Η Σύρος, η αρχοντική πρωτεύουσα των Κυκλάδων με τα πολλά πρόσωπα και τα καλά κρυμμένα μυστικά σε προκαλεί να την ανακαλύψεις.
Κοσμοπολίτισσα, αλλά συνάμα σύγχρονη ακροβατεί ανάμεσα στην παράδοση και στο νεωτερισμό με ένα ευρωπαϊκό αέρα που σε σαγηνεύει και σε κάνει να θες να την επισκεφτείς ξανά και ξανά.
Το όνομα της προέρχεται από τους πρώτους της κατοίκους τους Φοίνικες ή Σιδώνιους, του αρχαίου σημιτικού λαού που έζησε στη Χαναάν, το σημερινό Λίβανο.
Ουσύρα ή Συρ; Σύμφωνα με την παράδοση δυο ερμηνείες διεκδικούν την προέλευση του ονόματος της. Η πρώτη υποστηρίζει ότι το όνομα του νησιού προέρχεται από τη λέξη Ουσύρα που σημαίνει ευτυχής, ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη, προέρχεται από το Συρ που σημαίνει βράχος.
Η «Συρίη» όπως την αποκαλεί ο Όμηρος, κατοικήθηκε ήδη από την προϊστορική περίοδο ενώ γνώρισε τεράστια εμπορική ανάπτυξη ήδη από το 1828, όταν μετά την καταστροφή της Χίου το 1822 μεγάλα προσφυγικά ρεύματα άρχισαν να συρρέουν στο ασφαλές λιμάνι του νησιού από τη Χίο, τη Σάμο,τη Σμύρνη, τα Ψαρά και τη Μικρά Ασία.
Σύντομα η Σύρος εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της Ελλάδας διαπρέποντας στο χώρο του εμπορίου, της βυρσοδεψίας, της ναυτιλίας και της ναυπηγικής.
Η πολιτιστική εξέλιξη του νησιού
Την περίοδο 1825-1830,η οικονομική ευμάρεια που γνώρισε η Σύρος συνέβαλε καθοριστικά και στην ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του νησιού. Δημόσια και ιδωτικά σχολεία υψηλού επιπέδου κάνουν την εμφάνιση τους με προεξάρχοντες σπουδαίους ανθρώπους του πνεύματος όπως ο Νεόφυτος Βάμβας που διετέλεσε γυμνασιάρχης του 1ου γυμνασίου τη Σύρου.
Παράλληλα με την ίδρυση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (σχολείων,παρθεναγωγείων,καθολικών σχολείων) που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική άνθηση σημειώνεται πλούσια εκδοτική κίνηση με την λειτουργία τυπογραφείων,εκδόσεις βιβλίων, και τοπικών εφημερίδων.
Σύντομα, η αρχοντική Σύρα μετατρέπεται σε μια λαμπρή κοιτίδα πολιτισμού,στην οποία προβάλλονται οι ιδέες του νεοελληνικού διαφωτισμού καθώς τα προσφυγικά ρεύματα που εισρέουν στο νησί αντιπροσωπεύουν τις νέες πνευματικές τάσεις της εποχής.
Η πρωτεύουσα των Κυκλάδων πιστή στην πλούσια πολιτιστική παρακαταθήκη της συνεχίζει και σήμερα να στρέφει τα βλέμματα στο χώρο του πολιτισμού. Εξάλλου δεν έχει χαρακτηριστεί τυχαία ως το νησί των φεστιβάλ.
Το Animasyros International Film Festival+Agora,το Syros International Film Festival,το Φεστιβάλ Αιγαίου,το Φεστιβάλ Αργεντίνικου Τάνγκο,το φεστιβάλ ρεμπέτικου είναι μόνο μερικές από τις φεστιβαλικές εκδηλώσεις που φιλοξενούνται κάθε χρόνο στο νησί,γνωρίζοντας εγχώρια και διεθνή αποδοχή.
Σήμερα, η Σύρος δεν έχει χάσει την αίγλη του παρελθόντος της, διατηρώντας την προεξάρχουσα διοικητική της θέση στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και αποτελώντας συγχρόνως σημείο-σταθμό τόσο ως τουριστικός πόλος έλξης όσο και ως ιδιαίτερα ανεπτυγμένο εμπορικό σταυροδρόμι. Παράλληλα, πρωταγωνιστεί στα πολιτιστικά δρώμενα,με πληθώρα φεστιβάλ και καλλιτεχνικών δράσεων να την πλαισιώνουν όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Αναμφίβολα, το εμβληματικό Δημαρχείο της Σύρου στην Πλατεία Μιαούλη που σχεδιάστηκε από τον Ερνέστο Τσίλλερ και κατασκευάστηκε το 1870 αποτελεί αρχιτεκτονικό ορόσημο για το νησί,θυμίζοντας περισσότερο μεγαλεπήβολο ανάκτορο με την εντυπωσιακή κρεμαστή σκάλα που κοσμεί την είσοδο του.
