Ένα αφιέρωμα στην πολυτάραχη ζωή και το αιρετικό, μοναδικά ποιητικό έργο του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι.
Αιρετικός, προκλητικός, αντιφασίστας και ένας άμεσος εκφραστής της αλήθειας μέσα από ταινίες, όπως το «Ακατόνε», η «Μάμα Ρόμα» και το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον», ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι (1922- 1975) παραμένει ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες, όχι απλώς της πατρίδας του της Ιταλίας αλλά του παγκόσμιου κινηματογράφου.
«Αν διάλεξα να είμαι κινηματογραφιστής και όχι μόνο συγγραφέας, είναι επειδή προτίμησα αντί να εκφράζω την πραγματικότητα με σύμβολα, όπως είναι οι λέξεις, να εκφράζω μέσω του κινηματογράφου την πραγματικότητα με την πραγματικότητα»
Ο Θάνατος
Η αγριότητα ωστόσο της δολοφονίας είχε εξαρχής δημιουργήσει υποψίες ότι ο Πελόζι δεν ήταν ο μόνος δράστης του εγκλήματος. Πέρασαν 30 χρόνια ώσπου, το 2005, ο Πελόζι απέσυρε την ομολογία του, δηλώνοντας πως πλέον ήταν νεκροί όλοι όσοι απειλούσαν τον ίδιο και την οικογένειά του, κάτι που του επέτρεπε πλέον να πει την αλήθεια. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε, αλλά και την έρευνα των Σικελών δημοσιογράφων Τζουζέππε Λο Μπιάνκο και Σάντρα Ρίτσα, η δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν καθαρά πολιτικό, και όχι σεξουαλικό, έγκλημα.
Σύμφωνα με τους δημοσιογράφους, αιτία ήταν η γνώση του Παζολίνι για πρόσωπα της ιταλικής πολιτικής και τις διασυνδέσεις τους με τον κόσμο της Μαφίας. «Ξέρω τα ονόματα των υπευθύνων, όλων αυτών που χειραγωγούν τους νεοφασίστες, όλων αυτών των γνωστών αγνώστων που είναι υπεύθυνοι για τα πρόσφατα εγκλήματα» είχε δηλώσει ο Παζολίνι ένα χρόνο πριν από τη δολοφονία του.
Το τελευταίο βιβλίο του, μάλιστα, με τίτλο «Πετρέλαιο» (στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Παρατηρητής» το 1993), με πρόφαση ιστορίες ερωτικών εμμονών προχώρησε σε αποκαλύψεις για τους εγκληματικούς πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους της περιόδου της Δεύτερης Δημοκρατίας στην Ιταλία.
«Τον εκτέλεσαν. Ήταν πέντε. Του φώναζαν «βρωμόπουστα», «σκατοκομμούνι» και τον χτυπούσαν βίαια. Εμένα με είχαν ακινητοποιήσει. Δεν άγγιξα καν τον Παζολίνι, αντίθετα προσπάθησα να τον υπερασπιστώ» δήλωσε ο 51 ετών σήμερα Πελόζι. Μεταξύ των πέντε εκτελεστών είχε αναγνωρίσει τους αδελφούς Μπορσελλίνο και δύο Σικελούς νεοφασίστες και ντίλερ. Η έρευνα σχετικά με τη δολοφονία Παζολίνι άρχισε εκ νέου μετά την αναίρεση του Πελόζι, αλλά οι δικαστές αποφάσισαν ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία για να συνεχιστεί.
Οι ταινίες του Παζολίνι είναι ουσιαστικά ένας ποιητικός-κυνικός κόσμος βυθισμένος στον ακραίο ερωτισμό και τ’αναξέλεγχτα πάθη. Μοναδικές,ωμές,αιρετικές.
Προκαλούσαν και προκαλούν μέχρι σήμερα αντιδράσεις κυρίως των φασιστών, αλλά και των θρησκόληπτων.
Το «Ακατόνε» και το «Μάμα Ρόμα» εντάσσονται στη λεγόμενη νεορρεαλιστική περίοδο του κινηματογραφιστή, όπου ο Παζολίνι μεταγράφει στο σελιλόιντ τούς ήρωες των ποιημάτων του. Το λούμπεν υποπρολεταριάτο, που αγωνίζεται να παραμείνει στη ζωή. Με τρόπους σύννομους ή παράνομους. Ηθικούς ή ανήθικους. Ανθρώπινες επινοήσεις που στον αγώνα της επιβίωσης ακυρώνονται από την ίδια τη νομοτελειακή φύση των πραγμάτων.
Στο αριστουργηματικό «Ακατόνε» (1961), ο Παζολίνι μάς συστήνει για πρώτη φορά τον Φράνκο Τσίτι, τον απόλυτο φτωχοδιάβολο και μετέπειτα κινηματογραφικό alter ego του δημιουργού. Η ταινία υπήρξε τόσο «αληθινή», που στην πρώτη προβολή της οι φασίστες πέταξαν μελάνι στο κινηματογραφικό πανί. Αξίζει να σημειώσουμε ότι παρόμοιο περιστατικό είχε συμβεί και με την προβολή του «Ανδαλουσιανού σκύλου» του Μπουνιουέλ, κάτι που ο σπουδαίος Ισπανός είχε αποδεχτεί ως θείο δώρο και επίρρωση του σουρεαλιστικού του ύφους.
