Ο Δημήτρης Φραγκούλης για την παρθενική του παρουσία στο αθηναϊκό σανίδι…
Τον Δημήτρη έτυχε να τον γνωρίσω με αφορμή την ιδιαίτερη κινηματογραφική συγκυρία του Dark Illusion όπου συνεργαστήκαμε. Εγώ ως βοηθός σκηνοθέτη του γνωστού στη σελίδα, Μάνου Καρυστινού, κι ο Δημήτρης ως ηθοποιός κι ένα από τα βασικότερα συστατικά που πρόσθεσαν στην ταινία το σκοτάδι που χρειαζόταν…
Φιγούρα επιβλητική, με ανάγλυφα χαρακτηριστικά, βάθος στο βλέμμα και αφοπλιστική σιγουριά στον τόνο της φωνής.
Φωτογραφία: Θανάσης Κωνσταντόπουλος
Από τότε, προσπαθώ να τον παρακολουθώ σε κάθε επόμενο -και στοχευμένο όπως μου έχει αποδείξει- θεατρικό του βήμα μέχρι και το πιο πρόσφατο, με την θεατρική ομάδα Ars moriendi, μαζί με τους Αλέξανδρο Νικολαΐδη και Κατερίνα Συναπίδου. Ο διασκελισμός του οποίου τον οδήγησε μέχρι το θέατρο του Νέου Κόσμου, στην Αθήνα, για τις ανάγκες της παράστασης «Το Αριστούργημα», του Christian Lollike σε σκηνοθεσία του Θάνου Νίκα η οποία παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο.
Την παρακολούθησα κατά το ανέβασμά της στο θέατρο «Τ», της Θεσσαλονίκης. Μια παράσταση που πατώντας κι ακροβατώντας σ’ ένα κείμενο-«ναρκοπέδιο», τη μία στιγμή σε ευφραίνει και σ’ αποθεώνει ενώ την άλλη σε τσακίζει και σε φτύνει κατάμουτρα δείχνοντάς σε με το δάχτυλο…
Παρότι με τον Δημήτρη κινούμαστε σε κοινές γεωγραφικές συντεταγμένες, οι ιλιγγιώδεις υποχρεώσεις του και οι αστραπιαίες μετακινήσεις του ανάμεσα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δε μας επέτρεψαν να πραγματοποιήσουμε αυτήν τη συνέντευξη κατ’ ιδίαν. Του έστειλα γραπτώς τις ερωτήσεις μου και με αποζημίωσε με τις απαντήσεις του…
Τόσο, που ακόμα και το περιεκτικό βιογραφικό που του ζήτησα για το εισαγωγικό σημείωμα που σκόπευα να γράψω τριτοπρόσωπα, το άφησα στην αυθεντική πρωτοπρόσωπη εκδοχή του…
Εξιστόρησέ μου το χρονικό της εμπλοκής σου στο χώρο του θεάτρου, δεδομένου πως απ’ όσα γνωρίζω, άργησες να πάρεις αυτήν την απόφαση
Η ανήλικη ζωή και το οικογενειακό περιβάλλον
Σχετικά με την απόφασή μου να ασχοληθώ με το θέατρο: Από μικρό παιδί θυμάμαι είχα την τάση να κάνω τα άτομα του κοντινού μου περίγυρου να γελάνε. Αυτή η ανάγκη ξεκίνησε από το σπίτι. Έζησα σε ένα αρκετά προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον, με πολύ έντονες φασαρίες στην καθημερινή διάταξη. Ακόμα θυμάμαι τον πατέρα μου να ουρλιάζει για ασήμαντους λόγους, και την μητέρα μου να κλαίει πολλές φορές για επίσης ασήμαντους λόγους…
Όλη αυτή η κατάσταση με έκανε αυθόρμητα να αναζητώ σε τέτοιες δύσκολες στιγμές έναν καταλύτη, ένα αντιστάθμισμα, μια λύση αν θέλεις για να εξαφανίσω το πρόβλημα. Ενστικτωδώς λοιπόν, κάθε φορά που γινότανε φασαρία, έπαιρνα μια παράξενη, σχεδόν υπεράνθρωπη απόσταση, και έβλεπα το γελοίο του πράγματος…
Και ξαφνικά, πετούσα μια αστεία ατάκα «εν μέσω τρικυμίας και βομβαρδισμών» με αποτέλεσμα, ως δια μαγείας, να συμβαίνει το εξής: Εγώ έπειθα τον εαυτό μου ότι «ο πόλεμος» τελείωσε, τα πνεύματα ηρεμούσαν, οι γονείς μου ασχολούνταν με την σαχλαμάρα που πέταξα, η γειτονιά ηρεμούσε και η μέρα κυλούσε.
