICEF για το σύγγραμμά του «Οι προσωπικότητες δημιουργούνται με τη διαφορετικότητα», έχει ποικίλα θεατρικά βραβεία και τέλος είναι επίτιμος καθηγητής της Ακαδημίας του Μονάχου.
Αλλά έχει και κάτι που θέλει όχι μόνο ταλέντο, αλλά ήθος και συνέπεια για να κατακτηθεί. Ο Γιάννης Ζουγανέλης έχει κερδίσει δικαιωματικά τη βαθιά εκτίμηση του κόσμου, όχι μόνο σαν καλλιτέχνης, αλλά και σαν άνθρωπος!
Εν αρχή ην το έργο… Πείτε μας δυο λόγια για την πλοκή του.
Πρόκειται για μια «αντιεξουσιαστική κωμωδία» σύγχρονης αλλά όχι επίκαιρης λογικής. Δε νομίζω ότι το επίκαιρο είναι συνυφασμένο με την τέχνη, με εξαίρεση την επιθεώρηση. Στο έργο είμαι ένας ψευτο-θαυματοποιός, οργανωτής μια παράστασης, που κάνω όμως τα θαύματά μου! Ισορροπώ ανάμεσα στη σοφία και την απομυθοποίησή της. Δηλαδή όταν λες κάτι σοφό και αμέσως μετά γελάς με αυτό, δε γίνεται διδακτική-διδασκαλική η σοφία και έτσι περνάει μέσα στους ανθρώπους πολύ πιο συνειδητά. Στο έργο βλέπουμε μια παρέα ανθρώπων που παρασύρθηκαν από το ίντερνετ και μπήκαν στη φυλακή εξαιτίας μιας απάτης και εκεί ιδρύουν κι ένα κόμμα. Το έργο έτσι μιλάει για τις χαμένες αξίες, για την ευτελή ισορροπία στην καθημερινότητά μας, αλλά με έναν τρόπο που γελάμε με όλα αυτά. Και γελάμε με όλα αυτά, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε την κωμικότητά μας και την ιλαροτραγική υπόσταση των τελευταίων χρόνων.
Μια από τις αγαπημένες σας λέξεις είναι η κωμικότητα! Τι σημαίνει για εσάς;
Κωμικότητα είναι ό,τι πιο σοβαρό υπάρχει στη ζωή! Αλλά απευθυνόμαστε σε έναν λαό που τον αγαπώ πολύ μεν, αλλά –λυπάμαι που θα το πω- που δεν έχει πολιτισμό και μπερδεύει την κωμικότητα με το χαβαλέ και το γελοίο. Κατ’ αρχήν η τέχνη εκφράζει τη ζωή. Αν η τέχνη δεν έχει αναφορά την ίδια τη ζωή, δεν υπάρχει τέχνη. Οι λογικές του «ελίτ» και της «ψευτοκουλτούρας», του τι είναι και τι δεν είναι «εμπορικό», εμένα δε με άγγιξαν ποτέ στη ζωή μου. Απλώς από έλλειψη παιδείας, δεν ξέρουμε ότι κουλτούρα είναι αυτό που μας συμβαίνει στο παρόν. Η κουλτούρα του μέλλοντος δεν έχει καμία σχέση, γιατί η Ιστορία θα καταγράψει ό,τι γουστάρει. Ξέρεις, η επικοινωνία είναι τομή στην ύπαρξη του ανθρώπου. Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, που δεν κατάφεραν να επικοινωνήσουν στη ζωή και αυτό-χρήστηκαν «ελίτ» και «δεν μας καταλαβαίνουν». Αυτοί οι άνθρωποι είναι ουτοπιστές, ψεύτες και απαίδευτοι. Η τέχνη που κάνει το λαό ανίκανο να αντιληφθεί τι συμβαίνει, δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται «τέχνη». Δεν είναι τέχνη, δεν είναι επικοινωνία. Η τέχνη είναι ψυχαγωγία, καταγραφή της ιστορίας, έρευνα, αλλά τώρα μιλάμε για τη συγκεκριμένη παράσταση που έχει να κάνει με την ψυχαγωγία. Εγώ αμφιβάλλω αν θα έπρεπε να υπάρχει αναφορά στη ζωή. Γιατί είναι εκβιασμός να έρθει ο άλλος να σε δει για πράγματα που πιστεύεις εσύ ότι είναι τέχνη.
