*Ναι, η εισαγωγή είναι copy-paste από το προηγούμενο άρθρο, διότι η επανάληψη είναι μητέρα πάσης μαθήσεως και παθήσεως*
Μια μέρα (μην ρωτήσετε ποια, δεν τσέρω), το αποφάσισα: Όκει, θα γράψω για άγνωστους, λίγο-πολύ, όρους του LGBT (Lesbian-Gay-Bisexual-Transgender) φάσματος.
Πριν ξεκινήσω με το ανάλογο homework που απαιτεί ένα τέτοιο αρθρο, προηγήθηκε πολλή σκέψη, δισταγμός και αρκετοί διάλογοι με γνωστούς εντός και εκτός κοινότητας.
Και όντως, αρκετά από αυτά τα άτομα μου εξέφρασαν την άποψη πως θα θεωρούσαν χρήσιμο έναν βασικό «χάρτη» κατανόησης των όρων αυτών.
Τελικά, για λόγους χώρου και οργάνωσης, αποφάσισα να γράψω δύο άρθρα.
Στο ένα θα αναφερθώ σε σεξουαλικούς προσανατολισμούς, και στο άλλο σε έμφυλες ταυτότητες.
Ο δισταγμός προέκυψε από αυτό που πιθανότατα θα σκέφτονται πολλοί αυτή τη στιγμή.
«Ποιος ο λόγος να βάζουμε ταμπέλες και να περιπλέκουμε τα πράγματα;»,
«Όλα αυτά δεν έχουν νόημα, ο καθένας είναι αυτό που είναι»,
«Εδώ ο κόσμος καίγεται»,
«Αποφασίστε επιτέλους τι είστε»,
«Εμένα όλα ίδια μου ακούγονται»,
«Κάτσε, θα σου πω εγώ τι είσαι»
«Α, εγώ από τέτοια δεν καταλαβαίνω, μην με ανακατεύεις», κτλ.
(Τόσο από άτομα εντός της κοινότητας, όσο και από άτομα τα οποία έχουν μείνει ακόμη στην γεμάτη απορία και σάστιση έκφραση: «Ελτζιμπι…τι;»)
Και η αλήθεια είναι πως βαριέμαι. Βαριέμαι να εξηγώ τα -για εμένα- αυτονόητα, όμως, παρ΄όλο που βαριέμαι, νιώθω πως αξίζει να κάνω μια προσπάθεια να εξηγήσω το γιατί ακριβώς θεωρώ πως είναι καλό που υπάρχουν αυτή τη στιγμή κάποιοι όροι-μπούσουλες, προκειμένου να αυτοπροσδιοριστούν οι άνθρωποι.
Συνεπώς όχι, δεν είναι τέτοια, αυτά, τούτα, δαύτα, ή όποια άλλη δεικτική (που καταλήγει να είναι δηκτική) αντωνυμία. Είναι ανθρώπινα ζητήματα και μας αφορούν όλους. Εκτος αν κάποιοι δεν αυτοπροσδιορίζονται ως άνθρωποι, οπότε πάω πάσο.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές λέξεις για πολλά διαφορετικά πράγματα, για έναν απλό λόγο: Κάθε φορά που αναφέρεσαι σε μια έννοια, η οποία δεν έχει κάποια λέξη που να την περιγράφει, ξοδεύεις χρόνο και ενέργεια προκειμένου να συννενοηθείς.
Κάθε φορά που θες να μιλήσεις για την έννοια αυτή, αρχίζεις τα: «Το έχεις και εσύ αυτό, που όταν κάνεις το τάδε πράγμα, συμβαίνει αυτό και εκείνο…;», «Είναι η φάση που απλά προσπαθείς να κάνεις εκείνο και γίνεται το άλλο…» και εκεί να δεις πονοκέφαλος.
