Οι ωκεανοί κρύβουν πολλά μυστικά τελικά!
Από τις απαρχές της ανθρώπινης ζωής στον πλανήτη Γη, οι ωκεανοί αποτελούσαν ένα σημαντικό κομμάτι για αυτή στο πλαίσιο της επιβίωσης, της εξερεύνησης και του μυστηρίου που περιέβαλλε τα άδυτα του βυθού και τις θαλάσσιες ζώνες.
Αναντίρρητα οι ωκεανοί λόγω του απέραντου χαρακτήρα τους, των άγνωστων πτυχών τους και του συναρπαστικού κόσμου που περικλείουν εξιτάρουν τόσο τη φαντασία μας όσο και την επιθυμία να μάθουμε όσες περισσότερες πληροφορίες για αυτούς. Κάποιες από αυτές εμφανίζονται πιο εύληπτες, άλλες, ωστόσο, είναι πολύ πιο παράδοξες απ’ ότι μπορούμε να μαντέψουμε.
“Η θάλασσα είναι το παν. Καλύπτει τα 7/10 της γήινης σφαίρας. Η ανάσα της είναι αγνή και υγιεινή. Είναι μια απέραντη έρημος όπου ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ποτέ μόνος, γιατί η ζωή στροβιλίζεται από όλες τις πλευρές.”
Ιούλιος Βερν
Στην επίσημη έναρξη λοιπόν του καλοκαιριού και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών που έχει οριστεί στις 8 Ιουνίου-πλην όμως, καλό θα ήταν το ενδιαφέρον μας για τέτοια ζητήματα να μην εξαντλείται σε μια συγκεκριμένα ημερομηνία- ας δούμε 5 ακραίες πληροφορίες για τους ωκεανούς που σίγουρα θα μας τραβήξουν την προσοχή!
1. Ωκεανός= «ο μεγαλύτερος νεροχύτης άνθρακα στη Γη»;
Ο άνθρακας αποτελεί ένα από τα πιο άφθονα στοιχεία στη Γη, το οποίο εντοπιζόταν ανέκαθεν τόσο σε θαλάσσιο όσο και σε χερσαίο περιβάλλον, ευρισκόμενος στο επίκεντρο της προσοχής κυρίως κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής περιόδου. Αποτελεί μάλιστα ένα από τα πρώτα στοιχεία που μελετήθηκε ως στοιχείο του αέρα ενώ επιπλέον αποτελεί ένα εκ των αερίων του θερμοκηπίου προκαλώντας την υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα, παγιδεύεται και προκαλεί τη γενική θέρμανση της Γης.
Ο ωκεανός μπορεί να παγιδεύει μεγάλες ποσότητες άνθρακα για πολύ μεγάλες χρονικές περιόδους αποτελώντας ουσιαστικά τον μεγαλύτερο «νεροχύτη» άνθρακα στη Γη. Το διοξείδιο του άνθρακα διαχέεται στον ωκεανό, βυθίζεται μέχρι τα μεγαλύτερα βάθη του και μπορεί να παραμείνει εκεί για χρόνια πριν τελικά γυρίσει πίσω. Ενώ ο ωκεανός απορροφά περίπου 37 γιγατόνους άνθρακα κάθε χρόνο, απελευθερώνει επίσης 88 γιγατόνους.
2. Νεκρές ζώνες (οξίνιση-υποξία)
Η πτώση του pH των ωκεανών καταδεικνύει την οξίνιση των νερών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην κανονική λειτουργία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, αποτελώντας μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα σε όλο τον πλανήτη.
Όπως δήλωσε στο Reuters ο Alex Roggers του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επιστημονικός διευθυντής του IPSO, οι σημερινές συνθήκες στους ωκεανούς είναι παρόμοιες με αυτές που επικρατούσαν κατά το λεγόμενο θερμικό μέγιστο του Πλειστόκαινου-Ηώκαινου, το οποίο συνοδεύτηκε από μαζικές εξαφανίσεις ειδών. Σήμερα, ωστόσο, ο ρυθμός των αλλαγών είναι ακόμα υψηλότερος με τις πιέσεις των ωκεανών να εμφανίζονται ακόμα μεγαλύτερες.
Έτερο πρόβλημα που δημιουργείται στα θαλάσσια οικοσυστήματα προκαλούμενο κυρίως από την ανθρώπινη επέμβαση με την απορροή αστικών λυμάτων, είναι αυτό της υποξίας, συνιστάμενης στην υπερβολική ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού (ευτροφισμός), το οποίο όταν τελικώς πεθαίνει αποδομείται από βακτήρια τα οποία καταναλώνουν οξυγόνο.
Το γεγονός αυτό μετατρέπει σταδιακά θαλάσσιες περιοχές σε νεκρές ζώνες αφού ελλείψει οξυγόνου ολόκληροι πληθυσμοί θαλάσσιων οργανισμών τις εγκαταλείπουν. Η επανοικοδόμηση των θαλάσσιων αυτών οικοσυστημάτων ενδέχεται να καταστεί μακρόχρονη είτε και αδύνατη.
