Τους ξέρουμε, τους ακούμε, αλλά ποιοι ήταν στην πραγματικότητα οι μεγαλύτεροι φιλέλληνες της Νεοελληνικής ιστορίας και τι κατάφεραν;
Ακούς τη λέξη Φιλέλληνες. Και τι σου έρχεται στο μυαλό; Μόνο από την ετυμολογία της λέξης και με λίγη εμπειρία από την επίπονη Τρίτη Λυκείου της Θεωρητικής Κατεύθυνσης, καταλαβαίνεις περί τίνος πρόκειται.
Φίλος του Έλληνα. Με την γενικότερη έννοια του ελληνικού έθνους. Ο όρος καθιερώθηκε στην νεοελληνική γλώσσα λόγω των πολλών λογίων που εκδήλωσαν φιλικά αισθήματα προς τους Έλληνες και τον Αγώνα αυτών για την ανεξαρτησία την περίοδο πριν και μετά το 1821.
Φιλέλληνες ήταν πολλοί. Πρόκειται για ένα ολόκληρο πολιτικό και ιδεολογικό κίνημα που αναπτύχθηκε την εποχή εκείνη. Ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι εξ αυτών όμως; Ποιοι άφησαν το στίγμα τους στην νεοελληνική ιστορία και τιμήθηκαν ιδιαίτερα από το ελληνικό έθνος;
Λόρδος Βύρων
Πορτρέτο του Λόρδου Βύρωνα
Ίσως πρόκειται για τον πιο γνωστό από τους Φιλέλληνες του 19ου αιώνα. Άγγλος ποιητής, ο οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου του 1824. Ενίσχυσε τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας τόσο με το ποιητικό του έργο όσο και με την αισθητή παρουσία του στον ελληνικό χώρο.
Βίκτορ Ουγκώ (1802 – 1885)
Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός. Όλοι έχουμε ακουστά τα έργα του. Αλλά ίσως δεν γνωρίζαμε ότι υποστήριξε ένθερμα την Ελληνική Επανάσταση μέσα από αυτά τα έργα. Στην ποιητική συλλογή του «Τα Ανατολίτικα», η οποία κυκλόφορησε το 1829, υπάρχουν αναφορές στην Ελληνική Επαναστάση. Η λόγια συμβολή του στον φιλελληνισμό αναγνωρίστηκε αργότερα από τους Έλληνες, μέσω μεταφράσεων των έργων του.
Φωτογραφία του Βίκτορ Ουγκώ
Δούκισσα της Πλακεντίας
Γνωστή με την προσφώνηση Δούκισσα της Πλακεντίας ήταν η Αμερικανογαλλίδα Σοφί ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν. Έζησε για πολλά χρόνια στο Ναύπλιο και στην Αθήνα, όπου και απεβίωσε το 1854, αφήνοντας μεγάλο μέρος της περιουσίας της στο Ελληνικό Δημόσιο. Ακόμα, αυτή και η κόρη της, Ελίζα, με μεγάλη οικονομική και κοινωνική συνεισφορά στην νεοσύστατο ελληνικό κράτος, ενίσχυσαν τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, ήταν ενεργό μέλος του Φιλελληνικού Κομιτάτου πουλώντας τα κοσμήματα της. Δεν είναι τυχαία η ονοματοδοσία του Σταθμού Δουκίσσης Πλακεντίας προς τιμή της.
Αλεξάντερ Πούσκιν
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο ποιητή της Ρωσίας, δημιουργό της νεότερης ρωσικής λογοτεχνίας και γνωστό Φιλέλληνα. Μελετούσε και θαύμαζε από μικρός την αρχαία ελληνική τέχνη και πολιτισμό. Μέσα, λοιπόν, από το πρίσμα της αρχαιοελληνικής δόξας αφιέρωσε πολλά από τα ποιήματα του στους μαχόμενους Έλληνες. Ένα από αυτά μεταφράστηκαν από τον Κώστα Βάρναλη, επονομαζόμενο: «Εμπρός Ελλάδα».
Εμπρός, στηλώσου, Ελλάδα επαναστάτισσα, βάστα γερά στο χέρι τ’ άρματά σου! Μάταια δεν ξεσηκώθηκεν ο Όλυμπος, η Πίνδο, οι Θερμοπύλες — δόξασμά σου.
Απ’ τα βαθιά τους σπλάχνα ξεπετάχτηκεν η λευτεριά σου ολόφωτη, γενναία κι απ’ τον τάφο του Σοφοκλή, απ’ τα μάρμαρα της Αθήνας, πάντα ιερή και νέα.
Θεών κι ηρώων πατρίδα, σπάζεις άξαφνα το ζυγό σου και την ενάντια Μοίρα με τον ήχο, που βγάνει του Τυρταίου σου, του Μπάιρον και του Ρήγα η άξια λύρα.
Σαντόρε ντι Σανταρόζα
Κόμης ο οποίος ήταν τόσο αφοσιωμένος στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων που πολέμησε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και σκοτώθηκε το 1825 στην επίθεση του Ιμπραήμ κατά της Σφακτηρίας αφότου αρνήθηκε να παραδοθεί.
Ευγένιος Ντελακρουά
Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος του 19ου αιώνα, ο οποίος επηρεάζοντας την ανάπτυξη του ιμπρεσιονισμού, εμπνεύστηκε από μεγάλα ιστορικά γεγονότα όπως η Ελληνική και η Γαλλική Επανάσταση. Οι πίνακες του για τη σφαγή στη Χίο και στο Μεσολόγγι συγκλόνισαν τους Ευρωπαίους.
«Η Ελλάδα στα ερρείπια του Μεσολογγίου», 1826, Ευγένιος Ντελακρουά, Μουσείο Καλών Τεχνών στο Μπορντό
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι οι Φιλέλληνες και ο Φιλελληνισμός γενικά ως ιδεολογικό κίνημα που αναπτύχθηκε την εποχή εκείνη, ήταν σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης. Επομένως, δεν είναι κακό να γνωρίζουμε όλοι την συνεισφορά αυτών των σημαντικών προσώπων στη χώρα μας.