Τα παιδιά της γειτονιάς μου…
Στη γειτονιά, επίσης, όταν παίζαμε παιδιά -υπολόγισε εποχές που δεν υπήρχαν video games– είχα την τάση να σκαρφίζομαι αυτοσχέδια σκετς για να κάνω τα παιδιά να γελάνε. Έστηνα, για παράδειγμα, το σκηνικό μιας σχολικής τάξης στην οποία έκανα τον δάσκαλο και φυσικά δεν μπορώ να ξεχάσω τα πρόσωπα και τις αντιδράσεις των παιδιών. Μοιάζανε τα πρόσωπα τους να ανθίζουν σε κάθε αστεία σαχλαμάρα που πετούσα.
Αυτό το γέλιο λοιπόν που έλειπε από το σπίτι μου, αυτό το άνθισμα στα πρόσωπα των παιδιών πιστεύω ότι ήτανε η αρχή για ένα νέο κόσμο. Την ανακάλυψη του κόσμου της φαντασίας, του θεάτρου που πολλές φορές νικούσε την μιζέρια της πραγματικότητας… Τα χρόνια περνούσαν και αν εξαιρέσεις ότι συνέχιζα να είμαι ο πλακατζής της παρέας δεν μου περνούσε από το μυαλό να ασχοληθώ με το θέατρο. Παρ’ όλη την φαινομενική εξωστρέφεια ήμουνα πολύ κλειστό παιδί. Δεν εμπιστευόμουν τους ανθρώπους καθόλου και η οποιαδήποτε πιθανότητα ενασχόλησης με τα θεατρικά είχε περάσει στη λήθη.
Ο κόσμος των ταινιών
Κάπου προς το τέλος της εφηβείας μου άρχισα να παίρνω μια περίεργη, υπερβάλλουσα ευχαρίστηση από τις ταινίες που έβλεπα και από τις ερμηνείες των ηθοποιών. Σχεδόν με έναν αυτιστικό τρόπο κλεινόμουν στον κόσμο των ταινιών, ο οποίος μου φαινότανε πολύ πιο κοντινός και οικείος. Άρχισα να παρακολουθώ αγαπημένες σκηνές ξανά και ξανά. Να μαθαίνω λόγια από σκηνές και αυθόρμητα, σχεδόν ασυνείδητα, να τις παίζω. Δεν με ενδιέφερε η πραγματική ζωή αλλά η οι ταινίες. Αυτό που καταλαβαίνω τώρα είναι πως με ενδιέφεραν οι ταινίες ακριβώς επειδή με ενδιέφερε η ζωή…
Φωτογραφία από τη σελίδα της ομάδας
Περνώντας στην ενηλικίωση… Οι σπουδές στα Οικονομικά και η καμπή του στρατού
Πέρασα σε μια οικονομική σχολή με πολύ κόπο, και με ένα εγωιστικό πείσμα αποφάσισα να την τελειώσω. Την τελείωσα. Πήγα στρατό… Και όπως σε όλες τις δύσκολες περιόδους στην ζωή μας, έτσι και στο στρατό έκανα και εγώ έναν επαναπροσδιορισμό των πραγμάτων.
Άρχισα να σκέφτομαι τι αγαπάω στη ζωή, πού πραγματώνεται το εγώ μου, πού ανήκω… και μετά από πολλές ζυμώσεις, σκέψεις και ενδοιασμούς πήρα την απόφαση σε μια σκοπιά: θα γραφτώ στη δραματική σχολή. Απολύθηκα από το στρατό, ξεκίνησα να ρωτάω, να παίρνω πληροφορίες, να ζητάω να μάθω. Ένας σκηνοθέτης μού είπε «πήγαινε σε ένα θεατρικό εργαστήρι πρώτα, να δεις αν το πας, αν σε πάει και μετά το βλέπεις για δραματική σχολή…»
Η πρώτη επαφή με το θεατρικό εργαστήρι «Ακτίς Αελίου»
Και έτσι έπραξα. Ξεκίνησα από το θεατρικό εργαστήρι «Ακτίς Αελίου», σε ένα υγρό υπόγειο στην Χριστοπούλου. Τελειώνοντας το πρώτο έτος μια καθηγήτριά μου με πλησίασε…
«Δημήτρη, εσύ τι σκέφτεσαι να κάνεις;», μου είπε.