3. Θαλάσσια ρεύματα και ωκεανοί
Τα θαλάσσια ρεύματα που υφίστανται στους ωκεανούς έχουν σημαντική επίδραση στις συνθήκες ζωής που έχουν αναπτυχθεί στον πλανήτη μας. Τα θαλάσσια ρεύματα, απόρροια της συνεχούς κίνησης των υδάτων, επηρεάζονται ως προς την ταχύτητα και τη διαμόρφωσή τους από παράγοντες όπως ο άνεμος, η βαρυτική έλξη (Γης και Σελήνης), η θερμοκρασία και η αλμυρότητα των νερών και έχουν σημαντική συμβολή σε τομείς όπως το κλίμα, οι θαλάσσιες μεταφορές και η βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η μεταφορά θερμών υδάτων από τον τροπικό Ατλαντικό στη Βόρεια Δυτική Ευρώπη εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την κάθοδο της θερμοκρασίας των υδάτων των ακτών αυτών που με τη σειρά του βοηθάει στην πιο εύκολη προσέγγιση των λιμένων (αφού είναι δύσκολο να δημιουργηθούν πάγοι σε αυτούς) δίνοντας μια επιπλέον ώθηση στην ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου, το οποίο μπορεί να γίνει και ταχύτερο αφού χρησιμοποιώντας τα θαλάσσια ρεύματα η διάρκεια των ταξιδιών μπορεί να μειωθεί σημαντικά.
Τέλος συμβάλλουν στην μεταφορά θρεπτικών ουσιών από διάφορες περιοχές του ωκεανού με αποτέλεσμα να οδηγούν στη βιωσιμότητα και στην ανάπτυξη περισσότερων θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
4. Mauna Kea – Το μεγαλύτερο βουνό του πλανήτη στεγάζεται στον ωκεανό
Και όμως το ψηλότερο βουνό στον κόσμο, εν αντιθέσει με την κοινή πεποίθηση ότι είναι το Everest, είναι στην πραγματικότητα το Mauna Kea, το οποίο είναι ένα αδρανές ηφαίστειο στη Χαβάη. Στα 13,802 πόδια (4.207 μ) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, η κορυφή του αποτελεί το υψηλότερο σημείο στην πολιτεία της Χαβάης, ενώ αν μετρηθεί από την ωκεάνια βάση φτάνει περίπου στα 32.000 πόδια (9.750 μ).
Το Mauna Kea είναι ηλικίας περίπου ενός εκατομμυρίου ετών παραμένοντας αδρανές τα τελευταία 4.500 χρόνια. Στο παρελθόν τα κύματα της Λάβας από την Mauna Kea έθαψαν τις νότιες πλαγιές των βουνών Kohala (στα βορειοδυτικά), ενώ οι δικές της δυτικές και νότιες πλαγιές καλύπτονται με λάβα από τον Mauna Loa, τον ενεργό γείτονά της.
Κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, ένας παγετώνας πάχους 75 μέτρων κάλυψε την κορυφή και σχημάτισε τη λίμνη Waiau (τη μόνη αλπική λίμνη στα νησιά της Χαβάης) στα 13.020 πόδια (3.970 μ).
5. Ζωή στο βυθό
Στον ωκεανό μπορείς να συναντήσεις τα πιο μεγάλα, περίεργα, όμορφα αλλά και επικίνδυνα πλάσματα που υπάρχουν στον πλανήτη. Λόγω των εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών επιβίωσης σε αυτόν (βάθος, θερμοκρασία, πρόσβαση φωτός) πολλοί ζωντανοί οργανισμοί έχουν διατηρήσει τις μορφές και τις ιδιότητες που είχαν διαμορφώσει από τις απαρχές της ζωής στον πλανήτη.
Κάποιες από αυτές είναι τόσο περίεργες και αλλόκοτες που φτάνουν στο σημείο να χαρακτηρίζονται έως τρομακτικές. Προς υποστήριξη των ανωτέρω παρατίθενται κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις ζωντανών οργανισμών που συγκεντρώνουν τα παραπάνω στοιχεία και που, αν μη τι άλλο, μας εκπλήσσουν με την ιδιομορφία τους σε σύγκριση με αυτά που είναι πιο συμβατά με τις προσλαμβάνουσες του μέσου ανθρώπου.
Η μπλε φάλαινα για παράδειγμα είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλάσματα του πλανήτη με διαστάσεις που όμοιές τους μπορούμε να συναντήσουμε μόνο στην εποχή των δεινοσαύρων, πλην όμως, ο τρόπος επικοινωνίας τους έχει χαρακτηριστεί ως «το πιο όμορφο τραγούδι του ζωικού βασιλείου».
Τέλος, ανακαλύπτοντας τα μυστικά του βυθού διαπιστώνουμε ότι το μέγεθος δεν μας προϊδεάζει πάντα για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβει ένας θαλάσσιος οργανισμός. Περνώντας από το μεγαλύτερο πλάσμα στο μικρότερο, μία παρασιτική μορφή ζωής, η οποία ονομάζεται Loa Loa (ευρέως γνωστό ως το «σκουλήκι των ματιών») μπορεί να μετατρέψει πολύ εύκολα μια βουτιά σας σε αιτία πολλαπλών προβλημάτων όρασης ή και τύφλωσης, πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμης.
