Μια συνέντευξη για την μουσική με τον φλαουτίστα, Βαγγέλη Σταθουλόπουλο και τον βιολονίστα Σωκράτη Σταθουλόπουλο.
Με αφορμή της αναβίωσης του θεσμού της ’ Απογευματινής Μουσικής’(ABENDMUSIK) για δεύτερο συνεχόμενο χρόνο στον φιλόξενο χώρο της Ευαγγελικής Εκκλησίας Γερμανογλώσσων εν Ελλάδι, έχουμε την χαρά και την τιμή να συναντούμε τους δύο σολίστ στην συναυλία του Νοεμβρίου, τον φλαουτίστα, Βαγγέλη Σταθουλόπουλο και τον βιολονίστα Σωκράτη Σταθουλόπουλο.
Μπορείτε να μας πείτε δύο λόγια σχετικά με το φλάουτο και το βιολί?
Το φλάουτο είναι ένα από τα αρχαιότερα πνευστά όργανα. Με τη μορφή του οργάνου που παίζεται στο πλάι κι όχι κάθετα (όπως οι φλογέρες, τα είδη νέι και οι αυλοί του Πανός) είναι ασιατικής προέλευσης και έφτασε στην Ευρώπη κατά τον Μεσαίωνα μέσω των εμπορικών οδών του Βυζαντίου. Μέχρι και τα μέσα του 17ου αιώνα το φλάουτο είχε μόνο οπές που έκλειναν από τα δάκτυλα του εκτελεστή. Ο Γάλλος φλαουτίστας και οργανοποιός J. Hotteterreήταν ο πρώτος που εισήγαγε κλειδί στο φλάουτο. Στις αρχές του 18ου αιώνα ένας άλλος σημαντικός φλαουτίστας ο J. J. Quantz εισήγαγε κατασκευαστικές καινοτομίες που βελτίωσαν την απόδοση του οργάνου, ενώ παράλληλα έπαιξε σημαντικό ρόλο τόσο στην τενική όσο και την αισθητική ανάπτυξη του φλάουτου. Από τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισαν να προστίθενται ολοένα και περισσότερα κλειδιά μέχρι που ο Γερμανός φλαουτίστας και οργανοποιός με μεγάλες γνώσεις αργυροχρυσοχοϊας T. Boehm κατασκεύασε στα μέσα του 19ου αιώνα το φλάουτο όπως είναι σήμερα. Ένα όργανο δηλαδή κατασκευασμένο από μέταλλο και με έναν αρκετά σύνθετο αλλά εξαιρετικά έξυπνο και λειτουργικό μηχανισμό κλειδιών που πολλαπλασίασε τις ηχητικές και τεχνικές δυνατότητες του φλάουτου.
Το φλάουτο είναι από τα βασικά όργανα τόσο σε συνθέσεις μουσικής δωματίου, όσο και στη Συμφωνική ορχήστρα. Από την εποχή του Μπαχ και του Τέλεμανν γράφονταν σημαντικά έργα για φλάουτο (σουίτες, σονάτες, κοντσέρτα) ενώ πολλά και σημαντικά έργα Συμφωνικής μουσικής έχουν χαρακτηριστικά σολιστικά μέρη για το φλάουτο.