Ξαφνικά οι ορισμοί αρχίζουν να φαίνονται πιο ελκυστικοί, έτσι;
Διότι όταν επιτέλους έχουμε την κατάλληλη λέξη για να περιγράψει κάτι, όλοι αμέσως μας καταλαβαίνουν. Όταν σου λέει κάποιος πως κατάγεται από την Ιρλανδία δεν βλάπτει να ξέρεις πέντε πράγματα για την γλώσσα, την ιστορία, ή το καθεστώς στην χώρα αυτή, και όταν σου λέει κάποιος πως υποστηρίζει το τάδε κόμμα δεν βλάπτει να ξέρεις λίγα πράγματα για τις θέσεις του κόμματος αυτού. Και είναι εξαιρετικά χρήσιμο να έχεις κάποιες συγκεκριμένες λέξεις, προκειμένου να εκφράσεις στον κόσμο γύρω σου τι θέλεις, τι ανάγκες έχεις, με τι ανθρώπους θέλεις να βγαίνεις και τι σου αρέσει στο σεξ.
Και σιγά σιγά, θα φεύγουν και οι προκαταλήψεις και το στίγμα από πολλές τέτοιες λέξεις και πλέον θα τις χρησιμοποιούμε με την ίδια φυσικότητα όπως λέμε «Γονιός», «Χορτοφάγος», «Ολυμπιακός», «Ιταλίδα», «Υπάλληλος» κτλ.
Το θέμα είναι, πως το να «Βγεις απτην ντουλάπα» και να πεις «Τι είσαι», παίρνει μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Το να εξηγήσεις, από την άλλη, για κάποιους παίρνει λίγο χρόνο παραπάνω.
Και ως και η ίδια LGBT+ άτομο, έχω βρεθεί πολλές φορές στην θέση να παλεύω να εξηγήσω τον εαυτό μου σε άτομα που όντως προσπαθούσαν και ήθελαν να καταλάβουν (για τα υπόλοιπα… χμ).
Όπως διάβασα και πριν λίγο διάστημα, από ένα άτομο που έτυχε να έχει σπουδάσει το ίδιο με εμένα:
«Σας έχει τύχει να θέλετε να περιγράψετε σε κάποιον ένα συναίσθημα ή μια σκέψη σας και να μη βρίσκετε τη σωστή λέξη; (…)
Φανταστείτε τώρα το φαινόμενο αυτό της «μη γλωσσικής αναγνώρισης» να πραγματώνεται όχι απλώς σε μια σκέψη ή ένα συναίσθημα, αλλά σε ένα σύνολο των δύο. Ένα σύνολο άρτια συνδεδεμένο με τον ψυχισμό σας και του οποίου η αναγνώριση θα προσφέρει παράλληλα τη δυνατότητα κατάταξης/ένταξης/νομιμοποίησής σας μέσα στην κοινωνία. Πολύ απλά θα απαντά ένα ερώτημα “Τι είμαι”! Και αφού απαντηθεί, θα σας δώσει τη δυνατότητα να αναζητήσετε και αυτούς που “είναι σαν και εσάς”. (…)
Είναι σημαντικό να δίνουμε τον χώρο και τον χρόνο σε κάθε άτομο, ομάδα ή ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, ώστε να αποσαφηνίσει και να εφεύρει τον όρο εκείνο που επιθυμεί με στόχο τον αυτοπροσδιορισμό του. Όρο που -όπως είπαμε-θα βοηθήσει και τους υπόλοιπους να καταλάβουν.(…)
Μην είσε αρνητικοί, ούτε καν καχύποπτοι με ότι σας φαίνεται άγνωστο, καινούριο, ξένο. Χθες ήμασταν οι gay, οι τρανς, κλπ… Σήμερα οι queer. Αύριο ποιος ξέρει; Σημασία έχει μόνο ότι πάντοτε είμαστε άνθρωποι. Και αυτή την λέξη νομίζω πως τη γνωρίζουμε όλοι! (…)» –Β. Θανόπουλος, περιοδικό Antivirus.
Συνεπώς, έγραψα τα άρθρα αυτά για άτομα που επιθυμούν να καταλάβουν καλύτερα τα άτομα γύρω τους… και μαζί και τον εαυτό τους.