«Σχετικά με τι;», απάντησα σχεδόν αφελώς εγώ.
«Με το θέατρο… τι θα κάνεις;», μου λέει.
«Σκέφτομαι να γραφτώ σε μια δραματική σχολή…», της απαντάω.
«Δεν το σκέφτεσαι, θα πας να γραφτείς ευθύς αμέσως σε μία!»
Η είσοδος στην Ανώτερη Δραματική Σχολή του Α. Βουτσινά
Δικαίωμα για το Κρατικό (Κ.Θ.Β.Ε.) ή Εθνικό δεν είχα καθότι είχα ξεπεράσει τα 25. Άρχισα να ψάχνω και να ρωτάω για ιδιωτικές. Κατέληξα στου Βουτσινά. Ενημερώθηκα για το πρόγραμμα της χρονιάς και για τα δίδακτρα. Τα δίδακτρα ήταν δυσβάσταχτα. Ρώτησα με απίστευτο θράσος, σχεδόν αλαζονικά αν δίνουν υποτροφίες… «Δίνουμε», μου απάντησαν. «Έλα με ένα μονόλογο, ένα ποίημα και ένα τραγούδι μετά το καλοκαίρι και θα αποφασίσουμε αν θα πάρεις υποτροφία.»
Και έτρεξα σε ένα δάσκαλο να μου κάνει ιδιαίτερα όλο το καλοκαίρι. Η αγωνία μου ήτανε μεγάλη γιατί θεατρική παιδεία δεν είχα, μουσική παιδεία δεν είχα… και το καλοκαίρι πέρασε και η ώρα της εξέτασης ήρθε, και έδωσα τον μονόλογο, το ποίημα και το τραγούδι. και μετά από 2 εβδομάδες το τηλέφωνο χτύπησε…
«Ο κύριος Φραγκούλης… Έχετε πάρει υποτροφία κύριε Φραγκούλη!» Κατόπιν έμαθα ότι πέρασα πρώτος στην δραματική. Ένα μικρό σοκ… μια βαθιά εκπνοή… ήμουνα φοιτητής στην Ανωτέρα Δραματική Σχολή Ανδρέας Βουτσινάς. Ήμουν σπίτι μου.
Φωτογραφία: Γιώργος Λέμμας
Φτάνοντας στο σήμερα… Το «Αριστούργημα» ή «The Re-Mohamed TV-show»
Είμαι της άποψης ότι ο θεατής δε χρειάζεται να γνωρίζει παρά μόνο όσα αρκούν για να αποκτήσει το κίνητρο να ανακαλύψει μία παράσταση. Παρότι θα αναιρέσω αυτήν την άποψη στη συνέχεια, ποιο θεωρείς ότι είναι το κίνητρο για να παρακολουθήσει κανείς «Το Αριστούργημα» του νεαρού και ίσως άγνωστου δημιουργού C. Lollike;
Είναι ένας συγγραφέας που μπορεί στην Ελλάδα να είναι άγνωστος, στην Δανία όμως που ζει και εργάζεται είναι ένας από τους πιο καταξιωμένος και πολυβραβευμένους συγγραφείς. Πρόκειται για ένα έργο που καταπιάνεται με θέματα που μας αφορούν άμεσα, και που είναι άκρως επίκαιρα και άκρως σημαντικά. Ας μην ξεχνάμε ότι ο τίτλος του έργου, συνοδεύεται από την φράση ένα έργο για την πίστη, την τέχνη και την τρομοκρατία.
