Η Χρυσή Άρκτος της 65ης Berlinale στο “Taxi” του Τζαφάρ Παναχί πληροφορούμαι την επόμενη της απονομής. Ήρθε επιτέλους η στιγμή να μιλήσω για τον πολυβραβευμένο Ιρανό σκηνοθέτη, σκέφτηκα.
Ο Τζαφάρ Παναχί είναι πολυβραβευμένος Ιρανός αντιφρονούντας σκηνοθέτης, γεννήθηκε το 1960 και σπούδασε σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο κινηματογράφου και τηλεόρασης στην Τεχεράνη. Ο Παναχί δεν είναι σπουδαίος μόνο για τις ταινίες του αλλά και για τις πολιτικές του θέσεις, την ιδεολογία του, την τάση του να προασπίζεται τη διασφάλιση της ελευθερίας και των δικαιωμάτων του ιρανικού, και όχι μόνο, λαού. Επανειλημμένα έχει βραβευτεί για τις ταινίες του στα σπουδαιότερα φεστιβάλ του κόσμου. Το 1995 κερδίζει στις Κάννες τη Χρυσή Κάμερα για την ταινία του “White Balloon” ενώ το 1997 τη Χρυσή Λεοπάρδαλη στο φεστιβάλ του Λοκάρνο για την ταινία του “The mirror”. Το 2006 κερδίζει στο Φεστιβάλ Βερολίνου Χρυσή Άρκτο για την ταινία “Offside”, στην οποία περιγράφει μία ομάδα Ιρανών γυναικών που προσπαθούν παράνομα να παρακολουθήσουν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα της εθνικής ομάδας της χώρας τους με το Μπαχρέιν, μεταμφιεζόμενες σε άντρες. Από τις γνωστότερες ταινίες του, το “This is not a film” κερδίζει το 2011 βραβεία σε Κάννες και Λονδίνο. Οι παραπάνω ταινίες αποτελούν μόνο ενδεικτικά των επιτυχιών και βραβεύσεων του Παναχί.
Πριν από λίγες μέρες, στην 65η Berlinale, ο Παναχί κερδίζει Χρυσή Άρκτο για την ταινία του “Ταξί”. Ένα ταξί κινείται στους δρόμους της Τεχεράνης, παίρνοντας και αφήνοντας ανθρώπους, οι οποίοι αφηγούνται ο καθένας τη δική του ιστορία. Βαθιά πολιτικοποιημένος και με έντονο το χιουμοριστικό στοιχείο, ο Παναχί επιδιώκει να προβάλλει τα προβλήματα της ιρανικής κοινωνίας, τη λογοκρισία και την καταπίεση που υφίσταται ο λαός του ιρανικού καθεστώτος.
Έχει καταδικαστεί σε 20ετή απαγόρευση εξόδου από το Ιράν αλλά και άσκησης επαγγέλματος, να γυρίζει δηλαδή ταινίες, να γράφει σενάρια και να δίνει συνεντεύξεις. Παρόλα αυτά, σκηνοθετεί παράνομα, χωρίς να παρευρίσκεται στις προβολές των ταινιών του, αφού όπως ο ίδιος δηλώνει “Δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο παρά ταινίες. Ο κινηματογράφος είναι ο τρόπος έκφρασής μου και το νόημα της ζωής μου. Τίποτε δεν μπορεί να με εμποδίσει απ’ το να κάνω ταινίες, μια και όταν ωθούμαι στα άκρα συνδέομαι με τον εσωτερικό μου εαυτό και σε τέτοιους ιδιωτικούς χώρους, παρά τους περιορισμούς, η ανάγκη για δημιουργία μετατρέπεται σε ορμή. Ο κινηματογράφος ως τέχνη είναι η βασική μου πνευματική απασχόληση. Αυτός είναι ο λόγος που οφείλω να συνεχίσω να κάνω ταινίες κάτω απ’ οποιεσδήποτε συνθήκες, για να υποβάλλω τα σέβη μου και να νιώθω ζωντανός». Να σημειώσουμε ότι το βραβείο Χρυσή Άρκτος στο Βερολίνο παρέλαβε η ανιψιά του, αφού ο ίδιος δεν ήταν παρών.
Ο Παναχί φυλακίστηκε, εκδιώχθηκε επανειλημμένα, ακόμα εκδιώκεται. Η ταινία του “Ταξί” ήταν μια απάντηση στο καθεστώς, μια πράξη πολιτική, μια πράξη αντίστασης και ανυπακοής στην καταπίεση που επιβάλλει η ιρανική κυβέρνηση στον ίδιο και τους συμπολίτες του. Ήταν, ακόμη, μία προειδοποίηση, ότι ποτέ δεν θα σταματήσει να κάνει ταινίες, να γράφει σενάρια, να αποτελεί πηγή έμπνευσης. Ο Παναχί, όντας ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του κινηματογράφου- και όχι μόνο- ελπίζει ότι κάποτε ο κόσμος του Ιράν θα μπορέσει να παρακολουθήσει τις ταινίες του (οι οποίες έχουν απαγορευτεί στην πατρίδα του), αφού όπως ο ίδιος δήλωσε πρόσφατα: “Κανένα βραβείο δεν αξίζει τόσο, όσο το να είναι οι συμπατριώτες μου σε θέση να παρακολουθήσουν τις ταινίες μου”.
Σκηνή από την τανία “Taxi” του Τζαφάρ Παναχί