Δεν λέω πως τα γνωρίζω όλα, φυσικά υπάρχουν και άλλες έννοιες για τις οποίες απλά δεν έχω αρκετές πληροφορίες ώστε να τις εξηγήσω και όσον αφορά τις σημαίες, έβαλα αυτές που εμφανίζονταν συχνότερα για τον όρο αυτό στο διαδίκτυο (και ας νιώθω σαν τον Sheldon Cooper στην εκπομπή του “Fun With Flags”).
Γενικότερα διευκρινίζω πως οι γνώσεις μου προήλθαν από προσωπική εμπειρία, συνομιλίες και διαδικτυακές αναζητήσεις.
Και φυσικά το οτι κάποιος χρησιμοποιεί τον Χ όρο για να αυτοπροσδιορστεί, δεν σημαίνει πως αποκλείει τον Ψ όρο (Πχ: Μπορεί κάποιος να είναι Γκέι Ασέξουαλ, Αμφί αλλά με κάποια προτίμηση, Πανρομαντικός Ντεμισέξουαλ, Τρανς Γκέι, κτλ).
Καταλαβαίνω πως ακούγεται χαώδες, αλλά μην αγχώνεστε. Είμαι εδώ, ένα-ένα θα τα βρούμε, έφερα τα stabilo.
Σημαντικό: Το κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέξει το ίδιο πως θα προσδιορίσει τον εαυτό του, καθώς και ξέρει καλύτερα από τον οποιοδήποτε άλλο την προσωπική του αλήθεια. Σε καμία περίπτωση δεν προσπαθούμε να του επιβάλλουμε τον δικό μας ορισμό, όσο και να πιστεύουμε πως του ταιριάζει καλύτερα.
Επίσης πριν υποθέσουμε, καλό είναι να ρωτάμε.
Πάμε λοιπόν για Μέρος Δεύτερο!
Αρχικά, όπως και στο προηγούμενο άρθρο, θα θεωρήσω «δεδομένο» πως όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με τον όρο «Τρανς», δηλαδή το «T» στο «LGBT», καθώς και «Cis». Παρ’όλα αυτά, θα αναφερθώ συνοπτικά στο τι σημαίνουν, καθώς και στην σημαία που τους αντιστοιχεί:
Transgender-Transsexual (Διαφυλικοί-Διεμφυλικοί)
Καταρχάς θα πρέπει να διευκρινήσουμε κάτι:
Άλλο το βιολογικό φύλο (Sex) και άλλο το γένος (ή αλλιώς έμφυλη ταυτότητα/ταυτότητα φύλου) (Gender). Και άλλο ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Για να βοηθήσω λίγο θα σας θυμήσω την 1η δημοτικού, που μάθαμε πως
το γένος του γατιού είναι θηλυκό, γι’ αυτό λέμε συχνά «Η γάτα».
Αν το φύλο της γάτας είναι αρσενικό λέμε «Ο γάτος», όμως παρ’όλα αυτά ο όρος «Η γάτα» έχει μείνει. (Άλλα παραδείγματα: Η αλεπού, Ο σκύλος, Η αρκούδα, Ο βάτραχος)
Έτσι, κάποιοι άνθρωποι, αν και βιολογικά έχουν γεννηθεί με το αρσενικό ή το θηλυκό φύλο, αισθάνονται πως ψυχοκοινωνικά ανήκουν στο αντίθετο από αυτούς φύλο.
Ανάλογα με την περίπτωση, δηλαδή, αισθάνονται
«Άντρας στο σώμα μιας γυναίκας» ή «Γυναίκα στο σώμα ενός άντρα».
Κάποια από τα άτομα αυτά επιλέγουν να κάνουν επέμβαση αλλαγής φύλου (την λεγόμενη Μετάβαση/Transition), προκειμένου να «ταιριάξει ο εσωτερικός τους κόσμος με την εξωτερική τους εμφάνιση». Αυτά ονομάζονται Transsexual (Διεμφυλικοί).
Άτομα που έχουν προχωρήσει σε μη-χειρουργικές αλλαγές (πχ, απλή λήψη ορμονών/τεστοστερόνης) ή καθόλου αλλαγές και απλά συμπεριφέρονται κοινωνικά ανάλογα με το επιθυμητό για τους ίδιους φύλο ονομάζονται Transgender (Διαφυλικοί).