Κωμικότητα είναι η στάση απέναντι στη ζωή. Να μπορείς να γελάς στην καθημερινότητά σου, όχι να χαβαλεδιάζεις, να μπορείς να έχεις χιούμορ. Ο Αριστοφάνης, πρώτος και ως γεννήτωρ καθόρισε την «κωμικότητα» στο θέατρο. Ο Αριστοφάνης, ο οποίος στεκόταν απέναντι στην εξουσία με χαμόγελο, με σκοπτικότητα και με επίθεση. Δεν στάθηκε όπως οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές – Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης- οι οποίοι ιστορικά κατέγραφαν πράγματα, δίνανε τη θέση τους και κάνανε και μυθοπλασία. Ο Αριστοφάνης ήταν απέναντί τους, απέναντι σε όλους. Και σκεφτείτε ότι με τα χρόνια, πολλοί γνώρισαν την ποιότητα των συγγραφέων –Αισχύλο και Ευριπίδη- μέσα από την κωμωδία των «Βατράχων» του Αριστοφάνη, που τους εμφανίζει να διαπληκτίζονται για το ποιος είναι ο καλύτερος ποιητής. Αυτή είναι η κωμικότητα. Να κάνεις τον άλλο μέσα στην παρέα καλύτερο, γελώντας! Και αυτό είναι και το πιο δύσκολο πράγμα στην θεατρική πια τέχνη. Αλλά και στη ζωγραφική! Για παράδειγμα, μεγάλος κωμικός ζωγράφος είναι ο Picasso. Ας πούμε η Guernica που είναι επαναστατικό έργο, είναι κωμικό έργο. Επίσης, συναντάς την κωμικότητα στους ανθρώπους που χαμογελάνε, που θέλουν να αλλάζουν, στους ανθρώπους που αυτοσαρκάζονται. Ο αυτοσαρκασμός είναι σοβαρό στοιχείο της κωμικότητας. Γιατί για να σαρκάζεις τρίτους, πρέπει πρώτα να σαρκάζεις τον εαυτό σου. Ο αυτοσαρκασμός έρχεται από μια αυτό-ανάλυση, μια αυτοκριτική, μια αυτό-ανάγνωση, με σκοπό την αλλαγή. Γιατί δεν υπάρχει εξέλιξη χωρίς αλλαγή.
Μιλάμε ακόμα για μάζες. Αν είναι δυνατόν! Δε μιλήσαμε ποτέ για τη διαφορετικότητα και τις ξεχωριστές προσωπικότητες των ανθρώπων.
«Όταν φεύγεις από τη χώρα σου, αφήνεις τη θέση σου σε αυτόν που πολεμάς.»
Ο πιο ειδικός να μιλήσει για αυτό είναι ο συγγραφέας, ο Θοδωρής Αθερίδης. Αλλά εγώ που το ερμηνεύω επειδή το πιστεύω κιόλας, το περνάω με τέτοιο τρόπο, ότι κοιτάξτε «εγώ θα σας πω το σοφό τώρα». Και η σοβαρότητα της κωμικότητας είναι ότι εγώ αυτό-ανατρέπομαι, γιατί δε μπορείς να πεις ανατρεπτικά πράγματα χωρίς να αυτό-ανατραπείς. Υποκριτικά αυτό-ανατρέπομαι δηλαδή. Δείχνω ότι δεν θα σας πω κάτι σοφό, όμως λέω κάτι σοφό.