Επίσης σε πιο παραστασιακό επίπεδο και συγκεκριμένα σκηνοθετικό-υποκριτικό μιλάμε για μια προσέγγιση πιο συμπυκνωμένη, όπου τον πρώτο ρόλο τον έχουν ο συμβολισμός και η φόρμα. Μια προσέγγιση που στο συγκεκριμένο έργο έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά την ταπεινή μου άποψη. Το έργο παίζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα και πιστεύω πως ο Lollike αξίζει την προσοχή του ελληνικού κοινού.
Τέχνη. Πίστη. Τρομοκρατία: αναφέρονται μεταξύ άλλων ως κεντρικό «θέμα» του έργου. Πώς θα προσδιόριζες εσύ τη σχέση τους;
Θα έλεγα πως υπάρχουν ξεκάθαρα κοινοί άξονες μεταξύ των τριών συνιστωσών. Η σχέση μεταξύ πίστης και τρομοκρατίας τουλάχιστον πιστεύω ότι είναι ξεκάθαρη, και πιο επίκαιρη από ποτέ. Βλέπουμε σχεδόν καθημερινά θύματα δηλητηριασμένων μυαλών που στο όνομα κάποιου προφήτη ή κάποιου θεού διαπράττουν θηριωδίες. Φυσικά κάνοντας κάποιος τον δικηγόρο του διαβόλου, θα μπορούσε να ρωτήσει τι είναι αυτό που γεννά την τρομοκρατία, ή ακόμα καλύτερα τι είναι τρομοκρατία, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.
Επίσης υπάρχει η σχέση πίστης και τέχνης η οποία είναι και αυτή κατά κάποιο τρόπο άρρηκτη. Ας προσπαθήσουμε να αναλογιστούμε ή ακόμα καλύτερα να νιώσουμε, την αγωνία του αρχετυπικού καλλιτέχνη-ανθρώπου που με μόνο όπλο την πίστη και μέσω της τέχνης, προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο, το σύμπαν…. Να κατανοήσει και να κατανοηθεί ο ίδιος.
Περνώ τέλος στον άξονα μεταξύ τέχνης και τρομοκρατίας. Αλλά όχι από την μεριά του τρομοκράτη-καλλιτέχνη, αλλά από την μεριά του θεατή. Έχεις παρατηρήσει ποτέ μετά το πρώτο σοκ της φρίκης που τρώμε όταν βλέπουμε ειδήσεις, την διακριτική ανακούφιση που νιώθουμε λίγες στιγμές αργότερα; Ίσως ο θάνατος τον άλλων μας κάνει να νιώθουμε πιο ζωντανοί. Το επικίνδυνο είναι η συνήθεια… Έχουμε συνηθίσει την φρίκη, και πλέον τα γεγονότα στις ειδήσεις, τα βλέπουμε όχι σαν γεγονότα, αλλά απλώς σαν ζοφερές εικόνες όπως στις ταινίες τρόμου και δράσης. Οι εικόνες φρίκης λοιπόν ούτε κινητοποιούν την σκέψη μας ούτε μας σοκάρουν πλέον… Απλά μας ψυχαγωγούν… Τέχνη-Τρομοκρατία.
Φωτογραφία: Γιώργος Λέμμας
Το Αριστούργημα έχει ως εφαλτήριο τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Θεωρείς ότι, ως έργο, θα μπορούσε και να «προηγείται» της αφετηρίας του; Κι αντίστοιχα, έχει την εμβέλεια να απασχολήσει και στο μέλλον;
Σαφώς και «προηγείται» της αφετηρίας του, καθώς η τρομοκρατία δεν γεννήθηκε εχθές, ούτε με την πτώση των δίδυμων πύργων, υπήρχε σαν φαινόμενο ανέκαθεν στις οργανωμένες κοινωνίες με άρχουσα τάξη. Δυστυχώς και χωρίς καμιά διάθεση μηδενισμού ή απαισιοδοξίας πιστεύω πως το έργο έχει την εμβέλεια να απασχολήσει και στο μέλλον. Όσο υπάρχει εκμετάλλευση θα υπάρχει τρομοκρατία και όσο υπάρχει τρομοκρατία θα υπάρχουν και «αριστουργήματα».