Στο «Μάμα Ρόμα» (1962), ο Παζολίνι σκηνοθετεί τη «λύκαινα» (Αννα Μανιάνι) του ιταλικού κινηματογράφου στο ρόλο μιας πόρνης, που παραπέμπει με τον πλέον ποιητικό τρόπο σε μια μαινάδα αρχαίας τραγωδίας.
Στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (1964), ο άθρησκος Παζολίνι μεταφέρει τα πάθη του Χριστού. Με τρόπο σεβάσμιο, αλλά πρωτίστως πολιτικό. Ο Χριστός δεν παραπέμπει σε θεάνθρωπο, αλλά σε έναν επαναστάτη μαρξιστή.
«Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα.»
Στο καταγγελτικό και προκλητικό «Χοιροστάσιο» (1969), ο Παζολίνι εκφράζεται μέσω μιας πολιτικής και φιλοσοφικής συζυγίας. Η ταινία υπήρξε εν πολλοίς ο προάγγελος του «Σαλό». Της τελευταίας και, κατά πολλούς, σημαντικότερης ταινίας του. Εκείνης που για πολλούς τον καταδίκασε σε θάνατο, αλλά επικύρωσε την αθανασία του στο κινηματογραφικό στερέωμα.
Ο Παζολίνι, εμπνευσμένος από τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ, δημιουργεί με τον παραγωγό Ρενάλντο Γκριμάλντι ένα κινηματογραφικό έργο μη «παθητικό» και «υπνωτικό», αλλά «επιθετικό», όπως πίστευε ότι πρέπει να είναι η λειτουργία του κινηματογράφου. Στο έργο, τέσσερις εκπρόσωποι της φασιστικής εξουσίας απάγουν κορίτσια και αγόρια και τα υποβάλλουν σε σεξουαλικά όργια, βασανιστήρια και τελετές κοπρολαγνείας.
Η ταινία προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις. «Μα αυτή ήταν η επιδίωξή μου. Να εξοργίσω, να θυμώσω τον θεατή. Στην αρχή θα στραφεί εναντίον της ταινίας, εναντίον μου. Ύστερα θα πει πως πρόκειται για ένα πορνό. Αυτό είναι μια βολική εξήγηση. Μερικοί όμως μπορεί να ξανασκεφτούν. Ο φασισμός δεν καίει μόνο σάρκες. Μας “σπρώχνει” στον ολοκληρωτικό αφανισμό», δήλωσε ο Παζολίνι σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του.
Ο Παζολίνι δεν ήταν ένας απλός σκηνοθέτης, ήταν ένας ποιητής της εικόνας. Αν υπήρχε ένας ρεαλισμός του ονείρου, αν μπορούσε κάποιος να να διατυπώσει μια ονειρική ιστορία η οποία θα ξεχώριζε από τις συνηθισμένες, αυτός θα ήταν ίσως ο Παζολίνι.
Ειλικρινά πιστεύω ότι αξίζει να δείτε κάποιες ταινίες του και ν’ανακαλύψετε μόνοι σας την ιδιαιτερότητα του. Μια χαρισματική προσωπικότητα κατ΄εμε που η μεταπολεμική Ιταλία δε μπορούσε ν’αντέξει.
Φιλμογραφία
- Ακατόνε (Accattone,1961)
- Μάμα Ρόμα (Mamma Roma, 1962)
- Η Ρικότα, επεισόδιο απ’ τη συλλογή RoGoPaG, (La ricotta, 1963)
- La rabbia, 1963)
- Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (Il vangelo secondo Matteo, 1964)
- Πουλιά παλιόπουλα (Uccellacci e uccellini, 1966)
- Οιδίπους (Edipo re, 1967)
- Οι Μάγισσες (Le streghe — La Terra vista dalla Luna, 1967)
- Θεώρημα (Teorema, 1968)
- Χοιροστάσιο (Porcile, 1969)
- Μήδεια (Medea, 1969)
- Το Δεκάμερο (Il Decameron, 1971)
- Οι Μύθοι του Καντέρμπουρι (I Racconti di Canterbury,1972)
- Χίλιες και Μία Νύχτες (Il fiore delle Mille e una Notte, 1974)
- «Σαλό» ή «120 μέρες στα Σόδομα
Τέλος,κλείνω μ΄ένα απόσπασμα από ποίημα του:
Στην ευκολία του έρωτα
ο φουκαράς νιώθει άνθρωπος:
θεμελιώνει την εμπιστοσύνη του στη ζωή, μέχρι του σημείου να περιφρονεί όποιον κάνει άλλη ζωή. Τα παιδιά ρίχνονται στην περιπέτεια
σίγουρα ότι βρίσκονται σ’ έναν κόσμο
που τους φοβάται, που φοβάται το φύλλο τους.
Ο οίκτος τους βρίσκεται στην ασπλαχνιά τους,
η δύναμή τους στην ελαφρότητά τους,
η ελπίδα τους στην ανυπαρξία ελπίδας.
Το trailer του Salo :
Πηγές : txvs.gr,wikipedia