Είναι το μοναδικό ξύλινο πνευστό της Συμφωνικής ορχήστρας χωρίς καλάμι και χαρακτηριστικό του είναι ο γλυκός του ήχος, ιδιαίτερα στις μεσαίες και ψηλές περιοχές της έκτασής του. ……[Β.Σ]
Το βιολί είναι μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες της ύστερης Αναγέννησης. Το παλαιότερο σωζόμενο βιολί κατασκευάστηκε το 1564 από τον Αντρέα Αμάτι στην Κρεμόνα της Ιταλίας. Στην Ελλάδα τα πρώτα βιολιά ήλθαν στα τότε ενετοκρατούμενα Επτάνησα, ενώ υπάρχει αναφορά για την παρουσία βιολιού σε γλέντι στη Χίο το 1677. Έκτοτε το βιολί αποτέλεσε ένα από τα κύρια μελωδικά όργανα της παραδοσιακής μας μουσικής, τόσο στη νησιωτική όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Σε ό,τι αφορά τη δυτική λόγια μουσική, χωρίς να μπορούμε ίσως να μιλήσουμε για μια πραγματικά εθνική σχολή βιολιού, έχουν υπάρξει – και υπάρχουν – εξαιρετικοί καθηγητές που έχουν βγάλει πληθώρα αξιολογότατων βιολιστών που στελεχώνουν τις συμφωνικές ορχήστρες της χώρας ή ακόμη κάνουν καριέρα ως σολίστ. Κορυφαία περίπτωση ο αείμνηστος Στέλιος Καφαντάρης, καθηγητής του Λεωνίδα Καβάκου, Γιώργου Δεμερτζή και πολλών ακόμα κορυφαίων βιολιστών. Το βιολί συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο ευέλικτα και ευπροσάρμοστα σε κάθε είδος μουσικής όργανα. Σήμερα θα μας ήταν δύσκολο να φανταστούμε χωρίς την παρουσία ενός έστω βιολιού μια συναυλία στο Μέγαρο, ένα νησιώτικο γλέντι, ένα σύνολο που παίζει τάνγκο ή ακόμα και τον ‘Νότο’ του Μαχαιρίτσα. ……[Σ.Σ]
Ποιος είναι ο ρόλος του Μουσικού στην κοινωνία μας?
Οι έντονοι ρυθμοί ζωής, η αύξηση του άγχους, τα αισθήματα ανασφάλειας που έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει τους ανθρώπους πιο κλειστούς, πιο απομονωμένους στις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους και λιγότερο δεκτικούς στην εκδήλωση συναισθημάτων. Ταυτόχρονα η έντονη ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει αποπροσανατολίσει εντελώς τον κόσμο. ‘Εχουμε ξεχάσει τα όμορφα και τα σημαντικά. Μας απασχολεί περισσότερο τι φωτογραφία να ανεβάσουμε στο facebook ή το Instagram, πόσα likes θα μαζέψουμε ή τι θα γράψουμε στο twiter από το να ζήσουμε τη ζωή μας. Κοιτάζουμε περσσότερο τη οθόνη του κινητού μας από τον διπλανό μας. Ο μουσικός όπως και οποιοσδήποτε καλλιτέχνης καλείται να συγκινήσει, να ξυπνήσει το συναίσθημα του συνανθρώπου του στον οποίον απευθύνεται. Δε γνωρίζω πόσο εύκολο είναι πλέον αυτό κι ασφαλώς εξαρτάται από τον καλλιτέχνη αλλά και τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά καθώς υφίσταται αλληλεπίδραση μεταξύ τους όσο κι αν αυτό δεν είναι πάντα προφανές. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι η παρακολούθηση μιας συναυλίας προσφέρει στον ακροατή ηρεμία, αφύπνιση των συναισθημάτων και στιγμές εξαγνισμού από την καθημερινότητα. ……[Β.Σ]
