Τον Απρίλη σε μια μικρή πόλη στον χάρτη ο άνεμος μυρίζει γιασεμί και λιβάνι. Δάφνινα στεφάνια στολίζουν τους δρόμους, αρματωσιές ξετρυπώνουν από τα μπαούλα, ο πένθιμος ήχος κάποιου τυμπάνου ακούγεται στο βάθος.
“Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου” – Ευγένιος Ντελακρουά
Στο Μεσολόγγι γιορτάζουν την Έξοδο. Γιορτάζουν την ελευθερία, την αυτοθυσία, την πίστη.
Με μια παρέλαση διαφορετική, πένθιμη, συγκινητική. Άνθρωποι από όλη την Ελλάδα κάθε χρόνο αποδίδουν φόρο τιμής στους Μεσολογγίτες που έπεσαν στο πεδίο της μάχης για να μην υπουδουλωθούν στον τούρκικο ζυγό.
Το βράδυ του Σαββάτου και την Κυριακή των Βαΐων ντύνονται με παραδοσιακές φορεσιές και ξεκινούν το ταξίδι τους στο χρόνο, στο Μεσολόγγι του 1826. Με βήματα αργά, διασχίζουν την πόλη με τη συνοδεία πένθιμων εμβατηρίων. Το δρόμο τους ραίνουν λουλούδια. Κεριά φωτίζουν τα θλιμμένα πρόσωπα.
Ξαφνικά ακούγονται φωνές. Οι κραυγές απελπισίας, τα κλάματα των παιδιών, τα κανόνια, το ακόνισμα του σπαθιού. Τα μάτια βουρκώνουν. Οι καρδιές σφίγγονται .Οι ψυχές που θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας ζωντανεύουν μέσα από τις ιστορίες με τις οποίες μεγαλώσαμε.
Θάρρος, τόλμη, γενναιότητα, αυταπάρνηση. Εκείνες τις στιγμές οι λέξεις αυτές αποκτούν ουσία και περιεχόμενο.
Η πομπή καταλήγει στον κήπο των Ηρώων, στα χώματα που θάφτηκαν οι ήρωες της εξόδου. Εκεί παίζεται η τελευταία πράξη του δράματος το Σάββατο του Λαζάρου. Ο δημογέρoντας Χρήστος Καψάλης κρατώντας ως μόνη ελπίδα το δαυλό βάζει τέλος στη ζωή του παίρνοντας μαζί του αρρώστους, γέροντες και παιδιά όταν περικυκλώνεται από τους Τούρκους.
Δάκρυα ποτίζουν το χώμα. Σιωπή. Και ύστερα το Μεσολόγγι φλέγεται. Ματώνει. Ουρλιάζει από τον πόνο. Αλλά δεν υποτάσσεται. Στέκει όρθιο πάνω από τα συντρίμμια. Θρηνεί τους νεκρούς του. Τις πληγές του τις δένει η ελευθερία με το μαντήλι της. Για εκείνη έγιναν όλα.
Η ελευθερία. Τι δύσκολη και συνάμα σπουδαία λέξη. Μάθαμε να τη λέμε χωρίς να την εννοούμε. Η πολυπλοκότητα της ξεκινά από την αμφίσημη ετυμολογία της. Και αν θελήσεις να δεις πέρα από το λεξικό ο δρόμος μακραίνει. Είναι δύσκολο να την δαμάσεις με ορισμούς και εξηγήσεις. Και δεν πρέπει.
Η ελευθερία εξάλλου είναι μια γυναίκα πολλών εκφάνσεων. Υλικών και άυλων, εξωτερικών και εσωτερικών, πολιτικών και κοινωνικών.
Το 1821 η ελευθερία ήταν βαμμένη με αίμα, πάλευε να σπάσει τις αλυσίδες, να αντισταθεί στον εχθρό. Σήμερα, δυο αιώνες σχεδόν μετά η ελευθερία είναι σιωπηλή. Κρύβεται συχνά για να μην τη δούμε. Φοβάται μην την πνίξουμε στη θάλασσα των παθών και των συμφερόντων μας. Μερικές φορές μας κάνει νοήματα για να μας δείξει τις αόρατες αλυσίδες που μας σφίγγουν. Εκείνα τα ύπουλα δεσμά που φυτρώνουν με τις ευλογίες μας.
Κάποιοι τη βλέπουν ,κάποιοι άλλοι όχι. Κάποιοι την καλούν χωρίς να ξέρουν ποια είναι. Δεν είναι μάγισσα. Δεν κάνει θαύματα. Για να έρθει κοντά σου πρέπει να βρεις το θάρρος και να κόψεις τις αλυσίδες. Να αγωνιστείς. Να παλέψεις για αυτή. Όχι με όπλα πλέον αλλά με εσωτερική δύναμη.
Κάθε Απρίλη,που ξυπνούν οι μνήμες της εξόδου αισθανόμαστε περήφανοι για τις πράξεις των προγόνων μας. Και η ελευθερία είναι εκεί για να γιορτάσει μαζί με τους νεκρούς και τους ζωντανούς την πίστη και το θάρρος. Μακάρι κάποια στιγμή των μέλλον να αισθάνεται το ίδιο περήφανη και για τις δικές μας πράξεις.