Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ήταν εκείνος που εγκαινίασε μία λαμπρή περίοδο για τη Χιλή, όταν πριν από 46 περίπου χρόνια εξελέγη πρόεδρός της.
Ο Αλιέντε, γιατρός στο επάγγελμα, γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου 1908 στο Βαλπαραϊσο της Χιλής. Στις 4 Νοεμβρίου 1970 έγινε Πρόεδρος της χώρας, και μάλιστα ο πρώτος μαρξιστής πρόεδρος που γνώρισε η Χιλή. Αυτό για το οποίο πάλεψε ο Αλιέντε ήταν η πολιτική χειραφέτηση της χώρας του. Δεν θα επέτρεπε στη Χιλή να είναι ένα ακόμη προτεκτοράτο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αποτέλεσε ηγετική προσωπικότητα της Αριστεράς, οι δυνάμεις της οποίας θεωρούσε πως θα έπρεπε να είναι ενωμένες για να νικήσουν τη Δεξιά, μαρξιστής και πολέμιος του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από τον Πέδρο Αγκίρε Σέρδα (1938-1942), ο Αλιέντε διετέλεσε Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, ενώ το διάστημα 1966-1969 ήταν Πρόεδρος της Γερουσίας.
Όταν το 1970 εξελέγη πρόεδρος της Χιλής, έκανε πράξη το όραμά του για ένα ενωμένο αριστερό μέτωπο, με το όνομα Λαϊκή Ενότητα (Unidad Popular). Η Λαϊκή Ενότητα αποτελούνταν από το Κομμουνιστικό Κόμμα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, το Ριζοσπαστικό Κόμμα, την Κίνηση της Ενωμένης Λαϊκής Δράσης, την Ανεξάρτητη Λαϊκή Δράση και ένα ποσοστό ανένταχτων αριστερών. Παράγοντας σταθερότητας στην ανομοιογενή Λαϊκή Ενότητα ήταν φυσικά ο Αλιέντε.
Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, αγροτική μεταρρύθμιση και εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής που βρίσκονταν ως τότε στα χέρια των Η.Π.Α. Επιπλέον, επεδίωκε την ικανοποίηση των αιτημάτων και την κάλυψη των αναγκών των ιθαγενών πληθυσμών της Χιλής, και γι’ αυτό ίδρυσε τον Αναπτυξιακό Συνεταιρισμό Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε. Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, ο Αλιέντε στράφηκε σε συνεργασία με την Κίνα και την Κούβα του Φιντέλ Κάστρο. Οι σχέσεις της Χιλής με τις χώρες της λατινικής Αμερικής όπου είχαν εγκαθιδρυθεί φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις δεν υπήρχε διάθεση να ευδοκιμήσουν.
Από την αρχή της εκλογής του Αλιέντε, οι Ηνωμένες Πολιτείες στράφηκαν εναντίον του. Το σχέδιο ανατροπής του είχε ήδη αρχίσει. “Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αλιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη”, είχε δηλώσει ο Πρόεδρος Νίξον. Παρ’ όλον τον πόλεμο που δέχθηκε ο Αλιέντε, με τους Αμερικανούς να δαπανούν τεράστια ποσά προκειμένου να τον ανατρέψουν, κατάφερε, ακάθεκτος στις επαναστατικές ιδέες του, να μειώσει τα ποσοστά του αναλφαβητισμού στη χώρα, την παιδική θνησιμότητα και την ανεργία, ενώ παράλληλα κέρδιζε όλο και περισσότερους οπαδούς.
Πλήθος κόσμου διαδηλώνει για τη Χιλή, κρατώντας πανό, και φωνάζοντας πιθανότατα το σύνθημα των υποστηρικτών του Αλιέντε “El pueblo unido jamás será vencido” (Ο λαός ενωμένος ποτέ δεν θα νικηθεί).
Το έργο ανατροπής του Αλιέντε ανατέθηκε στη C.I.A., με επικεφαλής τον Χένρυ Κίσινγκερ. Έπειτα από μία αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, διαδοχικές διώξεις και βασανισμούς, ο Αλιέντε αρνήθηκε να ακολουθήσει τη συμβουλή του στρατηγού Πρατς, να ανοίξει τα οπλοστάσια και να δώσει τα όπλα στο λαό, λέγοντας πως “Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε αξίες και όχι στην βία”.
Τοποθετεί αρχηγό τον Ενόπλων Δυνάμεων το στρατηγό Αουγούστο Πινοσέτ, τον άνθρωπο που θα εγκαταστήσει το πιο “άρρωστο” και βάναυσο καθεστώς που γνώρισε η Λατινική Αμερική. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 πραγματοποιείται συντονισμένη επίθεση από ξηρά και αέρα στο προεδρικό μέγαρο, το οποίο καταλαμβάνουν λίγο αργότερο δυνάμεις του Πινοσέτ. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε βρίσκεται νεκρός μέσα στο προεδρικό μέγαρο, και η επίσημη εκδοχή λέει ότι αυτοκτόνησε λίγο μετά την τελευταία ραδιοφωνική του ομιλία.
Το προεδρικό μέγαρο της Χιλής βομβαρδίζεται από τις αμερικανικές δυνάμεις.
Μεταξύ άλλων ο Αλιέντε είπε:
“Απευθύνομαι σε εσάς, πάνω απ ‘όλα, τη σεμνή γυναίκα του τόπου μας, την Campesina που πίστεψε σε εμάς, τη μητέρα που γνώριζε την ανησυχία μας για τα παιδιά. Απευθύνομαι στους επαγγελματίες της Χιλής, τους πατριώτες επαγγελματίες που συνέχισαν να δουλεύουν εναντίον της στάσης που υποστηρίζεται από επαγγελματικά σωματεία, σωματεία ταξικά που υπερασπίζονται επίσης τα προνόμια της καπιταλιστικής κοινωνίας. Απευθύνομαι στη νεολαία, αυτή που τραγουδούσε και μας έδωσε τη χαρά της και το αγωνιστικό της πνεύμα.
Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, το διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρόν εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει”. […]
[…] “Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία”.
