Ένα από τα πιο βασανιστικά συναισθήματα για εμάς τους ταινιοφάγους είναι τα ερωτηματικά που μπορεί να σου μείνουν στο τέλος της ταινίας. Ακόμα χειρότερο είναι να σου έχει αρέσει τόσο πολύ η ταινία που μόλις είδες, ώστε να μη μπορείς να σκεφτείς τίποτα άλλο για την υπόλοιπη μέρα, να στύβεις το μυαλό σου για να απαλλαχθείς από τις απορίες και να μην τα καταφέρνεις.
Αυτό είναι το mindfuck. Όταν μια ταινία “παίζει” με το μυαλό του θεατή, τον μπερδεύει, τον αποπροσανατολίζει. Κάποιες φορές η πληθώρα των ερωτηματικών που δημιουργούνται μπορεί να διαλύεται μ’ ένα γεγονός που αλλάζει όλη την πλοκή. Άλλες φορές, κι αυτές είναι οι χειρότερες, τα ερωτηματικά σκοπίμως δεν χαίρουν απάντησης.
Εδώ σας συγκεντρώσαμε μερικές από τις πιο απολαυστικές “mindfuck” ταινίες!
Dark City
Ποιο Matrix και κουραφέξαλα; Dark City και ξερό ψωμί, ρε!
Ένας άντρας ξυπνάει σε μία μπανιέρα δίχως να ξέρει ποιος είναι και πώς βρέθηκε εκεί. Τρεις αλλόκοτοι, μαυροφορεμένοι άντρες τον κυνηγούν. Η πόλη που βρίσκεται ο πρωταγωνιστής είναι εφιαλτική και παράξενη. Σας φαίνεται μπανάλ το σεναριάκι; Για ακούστε και παρακάτω. Ο άντρας προσπαθεί να καταλάβει ποιος είναι και τι του συμβαίνει, αλλά όσο ψάχνει τόσο φαίνεται ότι τίποτα από όσα βιώνει δε μοιάζει φυσιολογικό. Σιγά – σιγά ο θεατής αντιλαμβάνεται ότι κανείς από τους πολίτες δε θυμάται πραγματικά πώς να βγει από την πόλη, μα και κάτι ακόμα πιο ανατριχιαστικό: στη Σκοτεινή Πόλη δεν ξημερώνει ποτέ… ή, ακόμα χειρότερα, ποτέ δεν ήταν μέρα. Ο John – ο άντρας μαθαίνει αργότερα από σπόντα το όνομά του – βλέπει ότι έχει την εξωπραγματική ικανότητα να αλλάζει την πραγματικότητα γύρω του σύμφωνα με τις ανάγκες του. Τα πράγματα μπλέκονται όταν η πρώην του πρωταγωνιστή (ή μήπως όχι πρώην;) και ένας ντεντέκτιβ (ή μήπως όχι ντεντέκτιβ;), ο οποίος τον υποψιάζεται για φόνο, αρχίζουν να πιστεύουν τις θεωρίες συνομωσίας του John και να παρατηρούν αλλόκοτα γεγονότα.
H Σκοτεινή Πόλη είναι η καλύτερη ταινία του Άλεξ Πρόγιας. Χρησιμοποιεί γοτθικά και κλειστοφοβικά σκηνικά με τα σκούρα χρώματα να κυριαρχούν (όπως και στο εκπληκτικό “The Crow”) . Η ιστορία δεν ακολουθεί κάποιο γνωστό μοτίβο αφήγησης, και προκαλεί τον θεατή με άπειρους γρίφους που ταλανίζουν το μυαλό και δημιουργούν άπειρα «wtf» για να απαντηθούν όλα στο τέλος. Πρέπει να είστε ανοιχτόμυαλοι όμως, γιατί το τελείωμα είναι τραβηγμένο και η ταινία δεν είχε τα εφέ και το μπάτζετ για να το υποστηρίξει σωστά… Παρόλα αυτά, σαν ιστορία με συγκλόνισε δημιουργώντας μου αγχωτικά συναισθήματα και μία συνεχή ανησυχία ότι κάτι δεν πάει καλά ούτε με τη δική μου πόλη.
Μπορώ να πω ότι ουσιαστικά πρόκειται για μία από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας που έχω δει και ανοίγει τις πόρτες σε διάφορες διαστάσεις. Βγήκε έναν χρόνο ΠΡΙΝ από το Μάτριξ και πραγματεύεται το ίδιο θέμα. Η ταινία δηλαδή επικεντρώνεται γύρω από έναν άνθρωπο (Rufus Sewell), ο οποίος αποκτά ξαφνικά και άθελά του επίγνωση ότι ο κόσμος του δεν είναι αυτό που φαίνεται. Σκεφτείτε ένα «The Matrix», μείον τα μεγάλα αστέρια-ονόματα, χωρίς WOW ειδικά εφέ και δίχως διαφημιστική εκστρατεία. Πολλαπλασιάστε τώρα τη φιλοσοφία και το μυστήριο του Μάτριξ επί 10 και θα καταλήξετε στη Σκοτεινή Πόλη.
Αν σας αρέσουν οι ταινίες που λιώνουν τα εγκεφαλικά σας κύτταρα, κολλούν στο μυαλό σας για ημέρες/εβδομάδες και σας κάνουν να αμφισβητείτε την ανθρώπινη ύπαρξη και την πραγματικότητά μας όπως την ξέρουμε, τότε το «Dark City» είναι η ταινία για εσάς.
Σάββας Χρυσικόπουλος
The Butterfly Effect
Όταν ο Έβαν Τρέμπορν συνειδητοποιεί ότι μπορεί να γυρίσει πίσω στο παρελθόν και να αλλάξει τα πιο τραυματικά περιστατικά της ζωής του, ξεκινάει έναν μετά μανίας αγώνα να τα κάνει όλα “τέλεια”. Δεν αντιλαμβάνεται όμως ότι αυτές οι αλλαγές, παρά τις καλές προθέσεις του, έχουν απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον.
Σε αυτό ακριβώς το φαινόμενο αναφέρεται και ο τίτλος της ταινίας. Το υποθετικό παράδειγμα της θεωρίας του χάους, γνωστό ως Butterfly Effect, δείχνει ακριβώς ότι ακόμη και μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες με την πάροδο του χρόνου. Στην ταινία το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον μπλέκονται. Οι πολλές αναδρομές σε συνδυασμό με την επανάληψη σκηνών προκειμένου να αλλάξει ο ήρωας την εξέλιξη των περιστατικών είναι τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν mindfuck. Συγκεκριμένα στο τέλος χρειάζεσαι λίγο χρόνο και λίγη περαιτέρω ανάλυση προκειμένου να βάλεις σε σειρά και να καταλάβεις όλα αυτά που έγιναν. Αυτό ακριβώς είναι όμως που την κάνει μια πολύ καλή ταινία!
Δήμητρα Τσώλη
Inception
Από την λίστα των mindfuck ταινιών δεν θα μπορούσε να λείπει το Inception, η απολαυστικά μπερδευτική ταινία του Christopher Nolan. Inception, δηλαδή «απαρχή», είναι η εμφύτευση μιας ιδέας μέσα στο υποσυνείδητο ενός δέκτη (αν νιώθετε ήδη μπερδεμένοι, περιμένετε να δείτε και την ταινία). Ο Cobb (Leonardo DiCaprio) αναλαμβάνει με τη μέθοδο αυτή να κλέψει τις ιδέες ενός πλούσιου στόχου, με αντάλλαγμα να ξαναδεί τα παιδιά του, κερδίζοντας έτσι την χαμένη του ζωή. Το Inception έχει να κάνει με τα όνειρα και το υποσυνείδητο, πράγμα που από μόνο του περιπλέκει την υπόθεση της ταινίας.