Το εντυπωσιακό οικοδόμημα του Τσίλερ είναι επηρεασμένο από τρεις ρυθμούς,τον τοσκανικό,τον ιωνικό,και τον κορινθιακό.Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το αίθριο με τους 16 κίονες,οι προσεγμένες προτομές καθώς και οι προσωπογραφίες πολιτικών προσώπων. Σήμερα,στεγάζει τα δικαστήρια,το υποθηκοφυλακείο,το αρχαιολογικό μουσείο και άλλες δημοτικές υπηρεσίες.
Την περίοδο 1862-1864 κατασκευάζεται σε σχέδιο του Ιταλού αρχιτέκτονα Πιέτρο Σαμπό, το ιστορικό Θέατρο Απόλλων στην πλατεία Ιω. Βάρδακα,κοντά στην πλατεία Μιαούλη.Τα μεγαλόπρεπα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 20 Απριλίου 1864 με το Ριγκολέττο του Βέρντι. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση του ιστορικού θεάτρου είναι επηρεασμένη από τα ιταλικά πρότυπα ενώ αποτελεί κατά πολλούς μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου.
Το πολιτιστικό έμβλημα της Σύρου αποτέλεσε το επιστέγασμα της μεγάλης θεατρικής κινητικότητας που παρατηρήθηκε στο νησί την περίοδο 1830-1860 καθιστώντας αναγκαία την ύπαρξη ενός χώρου που θα φιλοξενεί τη θεατρόφιλη κοινότητα του νησιού. Σήμερα,φιλοξενεί πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις,εκθέσεις,παραστάσεις και φεστιβάλ.
Η Σύρος αποτελείται από αρκετούς οικισμούς, με πιο γνωστούς τον ενετικό οικισμό της Άνω Σύρου,όπου έζησε ο αξέχαστος Μάρκος Βαμβακάρης. Αν επισκεφτείς τη Σύρο δεν μπορείς να παραλείψεις μια περιήγηση το Μουσείο του Μάρκου Βαμβακάρη όπου θα συναντήσεις χειρόγραφα τραγουδιών, μανικετόκουμπα και άλλα προσωπικά αντικείμενα του συριανού ρεμπέτη που ύμνησε τις ομορφιές του νησιού και τον έρωτα με τους στίχους του.
Τα βαπόρια αποτελούν την πιο αριστοκρατική συνοικία της πόλης, καθώς εκεί εγκαταστάθηκαν μετά την Επανάσταση του 1821 οι εύποροι πρόσφυγες που συνέρρεαν στο νησί. Με επιβλητικά νεοκλασικά να δεσπόζουν γύρω από τον Άγιο Νικόλαο, χαρακτηριστικά δέιγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής,έχεις την ευκαιρία να γνωρίσεις το αρχοντικό πρόσωπο της πρωτεύουσας των Κυκλάδων, που φημίζεται για την αρχιτεκτονική της ποιότητα.
7 Πράγματα που δεν ήξερες για την «αρχόντισσα» των Κυκλάδων
- Το πρώτο δημοτικό ρολόι που βρίσκεται στο Προαύλιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου της Σύρου και ξεχωρίζει από μακριά, κατασκευάστηκε το 1861 με δωρεά του βουλευτή Κ.Πλατύ. Ο μηχανισμός του κατασκευάστηκε αποκλειστικά για το συγκεκριμένο ρολόι από το γερμανό ωρολογοποιό Mannharrel στο Μόναχο.
- Η κατασκευή του Δημαρχείου τη Σύρου στοίχισε 1.300.000 δραχμές,ποσό υπέρογκο για την εποχή.
- Η Σύρος αποτέλεσε μια από τις προτάσεις για πρωτεύουσα της νεότερης Ελλάδας λόγω της οικονομικής και πολιτιστικής της άνθησης.
- Το 1830 εκδόθηκε στην Ερμούπολη η πρώτη ξενόγλωσση εφημερίδα που εμφανίστηκε στην Ελλάδα με το όνομα «Μέλισσα»
- Το νησί αποτελεί το πιο γνωστό κέντρο καθολικής κοινότητας στην Ελλάδα,με του μεικτούς γάμους μεταξύ ορθόδοξων και καθολικών να αποτελεί συχνό φαινόμενο
- Το λιμάνι της Σύρου είναι ένα από τα μεγαλύτερα ασφαλή φυσικά λιμάνια της χώρας, καθώς λόγω της γεωγραφικής του θέσης προστατεύεται από τους ισχυρούς ανέμους.
- Οι αδέσποτες γάτες στη Σύρο έχουν τα δικά τους καφέ στα οποία μπορούν να απολαμβάνουν φρέσκο νερό και κροκέτες. Μια πρωτοβουλία που δημιουργήθηκε από τον κτηνίατρο Μανώλη Βορίσση.