Ποιός είναι ο λόγος που η βροχή έχει αυτή τη συγκεκριμένη οσμή; Τί την προκαλεί; Αναρωτήθηκες ποτέ;
Λίγο πριν τον ερχομό της βροχής ή με τις πρώτες σταγόνες της, μπορεί κανείς να διακρίνει αυτή τη χαρακτηριστική μυρωδιά. Δεν είναι ούτε άσχημη, ούτε ωραία. Είναι απλά η μυρωδιά της βροχής.
Αυτή η μυρωδιά λοιπόν, έχει όνομα και ονομάζεται Petrichor (Πετριχώρ). Και ναι, ακόμα και αν ο όρος δεν είναι ευρέως γνωστός με την ελληνική ονομασία, έχει ελληνικές ρίζες αφού προέρχεται από τις λέξεις πέτρα και ιχώρ, που στην ελληνική μυθολογία αποτελεί το “αίμα” που έρεε στις φλέβες των Θεών.
Τί συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα;
Η οσμή αυτή είναι μια σύνθεση αρωματικών χημικών ενώσεων. Σε αυτή συντελούν κατά κύριο λόγο τα Ακτινοβακτήρια του εδάφους και σε μικρότερο βαθμό τα έλαια των φυτών και το όζον.
Ας τα δούμε ξεχωριστά!
1. Ακτινοβακτήρια
Αποτελούν τον κύριο συντελεστή σε αυτή τη μυρωδιά. Είναι οργανισμοί που συναντώνται ευρέως σε ποικίλα περιβάλλοντα τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές καθώς και σε θαλάσσια περιβάλλοντα. Κοινώς, βρίσκονται παντού.
Η μεγαλύτερη “ομάδα” Ακτινοβακτηρίων, είναι οι Στρεπτομύκητες. Μια εργαστηριακή καλλιέργεια τους μυρίζει ακριβώς όπως το χώμα όταν έχει προηγηθεί βροχή. Τα βακτήρια αυτά χρειάζονται ζέστη και υγρασία για να αναπτυχθούν και να διασπάσουν τη νεκρή ή αποσυντιθέμενη οργανική ύλη σε απλές χημικές ενώσεις, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να γίνουν θρεπτικές ουσίες για την ανάπτυξη φυτών και άλλων οργανισμών.
Σε αντίθετη περίπτωση, όταν το κλίμα είναι ξηρό παράγουν σπόρια στο έδαφος για να επιβιώσουν.
Τα γεγονότα που συμβαίνουν σε σχέση με τα Ακτινοβακτήρια (όταν η υγρασία του εδάφους αυξάνεται λόγω της βροχής που πρόκειται να ακολουθήσει αλλά και κατά τη διάρκεια αυτής) μελετήθηκαν για πρώτη φορά από Αυστραλούς επιστήμονες το 1964. Έπειτα, το 2015 το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) κατάφερε να καταγράψει με κάμερες υψηλής ταχύτητας το τι ακριβώς συμβαίνει.
Σύμφωνα με δημοσίευση του MIT, όταν σταγόνες βροχής προσγειώνονται σε μια πορώδη επιφάνεια, ο αέρας από τους πόρους σχηματίζει μικρές φυσαλίδες, οι οποίες επιπλέουν στην επιφάνεια και απελευθερώνουν αερολύματα. Τα αερολύματα αυτά, φέρουν το άρωμα, καθώς και τα βακτήρια και τους ιούς του εδάφους.
Η χημική ουσία που παράγουν τα Ακτινοβακτήρια, και κυρίως οι Στρεπτομύκητες ονομάζεται γεωσμίνη. Ετυμολογικά σημαίνει η μυρωδιά της γης αφού προέρχεται από τις λέξεις γεω (γη) και οσμή (μυρωδιά). Είναι μία οργανική ένωση που αποτελεί παραπροϊόν της δραστηριότητας τους. Σε συνθήκες ξηρασίας όπου τα Ακτινοβακτήρια είναι πρακτικά πιο ανενεργά, η διαδικασία παραγωγής γεωσμίνης επιβραδύνεται και έπειτα εντείνεται όταν η υγρασία αυξάνεται πριν από τη βροχή.
Η ανθρώπινη μύτη είναι εξαιρετικά ευαίσθητη στη γεωσμίνη, η οποία απελευθερώνεται μέσω των αερολυμάτων, και είναι σε θέση να την ανιχνεύσει σε συγκεντρώσεις εξαιρετικά χαμηλές γι’ αυτό ακριβώς και μπορούμε να “μυρίσουμε” τη βροχή να έρχεται.
Επίσης, η γεωσμίνη είναι η ουσία που, με τη χαρακτηριστική της οσμή, βοηθάει τις καμήλες να βρουν το δρόμο για τις οάσεις στην έρημο. Cool enough!
2. Έλαια φυτών
Τα διάφορα φυτά εκκρίνουν έλαια κατά τη διάρκεια των περιόδων ξηρασίας, τα οποία συσσωρεύονται στο έδαφος. Αυτά τα έλαια χρησιμεύουν στην αναστολή της ανάπτυξης κατά τη διάρκεια των περιόδων όπου το νερό αποτελεί περιοριστικό παράγοντα, περιορίζοντας τον ανταγωνισμό για πρόσβαση σε αυτό.
Με την ύπαρξη βροχής, τα έλαια αυτά απελευθερώνουν πτητικές ουσίες που αποτελούν μέρος της μυρωδιάς που ονομάσαμε Petrichor.
3. Όζον
Αρχικά να αναφέρουμε ότι το Όζον είναι το μόριο που αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου. Κατά τη διάρκεια έντονων καιρικών συνθηκών, κυρίως σε περίπτωση καταιγίδας, τα διατομικά μόρια οξυγόνου που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα μπορούν να διασπαστούν σε μεμονωμένα άτομα οξυγόνου.
Αυτά, μπορούν στη συνέχεια να συνδυαστούν με άλλα μόρια του διατομικού οξυγόνου για να σχηματίσουν το όζον, το οποίο μπορεί να μεταφερθεί από μεγάλα υψόμετρα από καταιγίδες, προκαλώντας χαρακτηριστική μυρωδιά στην ατμόσφαιρα.
* Αποφοιτώντας από μια σχολή που μελετά τη ζωή και το τί συμβαίνει γύρω μας, συνειδητοποίησα ότι οι γνώσεις που εν τέλει μένουν, είναι γνώσεις που θα έπρεπε ο καθένας να έχει.
Τα άρθρα “Science Facts”, είναι μια ιδέα που ήρθε μέσα από τον ενθουσιασμό μου να μεταφέρω όσα έχω μάθει η ίδια με έναν απλό και κατανοητό τρόπο. Δεν αποτελούν και δεν θα αποτελέσουν επιστημονικά άρθρα αλλά ο στόχος μου είναι με απλά λόγια να εξηγήσω τα μικρά μυστικά της ζωής!