*MtF: Male to Female: Άντρας που αισθάνεται Γυναίκα*
*FtM: Female to Male: Γυναίκα που αισθάνεται Άντρας*
Συνήθως αποκαλούνται Τρανς (Λέξη που δηλώνει «Μετάβαση/Πέρα από κάτι/Μέσα από κάτι»), χρησιμοποιώντας μόνο το πρώτο συνθετικό των παραπάνω λέξεων.
Η αντίστοιχη σημαία συχνά χρησιμοποιείται ως ομπρέλα για άλλες μη-δυικές εκφράσεις φύλου (άντρας-γυναίκα). Ακόμα, είναι επίτηδες συμμετρική, έτσι ώστε άσχετα με το πως θα την κρεμάσει κανείς να δείχνει προς την «σωστή» κατεύθυνση, προκειμένου να συμβολίσει πως δεν υπάρχει «λάθος» τρόπος να εκδηλωθεί η τρανς ταυτότητα ανάμεσα στα άτομα, άσχετα με τις κοινωνικές πιέσεις που δέχονται.
Στα ελληνικά η ομπρέλα αυτή έχει την ονομασία «Υπερφυλικά άτομα», δηλαδή οι Τρανς, ο Άφυλοι, οι Κουήρ κ.ο.κ. (Πως λέμε: ΤΟ γατί).
Πολλοί μπερδεύουν τα άτομα αυτά με τους Transvestites (Τραβεστί-Παρενδυτικοί).
Οι τραβεστί όμως έχουν το χαρακτηριστικό ότι δεν νιώθουν απαραίτητα την ανάγκη να προσαρμόσουν το φύλο τους, απλά απολαμβάνουν να ντύνονται με ρούχα του αντίθετου φύλου και να φέρονται σύμφωνα με αυτό.
Και εδώ έχουμε το συνθετικό Trans-, όμως είναι μαζί με το Vestitus (=Ντυμένος).
(Όπως λέμε στο θέατρο «βεστιάριο» το μέρος όπου φυλάγονται τα ρούχα).
Στα Drag Show, όπου εμφανίζονται Drag Queens και Drag Kings, ενδέχεται να δει κανείς τόσο Τρανς άτομα, όσο και Τραβεστί.
Δεν ξεχνάμε πως ενδέχεται:
Ένας τρανς άντρας να νιώθει έλξη για άλλους άντρες και να θεωρείται γκέι,
όπως μια τρανς γυναίκα ενδέχεται να νιώθει έλξη για άλλες γυναίκες και να θεωρείται λεσβία
(και όλα τα ενδιάμεσα που είδαμε στο προηγούμενο άρθρο).
Οι υπόλοιποι άνθρωποι, δηλαδή όσοι δεν εμπίπτουν στους παραπάνω όρους και αισθάνονται ότι το φύλο συμβαδίζει με το γένος τους ονομάζονται Cisgender (ή απλά Cis). Όπως και με την περίπτωση των Straight, επίσημη σημαία δεν υπάρχει εδώ.
Intersex (Ίντερσεξ)
Ίντερσεξ λέγονται τα άτομα που έχουν γεννηθεί με ανατομικά ακαθόριστο φύλο. Έχουν δηλαδή είτε αρσενική και θηλυκή φυσιολογία, είτε μέρος των δύο.
(Inter- σημαίνει «Μεταξύ/Ανάμεσα»)
Πολλές φορές χαρακτηρίζονται ως «Ερμαφρόδιτα», όμως ο όρος αυτός είναι πλέον ξεπερασμένος και θεωρείται προσβλητικός (διότι οι άνθρωποι δεν είμαστε αμοιβάδες).
Αντί της παραπάνω σημαίας, η οποία σχεδιάστηκε το 2013, πολλοί νομίζουν πως η σημαία των Ίντερσεξ είναι η παρακάτω, ενώ στην ουσία εδώ πρόκειται για την σημαία των Bigender ατόμων (Που είναι βασισμένη σε αυτή των Τρανς):
Επίσης, πολλοί μπερδεύουν τα Τρανς και τα Ίντερσεξ άτομα.