2 άντρες και 1 γυναίκα ως παρουσιαστές ενός reality show: Τυχαία η αναλογία;
Μπορείς, παράλληλα, να προσδιορίσεις κάποια προσωπική πρόκληση στο ρόλο σου;
Η επιλογή δύο άντρες – μία γυναίκα είναι καθαρά τυχαία. Από εκεί και πέρα πράγματα που θεώρησα σαν πρόκληση και με δυσκόλεψαν σαν ηθοποιό-καλλιτέχνη ήτανε η έλλειψη παραγωγής, η δυσκολία να αποδώσω την αλήθεια των λέξεων μέσω του φορμαλισμού, και η δυσκολία να μπω στην θέση του Μωχάμετ Άττα για να δηλώσω το αδιέξοδο του.
Φωτογραφία από τη σελίδα της ομάδας
Η παράσταση ξεκίνησε από το «Τουρνουά 5*5» του Κ.Θ.Β.Ε, συνέχισε στο «Θέατρο Τ» και κατηφόρισε στην Αθήνα το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του «Reborn Festival», για να καταλήξει τώρα στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Έχει εξελιχθεί στην πορεία αυτού του ταξιδιού της; Τι αύρα εισπράττεις από το κοινό και πόσο διαφορετική είναι σε κάθε σταθμό σας;
Υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στον καλλιτέχνη και σε μια παράσταση που παίζεται καιρό. Η παράσταση εξελίσσει τον ηθοποιό και ο ηθοποιός την παράσταση. Νιώθουμε αυτό που ζούμε στην σκηνή πιο ώριμο και πιο μεστό, σαν κάτι φυσικό που απλά συμβαίνει, σαν αναπνοή… Προσωπικά, σε σχέση με τον ρόλο μου, νιώθω μια περίεργη δεκτικότητα-συμφιλίωση, μια ειρήνη…
Οι αντιδράσεις του κοινού ποικίλουν από πόλη σε πόλη και από θέατρο σε θέατρο. Στο Κρατικό υπήρχε άλλες μέρες ένα σφίξιμο σαν γροθιά στο στομάχι και άλλες μέρες ένας ενθουσιασμός. Στο Νέο Κόσμο υπάρχει μια ευγενής δωρικότητα, μια ωραία αποστασιοποίηση, μια αίσθηση ωριμότητας.
H πρωτότυπη αφίσα της παράστασης
Λίγα λόγια για την επόμενη δουλειά που ετοιμάζεις στη Θεσσαλονίκη, στο θέατρο «Τ»
Ετοιμάζουμε το Ιnvasion, την Εισβολή του J.H. Khemiri. Ένας Σουηδός συγγραφέας για το έργο του οποίου έχουν γραφτεί διθυραμβικές κριτικές και ο ίδιος έχει αποσπάσει πληθώρα βραβείων. Ένα έργο που καταπιάνεται με την ανεπάρκεια των λέξεων, την μετανάστευση, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και την παραπληροφόρηση.
Μια δουλειά που κάνω με ανθρώπους που αγαπώ και χαίρουν της εκτίμησης μου από την δραματική σχολή ακόμα. Πρόκειται τυπικά για την πρώτη δουλειά της νεοσύστατης θεατρικής ομάδας Μammals, η οποία πιστεύω θα παίξει καταλυτικό ρόλο στα θεατρικά τεκταινόμενα της πόλης και όλης της Ελλάδας.
Το «Αριστούργημα» θα συνεχίσει να αποκαλύπτεται στο αθηναϊκό κοινό κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15, από τη σκηνή του θεάτρου Νέου Κόσμου (Κάτω Χώρος) μέχρι τις 15 Νοεμβρίου.
«Εγώ είμαι ο ΜΩΧΑΜΕΤ που φτιάχνει αυτό το έργο, που τινάζει στον αέρα τη δυτική πραγματικότητα. Δείχνει ότι αυτό που ονομάζουμε ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ είναι αυτό που λέμε ΑΓΟΡΑ και η ΑΓΟΡΑ είναι αυτό που λέμε ΘΕΟΣ και ο ΘΕΟΣ είναι αυτό που λέμε ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ είναι αυτό που λέμε ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ και την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ τη λέμε ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ και την ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ τη λέμε ΠΡΟΣΦΟΡΑ.
Έχω μια ΠΡΟΣΦΟΡΑ για όλες τις χώρες: Να ΠΕΘΑΝΕΤΕ όλες ή να αποκτήσετε όλες ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ».
(Απόσπασμα από το έργο)