2016. Το χρήμα καθορίζει τα πάντα. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από διεφθαρμένους πολιτικούς και απρόσιτα διευθυντήρια. Ατομικισμός, ανταγωνιστικότητα, καταναλωτισμός έχουν αναχθεί σε υπέρτατες αξίες. Όλη η Ευρώπη βρίσκεται υπό τον έλεγχο του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
Όλη; Όχι. Ένα μικρό χωριό στην Ανδαλουσία αντιστέκεται… Λέγεται Μαριναλέδα και δεκαετίες τώρα οι κάτοικοί του έχουν επιλέξει έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής. Η μοναδική ιστορία της φανερώνεται στα γκραφίτι στους τοίχους της…
Όλα ξεκίνησαν το 1976. Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Φράνκο και την πτώση της μακρόχρονης
δικτατορίας, κι ενώ όλη η γη του χωριού ανήκε στον δούκα του Infantado, τον πιο πλούσιο
γαιοκτήμονα της Ισπανίας, οι κάτοικοι της Μαριναλέδα δημιούργησαν το Συνδικάτο των Εργατών Γης για να διεκδικήσουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις της περιοχής τους.
Τρία χρόνια αργότερα, το 1979 εξελέγη δήμαρχος ο νεαρός επαναστάτης Juan Manuel Sánchez Gordillo, στις πρώτες ελεύθερες δημοτικές εκλογές μετά τη δικτατορία, ο οποίος έμελλε να γίνει το σύμβολο του αγώνα τους, και παραμένει δήμαρχος μέχρι και σήμερα.
Ο εμβληματικός δήμαρχος Juan Manuel Sánchez Gordillo
Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια σκληρών αγώνων (με απεργίες πείνας, καταλήψεις εκτάσεων, κτιρίων, σιδηροδρομικών σταθμών,…) υπό την καθοδήγηση του επαναστάτη δημάρχου, ώστε το έτος 1991 να υποχρεωθεί ο δούκας από την πολιτεία να τους παραχωρήσει 1200 εκτάρια γης.
Οι κάτοικοι όμως δεν αρκέστηκαν στο να μοιραστούν τα λάφυρα της νίκης τους. Αποφάσισαν ότι η γη θα ανήκε στην κοινότητα – δεν θα ήταν ατομική ιδιοκτησία κανενός, και δημιούργησαν ένα συνεταιρισμό για να την καλλιεργούν και ένα εργοστάσιο παραγωγής κονσερβών για να πουλούν τους καρπούς της εργασίας τους.
Σήμερα η καθημερινή ζωή στη Μαριναλέδα μοιάζει κομμουνιστική ουτοπία.
Είναι ονειρική για κάποιους, εφιαλτική για άλλους. Όλοι εργάζονται στο συνεταιρισμό ή στις υπηρεσίες του δήμου και λαμβάνουν τον ίδιο μισθό (1200 ευρώ). Δεν υπάρχουν άνεργοι, άστεγοι, εγκληματικότητα, αστυνομία.
Το ενοίκιο κοστίζει 15 ευρώ και τα δημοτικά τέλη για το νερό 5 ευρώ. Αν κάποιος θέλει να χτίσει σπίτι, η κοινότητα του παραχωρεί υλικά και εργάτες, ωστόσο πρέπει να συμμετέχει και ο ίδιος στο χτίσιμο, ενώ απαγορεύεται και η πώληση. Υπάρχουν πάρκα, γυμναστήριο, πισίνα, πολιτιστικοί χώροι, ίντερνετ και 2 ιατρεία, όλα δωρεάν για τους κατοίκους.
Η οικονομική κρίση που πλήττει τα τελευταία χρόνια την Ισπανία, όπως και όλη την ευρωπαϊκή περιφέρεια, δε φαίνεται να έχει επηρεάσει τους κατοίκους της Μαριναλέδα. Η ειδοποιός διαφορά είναι όμως ο τρόπος λήψης των αποφάσεων.
Οι κάτοικοι της Μαριναλέδα εφαρμόζουν την άμεση δημοκρατία στην πράξη.
Κάνουν γενικές συνελεύσεις και ψηφίζουν με ανάταση του χεριού για όλα τα θέματα που προκύπτουν.
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται με αυτό τον τρόπο είναι δεσμευτικές για το δήμο. Το αίτημα όλων των κινημάτων που έχουν αναδυθεί τα τελευταία χρόνια – από το Occupy στις ΗΠΑ μέχρι τα κινήματα των πλατειών στην Ευρώπη – για πραγματική δημοκρατία, το οποίο φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός για εμάς, αποτελεί τμήμα της καθημερινής ζωής για τους κατοίκους αυτού του ισπανικού χωριού.
Γκραφίτι στους τοίχους του χωριού
Ωστόσο δεν είναι όλοι ευτυχείς με την κατάσταση αυτή. Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης στο
δήμο (του σοσιαλιστικού κόμματος) καταγγέλει ότι υπάρχει ένα κλίμα φόβου που αποτρέπει τους κατοίκους να εκφράσουν γνώμη εναντίον του δημάρχου. Επίσης, πολλοί λένε ότι αυτή η “ουτοπία” είναι βασισμένη στα χρήματα που παίρνει ο δήμος από το ισπανικό κράτος και την ευρωπαϊκή ένωση – χρήματα φυσικά αντίστοιχα με αυτά που λαμβάνουν και οι όμοροι δήμοι – και ότι χωρίς αυτά θα κατέρρεε. Επίσης, για να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας, δεν έχουν εξελίξει την αυτοματοποίηση των αγροτικών εργασιών όσο θα μπορούσαν.
Μία τέτοια κοινότητα είναι αναμενόμενο ότι θα δέχεται κριτική από μέσα και απ’ έξω.
Κι ενδεχομένως να έχουν δίκαιο σε κάποια πράγματα οι πολέμιοί της. Το σημαντικό στην ιστορία όμως είναι ότι και μόνο η ύπαρξη της Μαριναλέδα καταρρίπτει το δόγμα TINA (There Is No Alternative), το βασικό ιδεολογικό πρόταγμα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, που λέει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο επικρατές σύστημα. Αποτελεί αναμφίβολα μία πηγή έμπνευσης για την εποχή μας.
- www.marinaleda.com [το επίσημο site του δήμου]
- http://www.cooperativamarinaleda.es/ [το site της κοοπερατίβας – μόνο στα ισπανικά]
- https://www.youtube.com/watch?v=X9_1sLeIzSc [αφιέρωμα από το κουτί της Πανδώρας]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Marinaleda [άρθρο της wikipedia]
- http://www.solidarity4all.gr/el/support-article/το-παραδειγμα-της-marinaleda-η-ομιλία-του-δημάρχου-της
Γιώργος Μπερέτης