Βλέποντας πίσω από την πρώτη ανάγνωση του Μόμπυ Ντικ…
Διάβασα πρώτη φορά τον Μόμπυ Ντικ σε πολύ μικρή ηλικία, και η αλήθεια είναι πως δεν μου έκανε φοβερή εντύπωση. Το νεαρό της ηλικίας μου αδυνατούσε να κατανοήσει το κυνήγι της άσπρης φάλαινας, και τα νοήματα που το ακολουθούσαν.
Λίγο καιρό αργότερα, αποφάσισα να δώσω άλλη μια ευκαιρία στο βιβλίο αυτό, πεπεισμένη πως αυτή τη φορά η ανάγνωσή του θα κυλούσε πιο ομαλά.
Και είχα δίκιο. Οι σελίδες του χαράχτηκαν βαθιά μέσα μου, δίνοντας τροφή για σκέψη, και όσο περνούσαν τα χρόνια ο Μόμπυ Ντικ ήταν για μένα μια γλυκιά ανάμνηση των παιδικών μου χρόνων.
Πριν λίγες μέρες, τακτοποιώντας παλιά βιβλία, βρέθηκε ξανά στα χέρια μου το μικρό αυτό βιβλίο, και ξεφυλλίζοντάς το, θυμήθηκα γιατί με είχε εντυπωσιάσει πριν χρόνια, και γιατί με εντυπωσιάζει ακόμα…
“Σκεφτόμουν πως τα κατάφερα έτσι εγώ, ένας τίμιος και καλός προτεστάντης, να γίνω πρώτος φίλος μ’ έναν ειδωλολάτρη. Και τότε έγινε κάτι θαυμάσιο. Βαθιά μέσα απ’ την καρδιά μου, ανέβηκε μια φωνή που μου ψιθύριζε πως αυτό δεν έχει καμιά σημασία.
Πως! Δεν έχει σημασία, Ισμαήλ, η γνώση; Δεν υπάρχει περισσότερη αλήθεια και γνώση σ’ αυτά που πιστεύουν οι Χριστιανοί, κι οι μαύροι δεν είναι τάχατες άγριοι, που δεν ξέρουν που παν τα τέσσερα;
Μα η φωνή μου απάντησε πάλι πως οι άνθρωποι είναι πολύ μικροί ακόμα για να γνωρίζουν το μεγαλείο της αλήθειας. Πως οι γνώσεις είναι τόσο πολλές, ώστε κι αυτά που ξέρουμε να καταντούν εντελώς ασήμαντα. Πως σημασία έχει μονάχα το γεγονός ότι είναι κανείς άνθρωπος και πως η τυφλή πίστη είναι πολύ λιγότερο αξιέπαινη από μια θερμή παραπλανημένη ψυχή.”
Η ιστορία μας ξεκινάει με τον Ισμαήλ, ένα νεαρό ταξιδιώτη ο οποίος έχει πάρει την απόφαση να γίνει ναύτης σε φαλαινοθηρικό. Αναζητεί και βρίσκει πλοίο να μπαρκάρει. Η ζωή σ’ ένα φαλαινοθηρικό που ταξιδεύει διαρκώς είναι απαιτητική, μοναχική, μονότονη και επικίνδυνη. Οι πιο έντονες στιγμές είναι αυτές του κυνηγιού μιας φάλαινας, οι οποίες ανάλογα και με την έκβασή του είναι εορταστικές ή απογοητευτικές ή και τραγικές.
Αλλά ο Μόμπυ Ντικ δεν είναι μόνο αυτά. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Μέσα σε μια απλή ιστορία εμπεριέχονται τόσο έντονα μηνύματα, ψυχολογικού και φιλοσοφικού περιεχομένου. Και όλα αυτά με φόντο την απέραντη θάλασσα. Τη θάλασσα και τον καημό που την συντροφεύει. Τη θάλασσα και την απερίγραπτη λαχτάρα γι’ αυτήν και τα ταξίδια της. Και όσο περνούν οι σελίδες, καταλαβαίνεις έστω και λίγο τον αιώνιο έρωτα των ναυτικών ως προς τη θάλασσα (λίγο όμως, αν δεν μπαρκάρεις κι εσύ δεν μπορείς να καταλάβεις και να νιώσεις).
Αξίζει όμως ένα ατελέσφορο ταξίδι; Αξίζει να κυνηγάς τον Μόμπυ Ντικ; Αξίζει να έχεις ως κινητήρια δύναμη την εκδίκηση; Ο κάπταιν Έιχαμπ έχει βάλει στόχο ζωής να σκοτώσει την άσπρη φάλαινα. Μαζί του είναι το πλήρωμά του, χωρίς όμως το δικό του μένος και χωρίς την ακατανίκητη αυτή μανία. Αξίζει αυτό το μπαρκάρισμα και ποια θα είναι η κατάληξή του;
Ίσως, τελικά να αξίζει. Να αξίζει για να δεις τις σχέσεις των ανθρώπων και πως αυτές διαμορφώνονται. Για να δεις πως είναι η ζωή στη θάλασσα και πως επηρεάζει τον ψυχισμό ενός ναύτη. Για να δεις πως οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν έρμαιο των συναισθημάτων τους. Για να δεις πόσο όμορφη και ταυτόχρονα θανάσιμη είναι η θάλασσα. Για να δεις τι ομορφιά, τι εξυπνάδα, τι θάρρος και τι μεγαλείο μπορεί να κρύβεται σ’ ένα πλάσμα της φύσης, ονόματι Μόμπυ Ντικ.