Ο συγγραφέας του θρυλικού “Κατηγορώ”, Εμίλ Ζολά, πεθαίνει σαν σήμερα πριν από 114 χρόνια, αφήνοντας μια σημαντική παρακαταθήκη σε έργο και ήθος.
Ο Εμίλ Ζολά γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 1840. Ήταν ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της λογοτεχνικής σχολής του Νατουραλισμού. Πρωτοπόρος, με τεράστια κοινωνική επιρροή λόγω του λογοτεχνικού του έργου αλλά και λόγω των παρεμβάσεών του με κυριότερη ίσως την περίφημη ανοιχτή επιστολή «Κατηγορώ» προς τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, που μέχρι και σήμερα χαρακτηρίζεται ως η υπέρτατη πολιτική πράξη υπέρ της δικαιοσύνης.
Τα φτωχικά, πρώτα χρόνια της ζωής του σίγουρα δεν προμήνυαν τίποτα από την μετέπειτα εξέλιξη του «πατέρα» του Νατουραλισμού. Φτώχια, στερήσεις και κακουχίες χαρακτήριζαν την ζωή του μέχρι περίπου τα 18 του χρόνια όπου και μετακόμισε στο Παρίσι. Απέτυχε να περάσει στη Νομική σχολή και βρήκε δουλειά σαν κλητήρας στον εκδοτικό οίκο Hachette, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να αρθρογραφεί. Σύντομα αφοσιώθηκε μόνο στην μεγάλη του αγάπη: το γράψιμο.
Το πρώτο του σημαντικό μυθιστόρημα ήταν η Τερέζα Ρακέν (1867) το οποίο αποτέλεσε και το έναυσμα για μια σειρά επιτυχιών. Πάντοτε όμως φέρνοντας την ανατροπή, το διαφορετικό και ποτέ περνώντας απαρατήρητος.
***
«Καθισμένη στο κρεβάτι η Σεβερίνα τον παραφύλαγε ολοένα με τα μεγάλα της μάτια.
Ως τώρα του στάθηκε μια στοργική και καιγόταν η καρδιά της να τον βλέπει
παραδομένο σε τούτο τον ασήκωτο πόνο. Θα τα συγχωρούσε όλα, κι αισχρόλογα και
ξύλο, αν αυτή η λυσσασμένη παραφορά τη σάστιζε λιγότερο. Ακόμα δεν μπορούσε να
έρθει στα συγκαλά της. Υπομονετική και πειθαρχική, είχε ανεχτεί τόσο νέα τις
αηδίες του γέρου. Και πιο ύστερα, δέχτηκε να παντρευτεί, μονάχα για να
κουκουλώσει τις μπόμπες της. Τώρα δεν μπορούσε να καταλάβει ένα τέτοιο
κρεπάρισμα ζήλιας, για παλιές αμαρτίες μια και γι’ αυτές είχε πρώτη εκείνη
μετανιώσει….»
Απόσπασμα από το «Ανθρώπινο Κτήνος» (1890)
***
«Η ταβέρνα», «Η Πτώση», το «Ζερμινάλ», το «Ανθρώπινο κτήνος» είναι μερικά από τα έργα του που αποτέλεσαν μια κριτική και παράλληλα μικρογραφία της αστικής κοινωνίας. Η «Νανά» αποτέλεσε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έργα του το οποίο μάλιστα δέχτηκε και ισχυρή κριτική, καθώς πρωταγωνίστρια ήταν μια πόρνη, πράγμα πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής. Η «Νανά» βέβαια, δεν είναι τίποτα πέρα από ένα σύμβολο, το οποίο καταφέρνει και διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ, με άλλα λόγια δηλώνεται η κατάπτωση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας.
“Κατηγορώ”
Στις 13 Ιανουαρίου 1898 δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «L‘ Aurore» η ανοιχτή επιστολή του Εμίλ Ζολά προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σχετικά με την υπόθεση Ντρέιφους. Η εφημερίδα έγινε σε λίγες μόνο ώρες ανάρπαστη πουλώντας 300.000 αντίτυπα.
Η υπόθεση Ντρέιφους είχε συνταράξει τον κόσμο, και ιδιαίτερα την Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο εβραϊκής καταγωγής Γάλλος λοχαγός του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους κατηγορήθηκε το 1894 για προδοσία, όταν η Κρατική Υπηρεσία Πληροφοριών της Γαλλίας ανακάλυψε στο καλάθι των αχρήστων του Γερμανού στρατιωτικού ακόλουθου στο Παρίσι ένα ανυπόγραφο απόκομμα μιας επιστολής, η οποία αναφερόταν στην αποστολή μυστικών εγγράφων προς τη Γερμανία και αφορούσαν την άμυνα της χώρας.
Η υπόθεση οδηγήθηκε στο εφετείο παρά τις αντιδράσεις του Υπουργείου Στρατιωτικών, αν και η όλη υπόθεση αρχικά βασίστηκε σε υποψίες. Το «Κατηγορώ» του Εμίλ Ζολά, οδήγησε τη δίκη σε αναψηλάφηση και τον ίδιο στη φυλακή. Για το σπουδαίο αυτό κείμενο κατηγορήθηκε για συκοφαντία και καταδικάστηκε σε έναν χρόνο φυλάκιση. Λίγο αργότερα βέβαια, η αλήθεια ήρθε στο φως, με αποτέλεσμα όχι μόνο την αθώωση του Ζολά, αλλά και την μεταρρύθμιση του συστήματος, καθώς και τον διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους.
Ο Εμίλ Ζολά, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1902, πέθανε στην κρεβατοκάμαρά του από τις αναθυμιάσεις της σόμπας του. Ψίθυροι υποστήριξαν πως για το θάνατό του, ευθύνονταν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, αν και κάτι τέτοιο δεν αποδείχτηκε ποτέ.
***
Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης…
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα…
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωότητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε…
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος…
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία…
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συντάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων…
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην «Αστραπή» και στην «Ηχώ των Παρισίων», μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη…