Ο ”κύκλος με την κιμωλία” αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα έργα του Μ.Μπρεχτ. Ιδιαίτερα, όταν παντρεύεται με την μουσική του Μ. Χατζηδάκι και την μετάφραση του Ο. Ελύτη, το αποτέλεσμα δεν μπορεί να μην είναι αριστουργηματικό. Η σκηνοθεσία του Κ. Μαρκουλάκη ανέδειξε τα διαχρονικά μηνύματα του συγγραφέα, δίνοντας στην παράσταση μια πιο σύγχρονη χροιά, και ανεβάζοντάς την έτσι στο απόγειο. Έργο αντιπολεμικό, έργο που πραγματεύεται τις κοινωνικές ανισότητες, την καπήλευση μιας επανάστασης, και προ πάντων, την έννοια της ιδιοκτησίας.
Ο αφηγητής, Δ. Λιγνάδης, εμφανίζεται ντυμένος σε στρατιωτική στολή και καθισμένος σε αναπηρική καρέκλα. Μας ταξιδεύει με την μαγευτική και μοναδική αφηγησή του στο παλιό παραμύθι του ”Κύκλου με την κιμωλία”. Η Μαρία Πρωτόπαππα, με μια άκρως σπλαχνική ερμηνεία στον ρόλο της Γκρούσας, ενσαρκώνει μια γυναίκα προερχόμενη από τις χαμηλότερες, λαϊκές τάξεις της εποχής. Διακατέχεται από αγνά συναισθήματα, αγάπη και καλοσύνη, τα οποία φαίνεται εν τέλει πως θα την οδηγήσουν σε δυσάρεστες περιπέτειες. Παγιδευμένη ανάμεσα στον δεσμό που αναπτύσσεται ανάμεσα σε εκείνη και το παιδί που έσωσε και στις μικροαστικές αντιλήψεις της εποχής, παλεύει να διατηρήσει τον αγνό της χαρακτήρα. Έρχεται αντιμέτωπη με τους ισχυρούς και δεν παύει να υπερασπίζεται την έννοια της δικαιοσύνης με τον τρόπο που εκείνη αντιλαμβάνεται. Η Ελισάβετ Μουτάφη στον ιδιαίτερο ρόλο της Νατάλια Αμπασβίλι, καταφέρνει να εκφράσει την υποκρισία αλλά και την γραφικότητα των ανωτέρων τάξεων με τον καλύτερο τρόπο. Ο Α. Τότσικας, ή αλλιώς ο στρατιώτης Σίμον, καρτερεί την επιστροφή του για να παντρευτεί την αγαπημένη του Γκρούσα. Η μοίρα, όμως, φαίνεται να του επιφυλλάσει άλλα σχέδια, μέσα από τα οποία εκδηλώνονται αδύναμες πτυχές της ανθρώπινης φύσης, όπως ζήλεια ή αμφισβήτηση. Ο Α. Χειλάκης, τέλος, στον ρόλο του δικαστή Αζντάκ, κλέβει τις εντυπώσεις με την ξεχωριστή ερμηνεία του. Ο Αζντάκ, ένας άνθρωπος λαϊκός πλην σοφός, αναλαμβάνει να σηκώσει το φορτίο της απόδοσης δικαιοσύνης. Θα καταφέρει να αποδώσει το δίκιο; Και πως αυτό ορίζεται;
Ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί αποδίδουν άψογα και αριστοτεχνικά όλα τα βαθύτερα νοήματα του έργου. Σ’ ένα απλό σκηνικό εκτυλίσσεται όλη η πλοκή της ιστορίας. Άρτια σκηνοθεσία, αξιοποιώντας απλά εργαλεία, όπως πανιά και σκιές, αποδίδουν το μεγαλείο του Μπρεχτιανού έργου. Οι ηθοποιοί δίνουν τους καλύτερους τους εαυτούς, σε βαθμό που ταυτίζεται απόλυτα μαζί τους. Το σημαντικότερο, όμως, εκτός του άριστου δραμματουργικού θεάματος, είναι πως η παράσταση παρέχει τροφή για σκέψη στους θεατές της. Χαρακτηρίστική είναι η φράση με την οποία πέφτει η αυλαία του έργου και με την οποία αμβισβητείται η έννοια του ”κατέχειν”. Η ιδιοκτησία αποκόβεται από τον Μπρεχτ με την στενή έννοια της κατοχής και συνδέεται και εξαρτάται άμεσα από εκείνη της φροντίδας. Γιατί όπως τα παιδιά ανήκουν σε εκείνες που τα ανατρέφουν με στοργή και αγάπη, έτσι και το χωράφι ανήκει στους γεωργούς που με τον ιδρώτα τους το καλλιεργούν.
Μαρία Τσιμάρα
Παρακολουθώντας τον ‘’Κύκλο με την Κιμωλία’’ στο θέατρο Παλλάς, δεν σκεφτόμουν κάτι, παρά μόνο ένιωθα. Έξυπνη σκηνοθεσία την οποία υπογράφει ο Κω/νος Μαρκουλάκης αλλά και πολύ ιδιαίτερα σκηνικά με διάφορες εναλλαγές ήταν αυτά που αρχικά που κίνησαν την περιέργεια. Υπέροχες όμως ήταν και οι ερμηνείες των ηθοποιών, με λίγη παραπάνω προσήλωση κι εντύπωση στις ερμηνείες των Δημήτρη Λιγνάδη και Μαρίας Πρωτόπαππα. Ο Δημήτρης Λιγνάδης, όντας και ο αφηγητής του έργου με κέρδισε με το ιδιαίτερο και παραστατικό ηχόχρωμα στην φωνή του ενώ και την Μαρία Πρωτόπαππα στον ρόλο της Γρούσας, την βρήκα αρκετά λυρική και γεμάτη συναίσθημα, επιβεβαιώνοντας στο φιλοθεάμον κοινό το ταλέντο της και το πάθος της γι’ αυτό που κάνει.
Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε και η μουσική που πλαισίωνε την παράσταση και προερχόταν από μια αυθεντική μπομπίνα του 1957, μεταφέροντας με στον χωροχρόνο της εποχής εκείνης. Φυσικά δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι ο Οδυσσέας Ελύτης με την μετάφραση του έργου και ο αγαπημένος Μάνος Χατζιδάκις της καρδιάς μας με την μουσική του, αφήνουν το στίγμα τους στην ψυχή και στην σκέψη μας με τον καλύτερο τρόπο.
Σ’ έναν κόσμο που κυριαρχεί η αδικία, ο πλούτος και η εξουσία, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης αλλά και κρίσης αξιών και ιδανικών, ο Γερμανός συγγραφέας Μπέρτολτ Μπρεχτ, λογαριάζεται ως οραματιστής και μέσα από αυτό το θεατρικό έργο ξεδιπλώνει την σημασία της δικαιοσύνης και της ανθρωπιάς!
Θανάσης Ξάνθος
«Ο κύκλος με την κιμωλία» του Μπρεχτ, είναι μία παράσταση, κατάλληλη, για κάθε ηλικία. Πρόκειται για μια ιστορία με έντονα κωμικά στοιχεία, ασκώντας ταυτόχρονα κριτική στην αντίρροπη σχέση εξουσίας-δικαιοσύνης και την ταξική ανισότητα. Το «Κανείς δεν είναι κανενός» αποτελεί το κεντρικό δίδαγμα του έργου προσφέροντας μας τροφή για σκέψη και προβληματισμό.
Η σκηνή του Παλλάς είναι εντυπωσιακή, η σκηνογραφία εφευρετική και το καστ των ηθοποιών εύστοχο. Ο Δημήτρης Λιγνάδης ως αφηγητής μας παρουσιάζει περίτεχνα στην υπόθεση του έργου. Η Μαρία Πρωτόπαπα, στον ρόλο της Γρούσας, μας συγκινεί χωρίς να είναι υπερβολική. Η Ελισάβετ Μουτάφη υποδυόμενη την «ιδιότροπη» βιολογική μητέρα μας προσφέρει γέλιο. Ο Αποστόλης Τότσικας στον ρόλο του στρατιώτη μας ξαφνιάζει, ευχάριστα. Ενώ, ο Αιμίλιος Χειλάκης ως Αζντάκ αποδεικνύει για ακόμη μία φορά το μεγάλο ταλέντο του. Το κείμενο είναι σε μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη και μουσική του Μάνου Χατζηδάκι. Μην το χάσετε!
Εύα Μπεσλεμέ