Όταν φεύγεις από τη χώρα σου, αφήνεις τη θέση σου σε αυτόν που πολεμάς. Το εκτόπισμα του κάθε θετικού ανθρώπου όταν το αφήνουμε ελεύθερο, μπορεί να καλυφθεί από κάποιον που είναι εθνικός μειοδότης, προδότης, που δεν έχει να πει τίποτα, που μπορεί να είναι φασίστας. Με αυτή τη λογική… Και φυσικά όλα αυτά που αφορούν τους νέους και το τώρα, τα είχε συνοψίσει ο Αριστοτέλης με μια φράση. «Όταν οι νέοι φεύγουν από τη χώρα τους, είναι σαν να χάνεται από τις εποχές η Άνοιξη.» Τα είχε πει όλα, τι να πούμε εμείς σήμερα…;
Τι θα λέγατε στους ανθρώπους που φεύγουν από τη χώρα;
Να επιστρέψουν. Δε μπορώ να τους κρατήσω, αλλά θέλω να επιστρέψουν. Πιστεύω ότι είμαστε ένα έθνος απαραίτητο στην Παγκόσμια Κοινωνία, αλλά οφείλουμε να επανέλθουμε στην εθνικότητά μας και να αποβάλλουμε τον κρατισμό. Εγώ τιμώ τους αγωνιστές της λευτεριάς, αλλά έχω θέμα με την Επανάσταση του ‘21. Γιατί επειδή τότε ιδρύθηκε το Κράτος, καταστράφηκε η Ελλάδα. Καταστράφηκε η ελληνικότητα του έθνους και δημιουργήθηκε ένα ανύπαρκτο κράτος. Θα ήθελα να έρθουν να βοηθήσουν και πιο πολύ για το μέλλον των παιδιών, όχι τόσο των μεγάλων. Αρκετά έχουν υποστεί οι νέοι από τους παλαιότερους. Σε αυτούς ανήκει το μέλλον! Πιστεύω στην παράδοση από τη μια γενιά στην επόμενη. Πρέπει να ενεργήσουμε να υπάρξει αυτή η χώρα, με τη σοφία του παρελθόντος και με παιδεία. Αυτό που δεν πρέπει να κάνει αυτή η γενιά είναι να παραδοθεί στην ψευτο-ευδαιμονία, τη ματαιοδοξία, το lifestyle, την ισοπεδωτικότητα, τα μαζικά κινήματα, όπως έκανε η δική μου γενιά. Η γενιά του Πολυτεχνείου στην οποία και ανήκω, διέπρεψε κοινωνικά, φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά, απλώς κάποιοι εκπρόσωποί της μπήκαν στη διαδικασία της εξουσίας και πρόδωσαν την ίδια τη γενιά. Αυτή η γενιά φυλακίστηκε, προδόθηκε, καπηλεύτηκε. Όμως προδόθηκε η γενιά από τον ίδιο της τον εαυτό.
