Ίσως έχεις ακουστά το φαινόμενο “Impostor Syndrome”. Περί τίνος πρόκειται, και, το πιο σημαντικό, “πάσχεις” και εσύ από αυτό;
Έχεις νιώσει ποτέ πως δεν αξίζεις την θέση σου στην δουλειά ή στην σχολή σου; Μειώνεις τις επιτυχίες σου και πιστεύεις πως είτε δεν είναι και τόσο σημαντικές ή ότι έγιναν από τύχη και όχι λόγω της δικής σου προσπάθειας και ικανότητας; Τότε μπορεί να πάσχεις από το Σύνδρομο του Απατεώνα.
Το Impostor Syndrome, ή Σύνδρομο του Απατεώνα στα ελληνικά, είναι ένας όρος που εισήχθηκε στην ψυχολογία το 1978 από τις ψυχολόγους Dr. Pauline R. Clance και Suzanne Α. Imes. Οι ψυχολόγοι διεξήγαγαν μια έρευνα σε 150 γυναίκες οι οποίες είχαν τα εξής κοινά: ήταν αποδεδειγμένα πετυχημένες στην δουλειά τους και ήταν τελειομανείς. Αυτό που παρατήρησαν ήταν πως όλες οι γυναίκες δεν ένιωθαν υπερηφάνεια για τις επιτυχίες τους και τις απέδιδαν στην τύχη και όχι στην δική τους ικανότητα, ακόμα και όταν λάμβαναν επιβεβαίωση για τις επιδόσεις τους.
Παρόλο που το Σύνδρομο του Απατεώνα δεν αποτελεί ψυχολογική διαταραχή, έχει μελετηθεί πολύ από τούς ψυχολόγους και αποτελεί ένα γνωστό ψυχολογικό φαινόμενο. Ίσως παρατηρείται σε τέτοια συχνότητα καθώς η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από το hustle culture, όπου η παραγωγικότητα και η επιχειρηματικότητα αποτελούν αρετές. Επιπρόσθετα, η χρήση των social media μας επιτρέπει να δούμε όλες τις επιτυχίες των άλλων, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ανεπαρκείς σε σχέση με τους άλλους.
Το Σύνδρομο του Απατεώνα φαίνεται να παρουσιάζεται σε άτομα που έχουν υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους. Τα άτομα αυτά πιθανόν έχουν πολύ υψηλότερα στάνταρ για τις επιδόσεις τους από τον περίγυρο τους. Παρόλο που είναι σημαντικό να επιδιώκουμε το καλύτερο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η τελειομανία μπορεί να γίνει επιβλαβής για την επίδοση μας.
Αυτό που φαίνεται να βοηθάει τους ανθρώπους που “πάσχουν” από το Σύνδρομο του Απατεώνα είναι να μοιραστούν τα συναισθήματα τους με άλλους πάσχοντες. Είναι καθησυχαστικό να μαθαίνει κανείς πως και οι άλλοι αντιμετωπίζουν τις ίδιες ανασφάλειες. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως ακόμα και οι πιο ικανοί και πετυχημένοι άνθρωποι δεν είναι πάντα ικανοποιημένοι από τις επιδόσεις τους.
Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κάνει λάθη. Φαινόμενα όπως το Σύνδρομο του Απατεώνας παρουσιάζονται σε άτομα με υπερβολικά υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους. Τα άτομα αυτά βλέπουν τα λάθη σαν το μεγαλύτερο κακό που θα μπορούσε να συμβεί. Φυσικά, σε κάποιες δουλειές τα λάθη μπορούν να αποβούν και μοιραία, αλλά τις περισσότερες φορές ένα λάθος είναι μια ευκαιρία για μάθηση. Επιπλέον, ακόμα και οι πιο πετυχημένοι και ικανοί άνθρωποι έχουν κάνει λάθη και θα συνεχίζουν να κάνουν λάθη.
Την επόμενη φορά που θα νιώσεις συναισθήματα κατωτερότητας για τις ικανότητες σου, σκέψου πως δεν είσαι μόνος. Για να έχεις φτάσει εκεί που είσαι, τότε έχεις κάνει κάτι σωστά.