Άγχος και αποφάσεις: Μήπως η αντίδραση του οργανισμού μας βοηθά περισσότερο από όσο νομίζουμε;
Ορισμένες από τις πιο σημαντικές και συνήθως πιο ορθές αποφάσεις που θα πάρεις στην ζωή σου, θα συμβούν όταν αισθάνεσαι άγχος και αγωνία. Σου φαίνεται περίεργο ή παράλογο; Κι όμως είναι αλήθεια. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, ότι σε τέτοιες καταστάσεις ο εγκέφαλός μας μπορεί να επεξεργαστεί αποτελεσματικότερα τις πληροφορίες που λαμβάνει.
Από τις προσωπικές αποφάσεις έως τις οικονομικές και επαγγελματικές, συχνά απαιτείται να ζυγίσεις τις πληροφορίες κάτω από αγχωτικές συνθήκες. Για την ακρίβεια, όταν αγχώνεσαι, ο εγκέφαλός σου υφίσταται φυσικές αλλαγές που καθιστούν δύσκολο για αυτόν να αγνοήσει πιθανούς κινδύνους.
Όταν αντιμετωπίζεις κάποιο ή κάποια αγχωτικά γεγονότα, είτε προσωπικά, είτε δημόσια (πχ πολιτική αναταραχή), ενεργοποιείται μια φυσιολογική αλλαγή που μπορεί να ενεργοποιήσει ένα εσωτερικό αλάρμ, το οποίο θα εγκατασταθεί μέσα σου και θα σε προειδοποιεί για ό, τι μπορεί να πάει στραβά.
Μια μελέτη που χρησιμοποιεί την απεικόνιση του εγκεφάλου για να εξετάσει τη νευρική δραστηριότητα των ανθρώπων που υποφέρουν από άγχος, αποκάλυψε ότι αυτός ο ”διακόπτης” σχετίζεται με μια ξαφνική ώθηση ενός νευρικού σήματος, σημαντικού για την μάθηση (γνωστού ως σφάλμα πρόβλεψης), συγκεκριμένα όταν απαντά σε απροσδόκητα σημάδια κινδύνου.
Αυτό το ”σήμα” βασίζεται στην ντοπαμίνη -έναν νευροδιαβιβαστή που βρίσκεται στον εγκέφαλο και υπό συνθήκες άγχους, η λειτουργία της, μεταβάλλεται από ένα άλλο μόριο που ονομάζεται κορτικοτροπίνη.
Αυτές οι εγκεφαλικές λειτουργίες βοήθησαν τους πρώτους ανθρώπους να επιβιώσουν. Όταν οι πρόγονοί μας βρέθηκαν σε ένα περιβάλλον γεμάτο πεινασμένα ζώα, επωφελήθηκαν από μια αυξημένη ικανότητα να εντοπίζουν τους κινδύνους, ώστε να τους αποφεύγουν. Σε ένα ασφαλές περιβάλλον, ωστόσο, θα ήταν σπατάλη να είμαστε συνεχώς στην ”τσίτα”. Μια ορισμένη ποσότητα άγνοιας μπορεί να βοηθήσει στο να διατηρήσεις ήρεμο το μυαλό σου.
Έτσι, ένας νευρωνικός ”διακόπτης” που αυξάνει ή μειώνει αυτόματα την ικανότητά σου να επεξεργάζεσαι πληροφορίες όταν γίνονται αλλαγές στο περιβάλλον σου, μπορεί να είναι χρήσιμος.
Βέβαια, υπάρχει και η περίπτωση, αυτό ο διακόπτης να μην γυρνάει ποτέ στην αρχική του κατάσταση όταν το περιβάλλον είναι ασφαλές. Τέτοιες περιπτώσεις, συμβαίνουν σε ανθρώπους που πάσχουν από κλινική κατάθλιψη και φαίνονται ανίκανοι να απομακρυνθούν από μια κατάσταση στην οποία απορροφούν όλα και μόνο τα αρνητικά μηνύματα γύρω τους.