Η αδυναμία έχει μεγαλύτερη δύναμη από τη δυναμική;
Περιγράψτε μας, ποια «Πράματα» αλλά και ποια «Θάματα» βλέπετε σήμερα;
Εγώ περιμένω αυτά που δεν περιμένει κανείς. Περιμένω να βρεθούν οι Έλληνες ως άνθρωποι και να δημιουργήσουν συνθέσεις έτσι ώστε να απαλλαγούμε από τη μιζέρια. Να κρίνουμε και να αναδεικνύουμε από τα τόσα χρόνια ιστορίας μας, ό,τι μπορούμε να υποστηρίξουμε. Η Ελλάδα είναι μια πανέμορφη χώρα, με μοναδικές ομορφιές και ανθρώπους. Με εναλλαγές, με παραδόσεις, με ευφορία. Σε κάθε γωνιά της, εκφράζει τη διαφορετικότητά της, την κουλτούρα της, το είναι της. Η Ελλάδα δεν είναι ένα μονοκόμματο πράγμα, αλλά κάθε της άκρη φέρει ξεχωριστές οσμές και αισθήσεις. Ιστορία, Σοφία, Φιλοξενία, Περηφάνια. Αυτή είναι η αλήθεια της Ελλάδα σήμερα και όχι η πραγματικότητα που μας πλασάρουν μέσα από την τηλεόραση. Αυτά τα Πράματα είναι τα μικρά μας Θάματα. Αυτά οφείλουμε να τα αναγνωρίσουμε, να τα καταλάβουμε, να τα εκτιμήσουμε, για να μπορέσουμε να τα υπερασπιστούμε. Όπως για παράδειγμα, πρέπει να μάθουμε να υπερασπιζόμαστε την έννοια «πατρίδα». Πώς θα γίνει αυτό; Θα πρέπει να σε διδάξω εγώ που είμαι μεγαλύτερός σου τι σημαίνει πατρίδα. Αφού εσύ δεν έχεις διδαχτεί μέσα από το σχολείο, όπως και τίποτε άλλωστε. Τα μαθηματικά για παράδειγμα, τα διδασκόμαστε και νομίζουμε ότι είναι να λύνεις ασκήσεις. Τα μαθηματικά είναι ίσως η μεγαλύτερη επιστήμη, γιατί ερευνά την αδυναμία και τη μηχανική. Άραγε ξέρουμε ότι η αδυναμία έχει μεγαλύτερη δύναμη από τη δυναμική;
Μέσα στο κλίμα της γενικής Παγκοσμιοποίησης που ζούμε, κάθε μικρό Θάμα της Ελλάδας, τείνει να χάσει την μοναδική ταυτότητά του και να μπει στη λογική της μάζας. Η χώρα μας έχει όλα αυτά τα θάματα που είπαμε και επιπλέον ένα. Τη νέα γενιά! Πιστεύω στην ποίηση, γιατί πιστεύω στο ποιώ, στο δημιουργώ! Η Ελλάδα τώρα θέλει νέους, αυτοδημιούργητους, ανθρώπους που ανθίζουν. Η χώρα μας θα ανθίσει περισσότερο όταν σταματήσουμε να την ξεπουλάμε και μπούμε στη διαδικασία να την πουλάμε. Πρέπει κάποια στιγμή να ξεσταυρώσουμε τα χέρια και να τα κάνουμε μαχαίρια.
Στην Ελλάδα του 2015…
Στην Ελλάδα του 2015… Ο Καστοριάδης έλεγε ότι το Σύνταγμα της Ελλάδας είναι ένα σύνταγμα που φτιάχτηκε από ισχυρούς, για να υπερασπιστούν οι ισχυροί. Ενώ λοιπόν το σύνταγμα πρέπει να φτιάχνεται για να υπερασπιστεί τους πολίτες από τον κρατισμό, ουσιαστικά γίνεται το αντίθετο, υπερασπίζεται το κράτος για να μην του κάνουν κακό οι πολίτες. Αλλά για ποιους πολίτες μιλάμε, όταν υπάρχει μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό που δεν έχει αποποιηθεί αυτή την έννοια. Προσωπικά, έχω αρνηθεί πολλάκις πολιτικές προτάσεις, γιατί πιστεύω ότι η ιδιότητά μου ως πολίτης είναι πολύ ανώτερη του πολιτικού. Γιατί εγώ μπορεί να ανακοινώσω κάτι στο Facebook και να συμβάλλω στο να μαζευτούμε με κάποιους ανθρώπους, ενώ οι πολιτικοί δε μπορούν να το κάνουν αυτό γιατί είναι κομματικοποιημένοι. Δε νομίζω ότι τα κόμματα είναι τόσο προπύργια της Δημοκρατίας, όσο εχθροί της.
