“Το επάγγελμα του συγγραφέα βιβλίων κάνει τις ιπποδρομίες να φαίνονται σα μια σοβαρή ασχολία.”
Τάδε έφη Τζον Στάινμπεκ, αμερικανός συγγραφέας, κύριος εκπρόσωπος του νατουραλισμού στις ΗΠΑ.
Το να γράψει κανείς είναι εύκολο. Το να γράψει κάτι σπουδαίο είναι δύσκολο. Το να γράψει κάτι σπουδαίο και να ζήσει από αυτό που έγραψε είναι ακόμη πιο δύσκολο.
Οι λόγοι είναι πολλοί, όμως γυρίζουν σχεδόν πάντα γύρω από τον ίδιο άξονα: από τη στιγμή που η έμπνευση γίνεται υποχρέωση, η τέχνη μετατρέπεται σε εμπόριο και η δημιουργικότητα μεταφράζεται με τον όρο “παραγωγικότητα”. Όσο πιο μεγάλη είναι η παραγωγή, τόσο μεγαλύτερο είναι το κέρδος. Και όταν το μεράκι του συγγραφέα μετατρέπεται σε εργασία (πράγμα που δεν είναι καθόλου κακό), ο στόχος του -δυστυχώς- είναι το κέρδος. Η διαφορά ανάμεσα σε κάποιον που γράφει για την ευχαρίστηση και σε έναν συγγραφέα (κάποιον που ονομάζουμε συγγραφέα), δεν βρίσκεται στην ποιότητα του έργου τους, αλλά στην αμοιβή τους.
Η συγγραφή είναι ένα απρόσιτο επάγγελμα, όχι απλά εξαιτίας της κρίσης (που δεν έχει αφήσει ανέγγιχτο κανένα επάγγελμα στις μέρες μας), αλλά επειδή πρόκειται για ένα χώρο τόσο δύσβατο στο οποίο μόνο εκείνοι που είναι καλά εξοπλισμένοι μπορούν να εισχωρήσουν.
Τα πράγματα λειτουργούν έτσι, ώστε, για να αποκτήσουμε κέρδος, πρέπει πρώτα να αξιοποιήσουμε ένα κάποιο κεφάλαιο. Είτε πρόκειται για οικονομικό, πολιτιστικό ή κοινωνικό κεφάλαιο, το σίγουρο είναι πως εκείνοι που είναι εξαρχής προνομιούχοι, βρίσκουν το μονοπάτι ευκολότερα.
Η αξία ενός συγγραφέα πρέπει να αναγνωρίζεται από τον τρόπο που περιγράφει τον κόσμο, από το πώς προσπαθεί να τον αλλάξει προς το καλύτερο μέσα από το έργο του και από τη συγκίνηση που προκαλεί.
Πώς γίνεται, όμως, να αναγνωριστεί η αξία του όταν τα προνόμια του λείπουν για να καταφέρει να δημοσιεύσει το έργο του και να γίνει γνωστός/δεκτός από τους αναγνώστες;
Κάπου εδώ φτάνω στον Τζακ Λόντον.
Ο Λόντον δημοσιεύει το 1909 το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Μάρτιν Ήντεν. Παρ΄όλο που ο ίδιος αρνήθηκε να ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή του βιβλίου, σύμφωνα με τους αναλυτές του, πρόκειται για την ιστορία του ίδιου του συγγραφέα εμπλουτισμένη με μια μεγάλη δόση φαντασίας.
Βέβαια, αυτός ο συνδυασμός αυτοβιογραφίας και μυθιστορήματος δεν μας δυσκολεύει να αναγνωρίσουμε στοιχεία της προσωπικότητας και της πορείας του Λόντον στον πρωταγωνιστή του βιβλίου του.
Εκείνο που συνδέει άμεσα τον Λόντον με τον φανταστικό Μάρτιν Ήντεν, είναι ο κόπος τους να κατακτήσουν την καλλιτεχνική αναγνωρισημότητα και την κοινωνική άνοδο. Ο Μάρτιν Ήντεν είναι ένας φτωχός ναυτικός, μεγαλωμένος στην άγνοια και τη σκληρότητα της εργατικής τάξης. Στην καθημερινότητά του κυριαρχούν η περιπέτεια και η βία.
Ενώ μια μέρα παίρνει μέρος σε ένα βίαιο περιστατικό και σώζει έναν πλούσιο νέο, εκείνος στη συνέχεια, για να τον ευχαριστήσει, τον καλεί σπίτι του. Εκεί ο Μάρτιν θα δει για πρώτη φορά την αδερφή του, την πανέμορφη Ρουθ Μορς, και θα ανακαλύψει έναν κόσμο που του ήταν μέχρι τότε άγνωστος: την αστική τάξη. Δεν αργεί να γοητευτεί από την αγνότητα, τις γνώσεις και και τους εκλεπτυσμένους τρόπους της Ρουθ.
Ο τρόπος ζωής της οικογένειας Μορς τον συναρπάζει και μέσα σε λίγο καιρό ο Μάρτιν παίρνει την απόφαση να μορφωθεί και να γίνει ένας διάσημος συγγραφέας έτσι ώστε να κερδίσει μια θέση στον αστικό κόσμο και στην κάρδια της Ρουθ.
Αρχικά, επιλέγει να απορρίψει οποιαδήποτε δουλειά του προσφέρει μια αξιοπρεπή ζωή και αναγκάζει τον εαυτό του να ζήσει ανάμεσα στα όρια της φτώχειας και της εξαθλίωσης. Έπειτα, αφού πρώτα περάσει άπειρες ώρες σε αίθουσες βιβλιοθηκών, ο Μάρτιν καταφέρνει να αποκτήσει καλλιέργεια και γνώσεις εγκυκλοπαιδικών διαστάσεων, πράγμα που του εξασφαλίζει το ενδιαφέρον της Ρουθ.
Για να καταφέρει όμως να την παντρευτεί, η Ρουθ απαιτεί από τον Μάρτιν να βρει μια σταθερή και επιτυχημένη δουλειά. Επί δύο χρόνια εκείνος αφιερώνεται στο γράψιμο, ζώντας σε άθλιες συνθήκες, βιώνοντας τη συνεχή απόρριψη των εκδοτικών οίκων και την περιφρόνηση του περίγυρου της Ρουθ… Όταν πλέον καταφέρει να γίνει διάσημος και έχει αποκτήσει τα πλούτη και τη δόξα που κυνήγησε με τόσο κόπο, ο Μάρτιν δείχνει την απόλυτη αδιαφορία απέναντι στην επιτυχία του. Πλέον, στο πρόσωπο της Ρουθ και του περιβάλλοντος της βλέπει μόνο μία κοινωνία δήθεν διανοούμενων, στην οποία αρνείται να πάρει μέρος.
Χάρη στην ταξική του εξέλιξη και αλλά και την απογοήτευση που του απέφερε αυτή, ο Μάρτιν Ήντεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρότυπο ρομαντικού ήρωα. Ο Τζακ Λόντον περιγράφει με μεγάλο ταλέντο την υπεράνθρωπη προσπάθεια ενός αυτοδίδακτου νέου συγγραφέα να κατακτήσει έναν κόσμο άκρως εχθρικό.