H πορεία της ζωής του μας ενέπνευσε και αποφασίσαμε να μιλήσουμε μαζί του μετά το TEDxAUEB 2018 για την φωτογραφία και τα ταξίδια!
O Ton koene (1963) είναι πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Επιστημών, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Μετά την αποφοίτηση του εργαζόταν επί 16 χρόνια για τους γιατρούς χωρίς σύνορα, κυρίως ως αρχηγός αποστολής σε δώδεκα περιοχές συγκρούσεων, μεταξύ των οποίων το Αφγανιστάν, η Σομαλία, η Βοσνία, η Τσετσενία, η Αγκόλα και το Σουδάν.
Το Φεβρουάριο του 2006, παραιτήθηκε από τους ΓΧΣ και άρχισε να εργάζεται ως φωτογράφος ειδήσεων και ντοκιμαντέρ. Δεδομένης της εμπειρίας του – να εργάζεται σε επικίνδυνες περιοχές – συνεχίζει να ταξιδεύει σε αυτές αντικαθιστώντας, αυτήν τη φορά τη σύριγγα με μια φωτογραφική μηχανή. Η ανθρωπότητα είναι πάντα η κύρια εστίαση και το βασικό θέμα του. Ο Koene φωτογραφίζει τους απλούς ανθρώπους σε εξαιρετικές καταστάσεις.
Από το 2010 έως το 2013, έδρασε στο Αφγανιστάν / Πακιστάν για την ολλανδική ηγετική εφημερίδα «de Volkskrant» για την οποία κέρδισε το Παγκόσμιο Βραβείο Φωτογραφίας Τύπου το 2013 και άλλα βραβεία. Άνέλαβε εργασίες για ανθρωπιστικές οργανώσεις για πολλά διαφορετικά μέσα όπως το National Geographic, το Geo, το TRVL. Έχει δημοσιεύσει αρκετά photobooks και πρόσφατα παρουσίασε τρία ντοκιμαντέρ για το Αφγανιστάν που μεταδόθηκαν για την ολλανδική τηλεόραση.
Με αφορμή την ομιλία του στο TEDxAUEB 2018 αποφασίσαμε να τον γνωρίσουμε λίγο καλύτερα…
Πιστεύετε ότι η φωτογραφία είναι ένα είδος τέχνης ή απλά ένα μέσο αποτύπωσης της καθημερινότητας;
Και τα δύο. Μερικές φωτογραφίες μπορούν να αποτελέσουν έργα τέχνης, ενώ οι περισσότερες έχουν στόχο να πουν μια ιστορία. Σίγουρα προσπαθείς να κάνεις κάθε φωτογραφία όσο το δυνατόν πιο όμορφη αισθητικά, αλλά δεν συμβαίνει πάντα. Μερικές φωτογραφίες μάλιστα μπορεί να μην είναι τόσο καλής ποιότητας, παραμένουν όμως πολύ καλλιτεχνικές και βγάζουν νόημα. Ωστόσο, προσωπικά δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη, αλλά φωτογράφο.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά με την φωτογραφία;
Δούλεψα στους γιατρούς χωρίς σύνορα για 17 χρόνια σε εμπόλεμες περιοχές. Δεν μπορούσα άλλο, ήταν αρκετό. Ήθελα να στραφώ σε κάτι πιο δημιουργικό και να μην είμαι υπεύθυνος για ζητήματα που ενείχαν και το θέμα της ασφάλειας, όχι μόνο για τον εαυτό μου αλλά και για άλλους. Το να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου ήταν ήδη αρκετό. Πάντα αγαπούσα την φωτογραφία και είχα οπτική φαντασία και ευφυΐα. Τα μάτια μου είναι το πιο δυνατό χαρακτηριστικό μου.
Από την μέχρι τώρα δουλειά σας, ποιο project είναι το αγαπημένο σας, όχι μόνο ως αποτέλεσμα αλλά και ως εμπειρία;
Πρόσφατα τελείωσα ένα νέο φωτογραφικό βιβλίο με θέμα παιδιά ανά τον κόσμο. Ταξίδεψα στη Ναμίμπια, το Αφγανιστάν, την Λαπωνία και το Χονγκ Κονγκ. Αυτές ήταν χώρες που πάντα ήθελα να πάω και έτσι συνδύασα την δουλειά με την ψυχαγωγία. Το καλύτερο μου project από πλευράς αποτελέσματος είναι ένα παρόμοιο βιβλίο με φωτογραφίες 5 παιδιών από τον Βόρειο Πόλο, τον Αμαζόνιο, το Σουδάν, το Μιανμάρ και το Τουβαλού. Το ότι ταξίδεψα σε αυτές τις χώρες ήταν απίστευτη εμπειρία και έχει χαραχτεί στην μνήμη μου.
Ο προσωπικός σας αγαπημένος φωτογράφος… Ή αυτός που σας επηρέασε.
Δεν έχω κάποιον στο μυαλό μου. Υπάρχουν πολλοί καλοί φωτογράφοι και πολλοί κακοί αντίστοιχα. Αυτά είναι υποκειμενικά βέβαια. Έχω βρει το προσωπικό μου στυλ και δεν νιώθω ότι έχω επηρεαστεί.