Μισείτε την πραγματικότητα, αλλά λατρεύετε την αλήθεια… Δηλαδή;
Το μεγαλύτερο ψέμα είναι η πραγματικότητα, αυτό που βιώνουμε και το λέμε πραγματικότητα. Νομίζουμε ότι πραγματικότητα είναι αυτό που βλέπουμε στην τηλεόραση, αλλά δε σκεφτόμαστε ότι μας παρουσιάζεται ένα πολύ μικρό και αφελές ποσοστό των πραγμάτων. Μια άλλη πραγματικότητα που δε μου αρέσει, είναι η ανυπαρξία της επικοινωνίας. Οι άνθρωποι ζούμε για να επικοινωνούμε, τώρα όμως οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν. Η πραγματική επικοινωνία είναι η αλήθεια, η έλλειψη της επικοινωνίας είναι η πραγματικότητα. Η αλήθεια είναι η μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, η ξεχωριστότητα, το ότι δεν πρέπει να συγκρινόμαστε. Το ψεύτικο είναι η πραγματικότητα που θέλουμε να μοιάσουμε. Να δω τι φοράς εσύ και να πάρω κι εγώ τα ίδια. Είναι πραγματικότητα ότι μας έχουν κάνει μαζικοποιημένους, είμαστε όχλος, δεν είμαστε ξεχωριστές προσωπικότητες. Η πραγματικότητα είναι αυτή, η αλήθεια όμως είναι του καθενός ξεχωριστά και έχει να κάνει με τη φυσιογνωμία του! Γι’ αυτό και δεν υπάρχει μία και μοναδική αλήθεια. Γιατί ο καθένας έχει διαφορετική αντίληψη για το ίδιο πράγμα. Ο καθένας έχει τη δική του αλήθεια, που δεν θα την πει ποτέ και ποτέ κανένας δε θα μπορέσει να την καταλάβει.
Θα θέλατε να μας πείτε κάποια από τα επόμενα επαγγελματικά σας βήματα;
Ναι! Θα παίξω του χρόνου το μιούζικαλ «Βίκτωρ, Βικτώρια» στο Θέατρο Πάνθεον. Είναι ένα έργο με πολλή πλάκα! Παράλληλα με το θέατρο, γράφω τραγούδια. Πάσχω από καταιγισμό σκέψεων!
Έχω και μια εταιρεία δίσκων, τον «Αυλό», που τη διαθέτω στους νέους καλλιτέχνες για να έχουν θέση. Δεν χρηματοδοτώ κανέναν, απλώς μερικές φορές τους βοηθάω την έκδοση. Ενίοτε τους δίνω και κάποια κομμάτια, γιατί δεν πουλάνε πολύ οι δίσκοι και όταν πουλήσουν, βάζουν κάποια λεφτά στο ταμείο, για να μπορούμε να υπάρχουμε. Δουλεύουμε συλλογικά, αλλά σε καμία περίπτωση μαζικά. Είμαι πολύ υπέρ των ομάδων, που αποτελούνται από προσωπικότητες. Έτσι είναι καλύτερη η ομάδα.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Κι εγώ σ’ ευχαριστώ. Να’ σαι καλά!
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Πού ΜΙΚΡΟ ΠΑΛΛΑΣ, Αμερικής 2, στοά Σπυρομήλιου, Αθήνα , Τηλ.: 210-3210025
Συγγραφέας Θοδωρής Αθερίδης
Σκηνοθέτης Θοδωρής Αθερίδης
Ηθοποιοί Γιάννης Ζουγανέλης, Θοδωρής Αθερίδης, Λευτέρης Ελευθερίου, Αλίνα Κoτσοβούλου, Ευαγγελία Συριοπούλου, Γιάννης Μπισμπικόπουλος
Μέχρι Πότε Κυριακή 5 Απριλίου
Τι ώρα Τετάρτη & Κυριακή 20:00 – Πέμπτη-Παρασκευή 21:00 – Σάββατο: 18:15 (λαϊκή), 21:15
Εισιτήρια Τετάρτη έως Παρασκευή: 17€. Σάββατο & Κυριακή: 20€. Σάββατο απόγευμα (λαϊκή): 15€