Λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο ενός εκ των κορυφαίων Ρώσων φουτουριστών, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.
Ο Ρώσος ποιητής Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου το 1893 στη Γεωργία και πέθανε στις 14 Απριλίου του 1930 στη Ρωσία.
Η οικογένεια του ζούσε στη Γεωργία ενώ και οι δυο γονείς είχαν ουκρανική καταγωγή και στο σπίτι μιλούσαν κατεξοχήν ρώσικα. Είχε δύο μεγαλύτερες αδελφές. Ο πατέρας του ήταν δασοφύλακας και πέθανε το 1906 γεγονός που οδήγησε την υπόλοιπη οικογένεια να μετακομίσει στη Μόσχα.
Εκεί το ενδιαφέρον του για τις ιδέες του Μαρξισμού γιγαντώθηκε και έγινε ακόλουθος και παθιασμένος υποστηρικτής του Ρώσικου Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος των Εργαζομένων ενώ λίγο αργότερα στρατολογήθηκε στο κίνημα των Μπολσεβίκων.
Η φτώχεια που επικρατούσε στο σπίτι οδήγησε στην αποβολή από τις σπουδές του το 1908, λόγω της αδυναμίας του να αποπληρώσει τα δίδακτρα.
Παράλληλα, συνελήφθη τρεις φορές για δράση ανατρεπτικής πολιτικής αλλά ως ανήλικος γλίτωσε τις βαριές κυρώσεις. Σε αυτό το περιβάλλον το 1909, πίσω από τα κάγκελα βρήκε την έμπνευση να γράψει τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία δυστυχώς παρακρατήθηκαν από τις αρχές.
Μετά την αποφυλάκιση εισήχθη στη Σχολή Καλών Τεχνών όπου στους κύκλους του περιβάλλοντος γνώρισε το ρεύμα του Φουτουρισμού και τον μέντορά του, και στη συνέχεια πιστό του φίλο, τον ζωγράφο Νταβίντ Μπουρλιούκ. Αποβλήθηκαν μαζί από τη σχολή το 1914 με αίτιο τη συστηματική επεισοδιακή δραστηριότητα στην πολιτική αρένα.
Το 1912 δημοσιεύτηκε το «Ένα χαστούκι στο πρόσωπο του δημόσιου γούστου» συλλογή από ποιήματά του βασισμένα στη γλώσσα του Φουτουρισμού, βασισμένο δηλαδή στη γλώσσα του δρόμου, απαλλαγμένο από τη ρομαντική και λυρική επιρροή της ποίησης. Λιτά, λακωνικά και βαρύγδουπα.
Στο μανιφέστο των φουτουριστών ποιητών, ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και ο Νταβίντ Μπουρλιούκ είπαν: «Γκρεμίστε τους Πούσκιν, Τολστόι, Ντοστογιέφσκι κλπ. από το ατμόπλοιο της εποχής».
Για εκείνους ο Φουτουρισμός ήταν η άρνηση στις μέχρι τότε κοινωνικές συμβάσεις, την ανθρώπινη ψυχολογία και λογική. Βάση του στοχασμού τους, ήταν, επισης, η χρήση της ακαδημαϊκής ανάπτυξης της τεχνολογίας σε συνδυασμό με την παράδοση και τη κουλτούρα του λαού, τη γλώσσα του περιθωρίου, ώστε να πετύχουν την προβολή της μηχανής ως της κεντρικής δύναμης του ανθρώπου.
Αυτή έχει τα μέσα για έξοδο από τα στερεότυπα, το δήθεν συντηρητικό συναισθηματισμό και είναι η λύση στην αντιμετώπιση των νέων συνθηκών ζωής. Στην ουσία, ο άνθρωπος για να προχωρήσει μπροστά, χρειάζεται τη μηχανή και τη γνώση χρήσης της, ώστε η κίνηση του προς το μέλλον, να έχει δύναμη να τον φτάσει στα υψηλά επίπεδα που στοχεύει.
Το κίνημα αυτό στη Ρωσία, το οποίο είναι τοποθετημένο χρονικά ανάμεσα σε δύο παγκόσμιους πολέμους, είχε κλήση προς τον κοινωνικό και αντιπολεμικό χαρακτήρα του ρεύματος, σε σχέση μάλιστα με το Ιταλικό Φουτουρισμό που καρπώθηκε τις σοβινιστικές ιδέες και το φασισμό της εποχής του.
Το διεθνώς διάσημο έργο του « Σύννεφο με παντελόνια» ήταν η συλλογή που θα τον σύστηνε ως ποιητή και ύστερα θα τον έκανε γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο. Τα θέματα που άγγιξε αφορούσαν επανάσταση, έρωτα, θρησκεία και τέχνη.