Φυσικά και στο τέλος δεν καταλαβαίνουμε τι ακριβώς συμβαίνει, αν ο πρωταγωνιστής βρίσκεται στην πραγματικότητα ή αν είναι ακόμα εγκλωβισμένος στο όνειρο που ο ίδιος κατασκεύασε, αλλά αυτό είναι και ένα κομμάτι της γοητείας της ταινίας. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης δήλωσε πως το δυσανάγνωστο αυτό φινάλε ήταν μια εσκεμμένη επιλογή και γελάει κάθε φορά που κάποιος τον ρωτάει τι έγινε τελικά στο τέλος. Πολλοί θα εξοργιστούν και θα κοιτάξουν γύρω τους γεμάτοι απορία αλλά προσωπικά θεωρώ πως μια τέτοια ταινία σχεδόν οφείλει να αφήσει ερωτηματικά. Δείτε την χωρίς να επιδιώκετε να καταλάβετε τα πάντα, σε κάθε περίπτωση θα απολαύσετε τα γραφικά, τα ειδικά εφέ κι ένα πολύ ενδιαφέρον cast.
Μαρία Τσαουσίδου
2001: A Space Odyssey (1968) 
Σε αντίθεση με το σύγχρονο Χόλιγουντ που μας πετάει έναν καταποντισμό γεγονότων και συναισθηματικών διακυμάνσεων, η «Οδύσσεια του Διαστήματος» του Kubrick δεν λέει πολλά και δεν δείχνει πολλά, χωρίς αυτό να την καθιστά κενή περιεχομένου.
Μια ταινία με ιδιάζουσα, όχι αυστηρά γραμμική πλοκή, και πολλά (ΠΟΛΛΑ) αναπάντητα ερωτήματα για κάποιον που τη βλέπει μια φορά και δεν προτίθεται να ξεψαχνίσει το ίντερνετ για ερμηνείες. Ας πούμε πως η κεντρική υπόθεση ακολουθεί μια ομάδα αστροναυτών που κατευθύνονται προς τον πλανήτη Δία, με το σκάφος τους να ελέγχεται από τον HAL 9000, έναν υπερσύγχρονο υπολογιστή-τεχνητή νοημοσύνη.
Μέσα από μια σειρά γεγονότων που δε θα αποκαλύψω για να μη χαλάσω την εμπειρία όποιου δεν έχει δει την ταινία, ένας από τους αστροναύτες καταλήγει να πλανιέται μόνος του μέσα σε ένα μικρό pod, και παγιδεύεται σε μια δίνη φωτός περνώντας από μέσα της με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Στην τελευταία σκηνή, ο πρωταγωνιστής βλέπει τον εαυτό του να γερνάει, και στο τέλος καταλήγει σε εμβρυϊκή μορφή στην τροχιά της Γης. Αν κάποιος μπορεί να μου εξηγήσει/ ερμηνεύσει την ταινία, τον παρακαλώ να αφήσει την εξήγησή του σε σχόλιο. Σοβαρολογώ.
Πετρινούλα Διονυσίου
Eternal Sunshine of the Spotless Mind
Από τις πιο ευρηματικές ταινίες στο είδος της. Και ποιό είναι το είδος της; Το mindfuck φυσικά! Με αριστουργηματική εικόνα, ατμόσφαιρα και ηθοποιία, ο σκηνοθέτης Michel Gondry παίζει με το μυαλό μας και πυροδοτεί την περιέργεια και τη φαντασία μας σε όλη τη διάρκεια της ταινίας. Με λίγα λόγια, αυτό που βλέπουμε είναι ένα ζευγάρι (Jim Carrey και Kate Winslet) το οποίο υποβάλλεται σε διαδικασία διαγραφής της μνήμης του με σκοπό να ξεχάσει ο ένας τον άλλο. Το σενάριο είναι εντελώς περίπλοκο και οποιαδήποτε παραπάνω πληροφορία ενδέχεται να εξελιχθεί σε κακό σπόιλερ, εμπιστευτείτε λοιπόν την αρθρογράφο και τις εξαιρετικές του κριτικές και αφήστε το έργο να διεισδύσει στην ψυχή και το υποσυνείδητό σας. Με προσοχή όμως, διότι είναι σχεδόν σίγουρο ότι την πρώτη φορά θα μπερδευτείτε σεναριακά. Καθώς, αντίθετα με τον τίτλο, όποιος βλέπει αυτή την ταινία μόνο πεντακάθαρο δεν είναι το μυαλό του!