Τα έχουν χαρακτηρίσει ξεχασμένα, εγκαταλελειμμένα, παρατημένα. Είναι παιδιά. Σκέτο. Όπως το δικό σου παιδί, όπως ο ανιψιός σου, όπως το παιδί που στέκεται δίπλα σου στο μετρό. Ελάτε μαζί μου σ’ ένα δωμάτιο του νοσοκομείου παίδων, να γνωρίσουμε τα «εισαγγελικά παιδιά»…
Νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία. Πάτησα το κουμπί του ασανσέρ. Σε λίγο θα ξεκινούσε η βάρδια μου. 6 με 8 είχα κανονίσει. Παρότι έχουν περάσει χρόνια, κάθε φορά έχω άγχος. Κάθε φορά και ένα διαφορετικό παιδί. Κάθε φορά και μια διαφορετική ιστορία. Δεν τη μαθαίνω. Δεν με νοιάζει να τη μάθω. Δεν έχει σημασία. Είμαι εκεί γιατί ένα παιδί με χρειάζεται. Αυτό έχει σημασία.
5ο όροφος. Η πόρτα άνοιξε. Κλάματα μωρού ακούστηκαν στο βάθος και ένα γρήγορο τρεχαλητό στο διάδρομο. Μια φατσούλα ξεπρόβαλε ντροπαλά πίσω από την πόρτα. Κάποιον περίμενε.
Συνέχισα το δρόμο μου προς το γραφείο των νοσηλευτών. Ξαφνικά, νιώθω κάποιον να μου τραβάει την άκρη του φορέματος μου. Η ντροπαλή φατσούλα με είχε ακολουθήσει. Ήταν ένα αγοράκι 5 χρονών. Μεγάλα μελαγχολικά μάτια και ένα στραβό χαμόγελο χωρίς δοντάκια. Φορούσε μπλουζάκι σούπερμαν και κυκλοφορούσε ξυπόλητο.
«Ήρθες για μένα;»
Πρώτη δύσκολη ερώτηση.
Η φωνή μιας νοσηλεύτριας με έβγαλε από τη δύσκολη θέση.
«Νίκο έλα να φας.»
Ο Νίκος σούφρωσε το μουτράκι του θυμωμένα, μου γύρισε την πλάτη και έφυγε. Κάθε μέρα στέκεται πίσω από την πόρτα και περιμένει κάποιον εθελοντή για να παίξουν. Και όταν δεν έρχεται κάποιος τρυπώνει στο δωμάτιο και δεν μιλάει σε κανέναν. Ο Νίκος είναι ένας μικρός ήρωας, από τους πολλούς που κρύβονται σε αυτή την πτέρυγα.
Συμπλήρωσα το όνομα μου στον κατάλογο των εθελοντών. Υπέγραψα. Και ύστερα πήγα στο δωμάτιο με τον αριθμό 501. Σήμερα θα πρόσεχα τη Μαρία, 9 ετών.
Δεν τη γνώριζα, ούτε την είχα ξαναδεί. Θα περνούσαμε μαζί 2 ώρες.
Θα παίζαμε, θα ζωγραφίζαμε, θα διαβάζαμε παραμύθια, θα πηγαίναμε βόλτα στην παιδική χαρά του νοσοκομείου. Θα προσπαθούσα να την κάνω φίλη μου. Μπορεί να τα κατάφερνα, μπορεί και όχι. Ποιός ξέρει;
Η Μαρία είναι ένα «εισαγγελικό παιδί». Τα εισαγγελικά παιδιά απομακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον κατόπιν εισαγγελικής εντολής επειδή παραμελούνται, εγκαταλείπονται ή κακοποιούνται σεξουαλικά, λεκτικά ή ψυχικά από τους γονείς τους. Αρκετοί γονείς κρίνονται ακατάλληλοι ύστερα από καταγγελίες ακόμη και των ίδιων τους των παιδιών.
Ο πρώτος σταθμός μετά την απομάκρυνση από το σπίτι με τη συνοδεία αστυνομικών είναι το Nοσοκομείο Παίδων, όπου τα παιδιά υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί αν φέρουν κάποιο σωματικό ή ψυχολογικό τραύμα.
Η παραμονή τους στο νοσοκομείο κανονικά θα έπρεπε να κρατά 1 με 2 μέρες. Δυστυχώς, για κάποια παιδιά το νοσοκομείο γίνεται το νέο τους σπίτι και το νοσηλευτικό προσωπικό και οι εθελοντές η νέα τους οικογένεια, καθώς δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για να τα φιλοξενήσουν και οι διαδικασίες αναδοχής είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες.
«Πότε θα φύγω;»
Δεύτερη δύσκολη ερώτηση.
Περίπου πάνω από 100 παιδιά το χρόνο ηλικίας 0-16 χρονών, αποκτούν δωμάτιο με το δικό τους όνομα στο Νοσοκομεία Παίδων. Η διαμονή τους κρατά από μερικές εβδομάδες μέχρι 6 μήνες ή και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις 1 με 2 χρόνια.
Μετά την επίλυση συνήθως των δικαστικών διαφορών τα παιδιά καταλήγουν σε κάποιο ίδρυμα ή επιστρέφουν στο πρότερο τοξικό οικογενειακό τους περιβάλλον.
Παιδιά που πολλές φορές δεν ξέρουν να μιλήσουν, να κοινωνικοποιηθούν, να εκδηλώσουν συναισθήματα.
Ναρκωτικά, κακές συνθήκες διαβίωσης, φυλακή, επαιτεία, βία είναι μόνες μερικές λέξεις που στιγματίζουν την παιδική αθωότητα των εισαγγελικών παιδιών και συνυπογράφουν το εισιτήριο τους για το νοσοκομείο.