Η ιστορία μακροπρόθεσμα είναι ο πιο δίκαιος και αμείλικτος κριτής. Μουσικά έργα εξακολουθούν και παίζονται αιώνες μετά το θάνατο του συνθέτη τους γιατί είναι διαχρονικά και πανανθρώπινα, όπως μια αρχαία τραγωδία ή ένα έργο του Σαίξπηρ. Θεωρώ ότι είναι πολύ λυπηρό για κάποιον να μην έχει ακούσει ποτέ ένα έργο του Μπαχ ή του Μότσαρτ γιατί θεωρεί ότι αυτού του είδους η μουσική είναι ‘δύσκολη’, ‘βαριά’, ‘δυσνόητη’, ‘για γέρους’ ή ‘για ειδικούς’. Ζούμε στην εποχή του youtube και είναι πραγματικά πανεύκολο – και ανέξοδο – να πληκτρολογήσουμε ένα από τα ονόματα που προανέφερα σε μια μηχανή αναζήτησης. Η μουσική είναι – και πρέπει να είναι – για όλους. Αλλιώς οι μουσικοί (τουλάχιστον όσοι ασχολούμαστε κυρίως με αυτό το είδος) γινόμαστε μια συντεχνία που απευθύνεται σε ‘λίγους’ ένα περιθωριακό τμήμα του πολιτισμού που μπορεί εύκολα να συρρικνώνεται όταν το υπουργείο πολιτισμού αποφασίζει να κλείσει ιστορικά σύνολα όπως η ορχήστρα των χρωμάτων ή η καμεράτα. Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου είναι μια σύνθετη διαδικασία με νοητικό και σωματικό κομμάτι. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλος ανθρώπων που ασχολήθηκαν από παιδιά με τη μουσική αναπτύσσεται διαφορετικά από των υπολοίπων, ακόμα και αν τελικά δεν ασχοληθούν επαγγελματικά με αυτήν. Η μουσική απαιτεί αφοσίωση, σοβαρότητα και πειθαρχία που επιβάλλουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας αν θέλουμε να φτάσουμε σε ένα καλό αποτέλεσμα. Αν προσέξατε απέφυγα να πω ότι η μουσική απαιτεί θυσίες γιατί είναι κάτι που δεν το πιστεύω – για έναν μουσικό το να μελετά και να παίζει μουσική (στερούμενος άλλων πραγμάτων που θα μπορούσε να κάνει στον ίδιο χρόνο) είναι χαρά, μια χαρά που φιλοδοξούμε να μοιραζόμαστε με το κοινό μας! ……[Σ.Σ]
Σχετικά με την συναυλία και το έργο που θα ερμηνεύσετε ?
Το κοντσέρτο του Τέλεμανν για φλάουτο και βιολί σε μι ελάσσσονα είναι ένα πολύ όμορφο και κομψό έργο της εποχής του μπαρόκ. Για την περίοδο που γράφτηκε είναι μέσης διάρκειας (κρατάει γύρω στα δέκα λεπτά) και με εξαίρεση το 3ο μέρος που πρωταγωνιστής είναι το βιολί είναι πολύ ισορροπημένο ανάμεσα στα 2 όργανα. ……[Β.Σ]
Ο Γ. Φ. Τέλεμανν (1681-1767) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους και πολυγραφότερους συνθέτες της εποχής του μπαρόκ. Σχεδόν αυτοδίδακτος, ευτυχώς για εμάς έγινε συνθέτης παρόλη την αντίθετη επιθυμία των γονιών του και μας άφησε ένα ογκώδες και αξιόλογο έργο. Το κονσέρτο που θα ερμηνεύσουμε στην εν λόγω συναυλία παρόλο που ταιριάζει στο στυλ του συνθέτη από κάποιους μελετητές αποδίδεται στον συνθέτη Johann David Heinichen (1863-1729).
Είναι μεγάλη χαρά που θα συμμετάσχω για δεύτερη συνεχή χρονιά στον κύκλο συναυλιών abendmusic και που θα παίξω ντουέτο με τον αδελφό μου, κάτι που ως παιδιά στην Κέρκυρα κάναμε πολύ συχνά, οπότε η συναυλία αυτή θα έχει μια νοσταλγική νότα για μένα……[Σ.Σ]
Σας ευχαριστούμε θερμά για τα λόγια που μας προσφέρατε, ανυπομονούμε και για την Μουσική σας προσφορά στην προσεχή Συναυλία!
27 Νοεμβρίου 2022
ώρα 18.00
ABENDMUSIK
Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788) Συμφωνία σε Σολ Μείζονα Wq 173/ H648
G. Ph. Telemann (1681-1767) Κονσέρτο για Φλάουτο, Βιολί και Ορχήστρα σε Μι Ελάσσονα TWV52:e3
Σόλο Φλάουτο Βαγγέλης Σταθουλόπουλος
Σόλο Βιολί Σωκράτης Σταθουλόπουλος
Ορχήστρα εγχόρδων
De Profundis
Ευαγγελική Εκκλησία Γερμανόγλωσσων Εν Ελλάδι, Σίνα 66, Αθήνα 106 72
Η συναυλία θα προβληθεί και στους παρακάτω συνδέσμους.
https://www.facebook.com/Evangelische.Kirche.Deutscher.Sprache.in.Athen/
https://www.youtube.com/channel/UCQriuuoIGIi6BWOURl6YsCA/discussion