Ο Αναρχικός Τραπεζίτης πραγματώνει την ιδεολογία του με έναν ανορθόδοξο τρόπο…
Ο Αναρχικός Τραπεζίτης είναι ένα έργο του Φερνάντο Πεσσόα που έμεινε αδημοσίευτο μέχρι το θάνατό του το 1935. Σε αυτό, ένας τραπεζίτης εξηγεί στο συνομιλητή του την έννοια της αληθινής αναρχίας, πώς ο ίδιος στα νιάτα του την ασπάστηκε και πώς ακόμη και σήμερα, ως τραπεζίτης, εξακολουθεί να είναι αναρχικός. Δεν θα σταθώ στους ορισμούς της αναρχίας που παρουσιάζονται αλλά σε κάποια άλλα θέματα που μου κέντρισαν την προσοχή.
Αρχικά, το πιο εύλογο ερώτημα: πώς είναι δυνατόν κάποιος να είναι αναρχικός και να εργάζεται ως τραπεζίτης; Αφού η ίδια η (γνήσια) αναρχία αποστρέφεται κάθε κοινωνικό επινόημα και το χρήμα είναι ένα από αυτά. Η απάντηση που δίνει ο Πεσσόα είναι η εξής: για να πάψεις να εξαρτάσαι από κάτι, που όμως είναι απαραίτητο για τη ζωή σου σε αυτή την κοινωνία, η λύση είναι να γίνεις ο κύριός του. Έτσι και ο τραπεζίτης επέλεξε να γίνει κύριος του χρήματος παρά να σηκωθεί και να φύγει για να ζήσει κάπου απόμερα, όπου δεν θα το είχε τόση ανάγκη. Κατάλαβε ότι η φυγή δεν είναι λύση. Πολέμησε το χρήμα, καθυποτάσσοντάς το. Το απέκτησε σε ικανοποιητική ποσότητα ώστε να μην επηρεάζεται πια από αυτό.
Έπειτα, σε ένα σημείο στο βιβλίο, αναφέρει: <<Εγώ, που δούλευα για την ελευθερία, έπρεπε να βελτιώσω τα όπλα με τα οποία μαχόμουνα την τυραννία; >>. Συγκεκριμένα, μιλά για το γεγονός ότι δεν αισθάνθηκε ποτέ τύψεις για τα μέσα που χρησιμοποίησε προκειμένου να αποκτήσει χρήματα. Παρακάτω, βέβαια, καταδικάζει ως χαζό τον αναρχικό που χρησιμοποιεί τη βόμβα και το έγκλημα για να καταπολεμήσει την ανηθικότητα.
Κι εγώ, τελικώς, αναρωτιέμαι: κατά πόσο είναι εφικτά όλα αυτά σήμερα; Είναι δυνατόν, με τόσα πάθη που έχει η ανθρώπινη φύση, να καταφέρει κάποιος να υποτάξει αυτό που τον κυριεύει;
Θεωρώ ότι ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος αν μπορούσαν οι άνθρωποι να το καταφέρουν αυτό. Αλλά ο καθένας προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με τις απαιτήσεις και τους ρυθμούς της ζωής, πότε θα προλάβει να ασχοληθεί και με κάτι τόσο μεγαλόπνοο; Εκτός κι αν τα παρατήσει όλα και αφιερωθεί μονάχα σε αυτό…
Βέβαια, είναι και το άλλο: κατά πόσο ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Πώς γίνεται να υπερασπίζεσαι κάτι όμορφο με άσχημο τρόπο; Κι ακόμη κι αν ξεκινάς με όλη την καλή διάθεση, θα έχεις τη δύναμη και το σθένος να παραμείνεις ακέραιος μέχρι το τέλος ή θα σε φάνε τα μέσα που χρησιμοποίησες;