Παιδιά πρόσφυγες από το Ιράν, την Αραβία, το Πακιστάν που δεν μιλούν καθόλου ελληνικά και μπορούν να συννενοηθούν μόνο με νοήματα.
Βρέφη που δεν γνώρισαν γονείς, παιδιά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στους διαδρόμους του νοσοκομείου, που πήραν τις πρώτες αγκαλιές τους από κάποια εθελόντρια.
Σε μια τρυφερή ηλικία αναγκάζονται να αλλάξουν βίαια περιβάλλον, να μείνουν μόνα τους ανάμεσα σε αγνώστους, χωρίς κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο, αντιμετωπίζοντας κατάματα το φόβο της εγκατάλειψης.
Επιπλέον, αντιμετωπίζουν τα αδιάκριτα βλέμματα των άλλων που βλέπουν ένα παιδί μόνο του και αναρωτιούνται….
«Γιατί είσαι εδώ; Πού είναι η μαμά σου;»
Και όταν μάθουν την ιστορία αρχίζουν οι ψίθυροι, τα κρίμα και τα λυπάμαι.
Υπάρχουν γονείς που λυπούνται τα εισαγγελικά παιδιά. Υπάρχουν γονείς που δεν τα θέλουν στο ίδιο δωμάτιο με το δικό τους, γιατί θεωρούν ότι θα είναι αρνητική επιρροή. Και υπάρχουν και γονείς που τα προσέχουν και τα αγαπούν σαν τα δικά τους.
Το σχολείο αντικαθίστανται από μαθήματα, 2 με 3 φορές την εβδομάδα τα οποία πραγματοποιούνται από εθελοντές εκπαιδευτικούς που αναλαμβάνουν το ρόλο του δασκάλου.
Ωστόσο, τα μαθήματα δεν πραγματοποιούνται πάντα, είτε λόγω της εθελοντικής διάστασης (δεν υπάρχει πάντα διαθεσιμότητα), είτε λόγω της αδιαφορίας και άρνησης των παιδιών, πολλά από τα οποία δεν έχουν πάει καν σχολείο ή δεν έχουν μάθει να μελετούν.
Το νοσοκομείο δεν θα έπρεπε να είναι ο μικρόκοσμος αυτών των παιδιών. Το νοσοκομείο δεν είναι ίδρυμα.
Τα εισαγγελικά παιδιά χρειάζονται κατάλληλους χώρους φιλοξενίας προκειμένου να περάσουν το δύσκολο στάδιο της εισαγγελικής διαδικασίας και όχι να «λιμνάζουν» σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου με τον κίνδυνο της αρρώστιας να παραμονεύει.
Επιπλέον, δεν είναι λίγα τα παιδιά που επιχειρούν να το σκάσουν με τη συνδρομή συγγενών ή φίλων.
Δημιουργία κατάλληλων δομών πρόνοιας και διευκόλυνση της αναδοχής προκειμένου να επισπεύδονται οι διαδικασίες και να μην καταλήγουν τα περισσότερα παιδιά σε ιδρύματα είναι λύσεις που έχουν προταθεί αλλά δυστυχώς ακόμη δεν έχουν δρομολογηθεί.
Το κράτος πρόνοιας πρέπει να ενεργοποιηθεί άμεσα, καθώς τα χρόνια περνούν και μαζί περνούν όλο και περισσότερα παιδιά που μεγαλώνουν στα νοσοκομεία, παιδιά που θα γίνουν τραυματισμένοι ενήλικες.
Κάθε επίσκεψη στα νοσοκομεία είναι και μια διαφορετική εμπειρία. Μερικές φορές νιώθεις ότι ενοχλείς, ότι το παιδί δεν σε θέλει. Δεν έχει άδικο. Είσαι ένας ξένος γι’ αυτό. Κάποιες άλλες, σου επιτίθεται γιατί έτσι έχει μάθει. Και κάποιες άλλες, σε αγκαλιάζει με όλη του τη δύναμη και δεν σε αφήνει να φύγεις.
«Γιατί φεύγεις;»
Τρίτη δύσκολη ερώτηση.
«Θα ξαναέρθεις;»
Τέταρτη δύσκολη ερώτηση.
Πάντα πριν μπω στο δωμάτιο, κρυφοκοιτάζω το τζάμι. Για να δω το παιδί. Για να είμαι έτοιμη. Ποτέ δεν είμαι έτοιμη. Νιώθω ένα κύμα θλίψης να τρυπώνει, ένα δάκρυ να θέλει να βρέξει το μάγουλο μου. Δεν έχω χρόνο για αυτά. Αδειάζω γρήγορα από δικές μου σκέψεις, αρνητικά συναισθήματα, φόβους.
Είμαι εκεί για κάποιον άλλον. Έχω ένα σκοπό. Ήρθα για να παίξω.
Για να παίξεις το παιχνίδι των εισαγγελικών παιδιών πρέπει να είσαι δυνατός. Και να να μην ξεχνάς να παίρνεις μαζί σου τα όπλα σου. Χαμόγελο, αισιοδοξία και αγάπη.
Η πόρτα ανοίγει και το παιχνίδι ξεκινάει…
Σημείωση: Tα ονόματα είναι πλασματικά σεβόμενοι τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Η Μαρία και ο Νίκος είναι όλα τα παιδιά που νοσηλεύονται με εισαγγελική εντολή στα Νοσοκομεία Παίδων και ζητούν την προσοχή και την αγάπη μας.
Αν θες και εσύ να γίνεις εθελοντής στο Χαμόγελο του Παιδιού μπορείς να βρεις περισσότερα εδώ.