Ενώ είναι καλό να είσαι σε υψηλό επίπεδο συναγερμού κατά τη διάρκεια αγχωτικών επεισοδίων, όπως μια σύγκρουση με αυτοκίνητο, αν είσαι έτσι όλη την ώρα, είναι αρκετά εξαντλητικό.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι το άγχος ταξιδεύει γρήγορα από το ένα άτομο στο άλλο. Αν ο συνάδελφός σου είναι ”intense”, σύντομα και, ίσως χωρίς να το καταλάβεις γιατί, θα αισθανθείς κι εσύ το ίδιο.
Οι εγκέφαλοί μας έχουν σχεδιαστεί για να μεταδίδουν τα συναισθήματα γρήγορα ο ένας στον άλλο, επειδή συχνά μεταδίδουν σημαντικές πληροφορίες.
Ίσως το πιο έγκυρο παράδειγμα που προκύπτει από μια έρευνα που διεξήγαγε η Wendy Berry Mendes, καθηγήτρια συναισθημάτων στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας του Σαν Φρανσίσκο και οι συνεργάτες της, διαπίστωσαν ότι όταν τα βρέφη κρατήθηκαν από τις μητέρες τους που είχαν μόλις υποστεί ένα κοινωνικά αγχωτικό συμβάν, οι καρδιακοί ρυθμοί των παιδιών αυξήθηκαν επίσης.
Το μήνυμα που μεταφέρθηκε μέσω της καρδιάς της μητέρας με το μωρό ήταν επικίνδυνο και ως αποτέλεσμα το μωρό απέφευγε να αλληλεπιδρά με τους ξένους.
Δεν χρειάζεται καν να βρίσκεσαι στο ίδιο δωμάτιο με κάποιον για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά σου τα συναισθήματά τους.
Μελέτες δείχνουν, ότι εάν παρατηρήσεις θετικά feed στα social media, όπως εικόνες με ροζ ηλιοβασίλεμα και άτομα να χαμογελούν, είναι πιθανότερο να δημοσιεύσεις ανάλογες όμορφες εικόνες που παράγουν θετικές σκέψεις. Αν όμως βρεθείς μπροστά σε αρνητικές αναρτήσεις, όπως οι καταγγελία για μια πράξη βίας, με τη σειρά σου, θα δημιουργήσεις και εσύ αρνητικό περιεχόμενο.
Ο επανειλημμένος έλεγχος του τηλεφώνου μας, σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, σχετίζεται με το άγχος. Με άλλα λόγια, μια προγραμματισμένη φυσιολογική αντίδραση, την οποία η εξέλιξη μας έχει εξοπλίσει για να μας βοηθήσει να αποφύγουμε τους φημισμένους ”αρπακτικούς”, προκαλείται τώρα από ένα tweet.
Το tweeting, σύμφωνα με μια μελέτη, αυξάνει τον παλμό μας, μας κάνει να ιδρώνουμε και διευρύνει τις κόρες των ματιών περισσότερο από τις άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Το γεγονός ότι το στρες αυξάνει την πιθανότητα να επικεντρωθούμε περισσότερο σε ανησυχητικά μηνύματα, μαζί με το γεγονός ότι εξαπλώνεται σαν τσουνάμι, μπορεί να δημιουργήσει συλλογικό φόβο που δεν είναι πάντοτε δικαιολογημένος.
Αυτό συμβαίνει επειδή μετά από ένα αγχωτικό δημόσιο γεγονός, όπως μια τρομοκρατική επίθεση ή μια πολιτική αναταραχή, υπάρχει συχνά ένα κύμα ανησυχητικής πληροφόρησης στα κοινωνικά μέσα, που όπως ξέρουμε δεν αντικατοπτρίζουν τον υφιστάμενο κίνδυνο αλλά μια πιο δραματική και υπερβολική εκδοχή του.
Παρόλα αυτά, τα θετικά συναισθήματα, όπως η αγάπη και η ελπίδα, είναι εξίσου μεταδοτικά και είναι ισχυρά για να ωθήσουν τους ανθρώπους να ενεργήσουν ώστε να βρουν λύσεις. Η συνειδητοποίηση της στενής σχέσης μεταξύ της συναισθηματικής κατάστασης των ανθρώπων και του τρόπου με τον οποίο επεξεργάζονται πληροφορίες μπορεί να μας βοηθήσει να πλαισιώσουμε τα μηνύματά μας πιο αποτελεσματικά.