Η διαφορά τους είναι πως οι Τρανς αρχικά διαφοροποιούν το φύλο τους από την κοινωνική τους ταυτότητα, βάσει το πως νιώθουν ψυχικά,
ενώ οι Ίντερσεξ έχουν γεννηθεί με διαφορετική φυσιολογία, δηλαδή χωρίς καθορισμένο ανατομικό φύλο.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Ίντερσεξ άνθρωποι είναι πως ήδη από την γέννησή τους υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ασκηθεί ιατρικός παρεμβατισμός σε αυτά, είτε με χειρουργική επέμβαση, δηλαδή ακρωτηριασμό, είτε με χορήγηση ορμονών, προκειμένου να «ταιριάξουν» ανατομικά στο αρσενικό ή στο θηλυκό βιολογικό φύλο.
Αυτό συμβαίνει διότι πολλοί προσεγγίζουν το ανατομικό φύλο με δυιστικό τρόπο, με αποτέλεσμα οι ιδιαιτερότητες των ίντερσεξ ατόμων να κατηγοριοποιούνται ως «γενετικές ανωμαλίες».
Έτσι, όμως, το άτομο έχει στερηθεί το δικαίωμα να επιλέξει το ίδιο τον τρόπο με τον οποίο θα αντιληφθεί το σώμα του, πριν καν φτάσει στην ηλικία στην οποία θα είναι ώριμο να πάρει αποφάσεις για τον εαυτό του.
Επιπλέον, κινδυνεύει να υποστεί μόνιμο σωματικό και ψυχολογικό πόνο, πληγές, χαμηλή ή καθόλου σεξουαλική διέγερση, στείρωση και πολλά άλλα.
*Περισσότερες Πληροφορίες*
(Gender-)Queer (Κουήρ)
Ο όρος Queer (ή Genderqueer) χαρακτηρίζει τα άτομα τα οποία αισθάνονται πως ανήκουν σε περισσότερα από ένα φύλο, ή και σε κανένα (εάν απορρίπτουν την έννοια του φύλου).
Είναι ένας όρος-ομπρέλα για οποιονδήποτε νιώθει πως δεν ταιριάζει αποκλειστικά στο «αρσενικό» ή στο «θηλυκό» και αντιτάσσεται στην ιδεολογία της ετεροκανονικότητας και του ετεροσεξισμού.
Αντίθετα με άλλες ομάδες (Πχ, Ομοφυλόφιλοι, Τρανς, Ασέξουαλ κτλ) το Kουήρ χρησιμοποιείται για να περιγράψει άτομα που δεν ανήκουν σε ένα από τα δύο παραδοσιακά φύλα.
Αρχικά, η λέξη Queer χρησιμοποιόταν για να περιγράψει κάτι περίεργο ή ασυνήθιστο, μετά έγινε υβριστική για τα LGBT άτομα, όπως οι λέξεις «αδερφή», «λούγκρα» και ούτω καθεξής.
Τέλος, επαναπροσδιορίστηκε από τα ίδια τα LGBT άτομα και αναπροσαρμόστηκε, έτσι ώστε πλέον να μιλάμε για Queer κοινότητα, σπουδές, κουλτούρα και είδωλα.
Είναι ένας μη συγκεκριμένος όρος ως προς τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου που περιγράφει. Ενδέχεται, δηλαδή, να προσδιορίζεται κανείς ως Queer όντας στρέιτ, για παράδειγμα εάν υιοθετεί πιο πρωτότυπες σεξουαλικές ταυτότητες, φιλοσοφίες ή συνήθειες.
*Περισσότερες Πληροφορίες*
Πέρα από το μπλε και το ροζ – Είναι το φύλο μου ρευστό
Agender (Άφυλοι)
Κάποιοι Άφυλοι θεωρούν πως δεν έχουν κάποια ταυτότητα φύλου, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως το να είσαι Άφυλος είναι από μόνο του ταυτότητα φύλου.
(Όπως όταν διίστανται οι απόψεις για το αν η αθεΐα ανήκει τελικά στο φάσμα των θρησκειών ή όχι).