Σε ποιο σημείο της διαδικασίας είστε σχολαστικός και πώς διασφαλίζετε ότι το υποκείμενο ή το αντικείμενο της φωτογραφίας σας αποτυπώνεται όπως θέλετε;
Εξαρτάται από το project. Κυρίως ακολουθώ έναν άνθρωπο και τον φωτογραφίζω όταν κινείται και συμπεριφέρεται χωρίς να δίνω οδηγίες. Υπάρχουν όμως και φορές που ξεκάθαρα καθοδηγώ το “μοντέλο”, ειδικά σε περιπτώσεις που πρέπει να βελτιώσω την θέση, την έκφραση ή το φως σε πορτραίτα.
Με ποιο κριτήριο επιλέγετε του προορισμούς σας; Αναζητάτε κάτι συγκεκριμένο που θέλετε να αποτυπώνεται στις φωτογραφίες σας;
Μερικές φορές που ανατίθεται κάποια δουλειά και δεν είναι θέμα δικής μου επιλογής. Ωστόσο, όταν είναι επιλέγω χώρες που θέλω να επισκεφθώ και ταιριάζουν στο εκάστοτε project.
“Μια καλή λήψη αιχμαλωτίζει μια στιγμή που δεν θα ξαναέρθει”, αλλά δεν νομίζετε ότι χάνετε ότι συμβαίνει γύρω όταν είστε τόσο εστιασμένος στην φωτογραφική;
Όταν επικεντρώνομαι στον “στόχο” όντως δεν γνωρίζω τι συμβαίνει γύρω μου. Πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός, ειδικά όταν δουλεύεις σε “επικίνδυνες” χώρες. Πρέπει να έχεις κάποιον σε επιφυλακή γύρω. Αλλά και όταν φωτογραφίζεις στην Ευρώπη πρέπει να είσαι προσεκτικός. Πολλές φορές έχουν σημειωθεί ατυχήματα με αυτοκίνητα ή ποδήλατα.
“Δεν βγάζεις μια φωτογραφίας, την δημιουργείς” -Ansel Adams. Ποια είναι η δική σας γνώμη;
Εξαρτάται από το ποιος είναι ο φωτογράφος. Συνήθως βγάζω φωτογραφίες γιατί δεν καθοδηγώ ή επηρεάζω το περιβάλλον γύρω μου που θέλω να απαθανατίσω. Είμαι παρατηρητής και αποτυπώνω μια στιγμή του χρόνου, όπως ακριβώς συμβαίνει στην ζωή. Πώς λοιπόν να δημιουργήσω; Ωστόσο, όταν στήνεις ένα σκηνικό και τοποθετείς τα μοντέλα σου, δημιουργείς.
Μερικές συμβουλές για όσους νέους φιλοδοξούν να γίνουν επαγγελματίες φωτογράφοι;
Η φωτογραφία έχει γίνει κατά κάποιο τρόπο αρκετά δύσκολη. Γιατί; Υπάρχουν πάρα πολλοί με κάμερα. Παλιότερα ένα εκδότης πλήρωνε 500 ευρώ για 100% ποιότητα. Σήμερα πληρώνει 50 ευρώ για 70% ποιότητα. Οι τιμές για τις φωτογραφίες έχουν πέσει πάρα πολύ. Από 100 ευρώ σε 10 ή ακόμη και 1 ευρώ.
Αυτό που έχει σημασία είναι:
Μην ακούτε τι λένε οι άλλοι ότι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνετε. Απλά δουλέψτε σκληρά. Σκληρότερα απ’ότι κι αν δουλεύατε για κάποιο αφεντικό.
Τραβήξτε πολλές φορές φωτογραφίες. Κάθε μέρα και περισσότερες. Προσπαθήστε να βγάζετε μια καλή φωτογραφία την ημέρα, που είναι ήδη δύσκολο σαν αριθμός.
Εστιάστε στα σωστά θέματα. Να είσαι πρωτότυποι. Μην βγάζετε φωτογραφία την γιαγιά σας, αυτό το έχουν κάνει ήδη πολλοί. Γίνετε αυθεντικοί και διαχωρίστε τον εαυτό σας από την μάζα.
Να ξέρετε τι μπορείτε να υποστηρίξετε. Πχ εγώ δεν μπορώ να βγάλω φωτογραφίες γάμων και τοπία. Το βρίσκω βαρετό. Δεν μπορώ να βγάλω ζώα γιατί δεν έχω την υπομονή γι΄αυτό. Οπότε φωτογραφίζω μόνο ανθρώπους. Αυτό μου ταιριάζει και αυτό μου αρέσει. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας.
Σκεφτείτε εμπορικά! Όχι μόνο πώς θα βγάλετε καλές εικόνες, αλλά και πώς θα τις πουλήσετε. Αν έχετε βγάλει άπειρες καλές φωτογραφίες, που δεν πωλούνται όμως, δεν βγάζετε λεφτά και δεν έχει νόημα. Δείτε την φωτογραφία επιχειρηματικά καθώς μόνο έτσι θα μπορέσετε να επιβιώσετε και να επενδύσετε σε νέα project.
Τον ευχαριστούμε πολύ για την όμορφη συνέντευξη που μας παραχώρησε.