Οι λόγοι για τους οποίους ένας πραγματικός σινεφίλ-και όχι μόνο-πρέπει να δει βαλκανικό κινηματογράφο. Λοιπόν, τι περιμένεις;
Όταν μιλάμε για ευρωπαϊκό κινηματογράφο, συνήθως το μυαλό μας πάει σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Γερμανία ή στους μεγάλους Σκανδιναβούς σκηνοθέτες.
Όμως πιστεύω πως υπάρχει ένα ακόμη σημαντικό -αλλά κάπως παραμελημένο κεφάλαιο- και αυτό είναι ο βαλκανικός κινηματογράφος.
Η αλήθεια βέβαια είναι πως δεν ξέρω αν μπορεί να ενταχθεί στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Σίγουρα όμως έχει ένα ιδιαίτερο στιλ, που κάνει τις ταινίες να ξεχωρίζουν και κάποια χαρακτηριστικά που αξίζουν την προσοχή σου.
Ορίστε λοιπόν οι λόγοι για να μυηθείς:
1. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Οι χώρες της βαλκανικής χερσονήσου έχουν πολυτάραχη ιστορία. Έχουν υποφέρει από πολιτικά καθεστώτα και βίαιους εμφυλίους πολέμους, έχουν συγκρουστεί και έχουν διχαστεί. Πολλά από αυτά τα γεγονότα, όπως η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, είναι τόσο πρόσφατα που το τοπίο που άφησαν πίσω τους είναι ακόμη θολό. Οι απόψεις είναι αντικρουόμενες, τα αίτια ασαφή, οι συνέπειες έντονες.
Once upon a time there was a country…
Όμως, στο τέλος, η αλήθεια βρίσκεται στους ανθρώπους και μπορείς να την πλησιάσεις μόνο μέσα από την τέχνη. Ο κινηματογράφος εμπνέεται από τα γεγονότα που σημάδεψαν βαθιά αυτούς τους λαούς και μας ανοίγει ένα παράθυρο στην πρόσφατη ιστορία.
2.Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Οι ταινίες του βαλκανικού κινηματογράφου αντιμετωπίζουν τη ζωή όπως είναι και δεν την παρουσιάζουν μονόπλευρα. Η ζωή μας μπορεί να είναι αστεία και θλιβερή, ωραία και σκληρή ταυτόχρονα. Όλες οι στιγμές δεν είναι ίδιες και δεν κυριαρχεί μόνο ένα συναίσθημα. Οι ταινίες, όπως και η ζωή, έχουν μια γλυκόπικρη γεύση. Έτσι λοιπόν, μπορεί να ξεκαρδιστείς στα γέλια και να βάλεις τα κλάματα βλέποντας την ίδια ταινία.
C’ est la vie…
3. ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ… ΜΑΣ ΜΟΙΑΖΟΥΝ
Είτε μας αρέσει είτε όχι, έχουμε κοινά με αυτούς τους λαούς. Έχουν την τρέλα, την εκρηκτικότητα και… την πονηριά των Ελλήνων. Έχουν χιούμορ, είναι υπερβολικοί και θεοπάλαβοι. Οι ιδιοσυγκρασίες μας μοιάζουν και θα νιώσεις μια παράξενη οικειότητα παρακολουθώντας τους πρωταγωνιστές κάθε ταινίας.
4. ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ
Μπορεί να μοιάζουμε σε αρκετά σημεία, αλλά διαφέρουμε και κάπου. Είναι πιο ειλικρινείς από εμάς. Δεν αντιμετωπίζουν με ειλικρίνεια μόνο τη ζωή, αλλά και τους εαυτούς τους. Παραδέχονται τα ελαττώματά τους, δεν προσπαθούν να τα κρύψουν και δεν έχουν τάση προς την εξιδανίκευση (που εμείς σαν λαός το έχουμε σε μεγάλο βαθμό). Στον κινηματογράφο τους θα δεις μια ξεκάθαρη, καυστική κριτική προς τη νοοτροπία τους. Έχουν μια ειλικρινή ματιά, που μπορεί να αποτελέσει τροφή για σκέψη, να μας φέρει πιο κοντά στην πραγματική μας εικόνα και να μας βάλει σε μια διαδικασία αυτοκριτικής.
5. ΜΟΥΣΙΚΗ
Εδώ δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Η μουσική επένδυση, στην πλειοψηφία των ταινιών, είναι εξαιρετική. Τα ονόματα είναι πολλά, αλλά, αν θες ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα, κορυφαίος δημιουργός θεωρείται ο Goran Bregovic.
Αυτή η μουσική ξυπνάει κάτι μέσα σου…
6.ΕΜΙΡ ΚΟΥΣΤΟΥΡΙΤΣΑ
Ένας από τους πιο σημαντικούς -κατά τη γνώμη μου- σκηνοθέτες της εποχής μας, ο Εμίρ Κουστουρίτσα, κατάγεται από τη Γιουγκοσλαβία. Οι ταινίες του είναι πραγματικά αριστουργήματα. Πολυδιάστατες, με πολιτική θεματολογία και έναν ελαφρύ κυνισμό, έχουν μια πολύ ανθρώπινη πλευρά, ενώ ταυτόχρονα ασκούν έντονη πολιτική και κοινωνική κριτική. Τις διακρίνει ένας αυθορμητισμός και μια ευθύτητα που σε καθηλώνουν.
Κορυφαία του ταινία, το Underground.
Και μερικές προτάσεις… για να μη σ’αφήσω μόνο σου στα βαθιά αλλά να έχεις να ξεκινήσεις από κάπου!
- Ο καιρός των τσιγγάνων (Γιουγκοσλαβία, 1988)
- No man’s land (Βοσνία, 2001)
- Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται (Βοσνία, 1996)
- Bal-can-can (Σκόπια, 2005)