Βέβαια, ο όρος αυτός συχνά συμβαδίζει με της έννοιες Genderless (χωρίς φύλο), Non-gender (μη-φύλο), Gender Neutral (ουδέτερο-ως-προς-φύλο) και πάει λέγοντας. Οι έννοιες αυτές συχνά χρησιοποιούνται η μια στη θέση της άλλης και διαφέρουν ανάλογα το άτομο και το νόημα μέσα στο οποίο χρησιμοποιούνται.
Όπως και στο προηγούμενο άρθρο, παρατηρούμε εδώ την λεγόμενη «Γκρίζα περιοχή», δηλαδή επειδή και το φύλο σαν έννοια δεν είναι άσπρο-μαύρο, το γκρίζο συμβολίζει το «Εν μέρει/υπό κάποιες προϋποθέσεις».
Pangender (Πανφυλικοί)
Τα Pangender άτομα κατά κανόνα νιώθουν πως ανήκουν σε όλα τα φύλα. Παράλληλα με πάνω, αφορά κυρίως το τι νοοτροπία ασπάζεται ο καθένας, καθώς και πολλοί θεωρούν ότι η έννοια «Όλα» ενδέχεται να σημαίνει «Άρα κανένα».
Ο όρος αυτός συχνά παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, διότι εφόσον περιλαμβάνει κάθε έμφυλη ταυτότητα, οι περιπτώσεις όπως Bigender ή Two-Spirit που εξ ορισμού αντιλαμβάνονται το φύλο με δυική μόνο έννοια μπορούν να δημιουργήσουν ένα παράδοξο.
Υποθέτουμε λοιπόν πως είναι πιο πιθανό τα Pangender άτομα να αναφέρονται στην προθυμία και την επιθυμία να γίνουν αποδεκτές όλες οι ταυτότητες φύλου στην ζωή τους, παρά να δηλώσουν πως ταυτίζονται με κάθε γένος που υπάρχει.
Οι προτεινόμενες σημαίες εδώ είναι δύο και βασίζονται στην σημαία των Agender.
Τα χρώματα είναι πολύ φωτεινά, προκειμένου να συμβολίσουν την ποικιλία στα γένη (διότι στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, το άσπρο φως είναι ο συνδυασμός όλων των χρωμάτων).
Γενικότερα, τονίζουμε πως έχει διαφορά το να ασπάζεται κάποιος στοιχεία από τα δύο φύλα ταυτόχρονα, δηλαδή να τα αναγνωρίζει σαν έννοιες, από το να διαχωρίζει τον εαυτό του από αυτά, δηλαδή να απορρίπτει τις έννοιες αυτές εξ ολοκλήρου.
(Παρατηρούμε πως, όπως στο παράδειγμα του προηγούμενου άρθρου από άποψη χρωμάτων:
Εφόσον το ροζ και το μπλε δηλώνουν θηλυκό και αρσενικό αντίστοιχα,
χρώματα όπως κίτρινο και πράσινο δηλώνουν ουδετερότητα φύλου,
ενώ χρώματα όπως η λεβάντα δηλώνουν μείξη ως προς το φύλο).
Αυτά τα λίγα (όχι εντάξει, ξέρω ότι δεν είναι λίγα, έχω αυτογνωσία) από εμένα.
Κανείς δεν περιμένει να τα ξέρουμε όλα αυτά απ’έξω, ή να αφήσουμε τους ορισμούς αγνούς, ανέγγιχτους και μη προσαρμόσιμους στην δική μας πραγματικότητα.
Είμαστε αυτό που είμαστε, μέχρι να βρούμε κάποιον καλύτερο τρόπο να περιγράψουμε αυτό που είμαστε.
Απλά λέω πως με ένα ανοιχτό μυαλό και μια θετική στάση (πχ, με την λογική του: «Ποτέ μην λες ποτέ»), δεν θα είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε τι θέλουν να μας πουν τα άτομα γύρω μας (και μαζί και ο εαυτός μας).
Πολλά φιλιά στην μάπα και να αγαπάτε τον κόσμο.
Comprehensive List of LGBTQ+ Term Definitions
Responses To Claims That LGBT Labels “Shouldn’t Matter”