Σύννεφο με παντελόνια
Απόδοση: Γιαννης Ρίτσος
Τη σκέψη σας που νείρεται
πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας
σάμπως ξιγκόθρεφτος λακές
σ’ ένα ντιβάνι λιγδιασμένο,
εγώ θα την τσιγκλάω
επάνω στο ματόβρεχτο κομμάτι της καρδιάς μου.
Φαρμακερός κι αγροίκος πάντα
ως να χορτάσω χλευασμό.
Εγώ δεν έχω ουδέ μιαν άσπρη τρίχα στην ψυχή μου
κι ουδέ σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας.
Με την τραχιά κραυγή μου κεραυνώνοντας τον κόσμο,
ωραίος τραβάω, τραβάω
εικοσιδυό χρονώ λεβέντης.
Εσείς οι αβροί!
Επάνω στα βιολιά ξαπλώνετε τον έρωτα.
Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει.
Όμως εσείς,
θα το μπορούσατε ποτέ καθώς εγώ,
τον εαυτό σας να γυρίσετε τα μέσα του όξω,
έτσι που να γενείτε ολάκεροι ένα στόμα;
Ελάτε να σας δασκαλέψω,
εσάς τη μπατιστένια απ’ το σαλόνι,
εσάς την άψογο υπάλληλο της κοινωνίας των αγγέλων
κι εσάς που ξεφυλλίζετε ήρεμα-ήρεμα τα χείλη σας
σα μια μαγείρισσα που ξεφυλλίζει τις σελίδες του οδηγού μαγειρικής.
Θέλετε
θα ‘μαι ακέραιος, όλο κρέας λυσσασμένος
-κι αλλάζοντας απόχρωση σαν ουρανός-
θέλετε-
θα ‘μαι η άχραντη ευγένεια
-όχι άντρας πια, μα σύννεφο με παντελόνια.
Η επανάσταση και ο πόλεμος συντέλεσαν στο έργο «ο Πόλεμος και ο Κόσμος» του 1916. Από την άλλη, ο ερωτάς του για την παντρεμένη Λίλια Μπρίκ δημιούργησε το έργο «Ο Άνθρωπος» (1917), βουτηγμένο στον πόνο και τη δυστυχία του έρωτα.
Το διάστημα 1915-1917 δούλεψε ως γραφέας της Στρατιωτικής Σχολής αυτοκινήτου στην Αγία Πετρούπολη και εκεί έζησε την Οκτωβριανή επανάσταση.
Με την επιστροφή του στη Μόσχα εργάστηκε σε τηλεγραφικό πρακτορείο «Αγκιτπροπ» –ακρώνυμο από τις λέξεις Αγκιτάτσια και Προπαγάνδα- δημιουργώντας ευφυέστατα σατυρικά πόστερ.
Το 1919 εκδίδει την πρώτη συλλογή ποιημάτων του 1909-1919. Στη νεοσύστατη Σοβιετική Ένωση διεκπεραίωσε ως κεντρικό μέλος της αριστερής πολιτικής της Τέχνης και κράτησε το τιμόνι του Ρώσικου Φουτουρισμού στο διάστημα 1922-1928.
Ήταν από τους ελάχιστους ανθρώπους που του επετράπη να ταξιδέψει στο εξωτερικό. Από τους προορισμούς αυτούς συνέλεξε ιδέες και ωρίμασε τη σκέψη του. Τότε, το 1925 έγραψε και το έργο «Η δική μου ανακάλυψη της Αμερικής».
Προς τα τέλη της ζωής του με τα σατυρικά έργα του «Ο κοριός» 1929 και «Το μπάνιο» 1930, απομυθοποίησε την απέχθεια για την τέχνη και τη γραφειοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης του Ιωσήφ Στάλιν.
Στις 14 Απριλίου του 1930, ο γνωστός πλέον ποιητής, έβαλε τέλος στη ζωή του. Δίπλα του είχε αφήσει ένα μισοτελειωμένο ποίημα αυτοκτονίας. Ακόμη υπάρχει η άποψη περί εντολής δολοφονίας του από τον Στάλιν, για το οποίο δεν βρέθηκαν αποδείξεις επιβεβαίωσης έως και σήμερα.
Για σας ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα.
Για μένα είναι σχεδόν μια αντίληψη του κόσμου.
Ο κινηματογράφος είναι φορέας της κίνησης.
Ο κινηματογράφος είναι τόλμη.
Ο κινηματογράφος διαδίδει ιδέες.
Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι
(Αύγουστος 1922)