Ο Χρήστος Δασκαλάκης είναι ένας συγγραφέας που ασχολείται με το παιδικό βιβλίο. Τον συναντήσαμε και μιλήσαμε για όλα εκείνα που μας κρατούν παιδιά.
Ένα βροχερό απόγευμα στην Αθήνα, περπατώ επί της οδού Σόλωνος και κατευθύνομαι στο Έναστρον Cafe. Υπάρχει λόγος. Μπαίνοντας, αισθάνομαι κατευθείαν την ζεστασιά που αποπνέει ο χώρος. Τον βλέπω από μακριά χαμογελαστό κι ευδιάθετο να με καλωσορίζει. Ο Χρήστος Δασκαλάκης είναι ένας άνθρωπος που από την πρώτη στιγμή που τον συναντάς, ηρεμείς και χάνεσαι στα λόγια και τις σκέψεις του.
Δύο ζεστές σοκολάτες, ο εποικοδομητικός και λιλιπούτειος κόσμος του βιβλίου και το μαγνητόφωνο αρχίζει να γράφει…
1. Ποιος είναι ο Χρήστος Δασκαλάκης; Περίγραψε μου με λίγα λόγια τον εαυτό σου, συστήνοντας σε στο αναγνωστικό κοινό.
Ο Χρήστος Δασκαλάκης δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα μεγάλο παιδί, που το να ονειρεύεται και να γράφει, ήταν η μοναδική αγαπημένη του συνήθεια, και που μεγαλώνοντας, συνειδητοποιεί ότι αυτό είναι και το μοναδικό πράγμα που δεν έχει αλλάξει από τότε…
Μεγάλωσα μοναχικά στο νησί της Ύδρας, ενηλικιώθηκα απότομα και ο μοναδικός μου στόχος, ήταν και είναι, να ονειρεύομαι σιωπηλά και να αποτυπώνω τις σκέψεις μου στο χαρτί. Μέχρι να επιστρέψω στην πρώτη μου αγάπη, τη συγγραφή, χρειάστηκε να περιπλανηθώ εννέα χρόνια στα θρανία σπουδάζοντας και συλλέγοντας εμπειρίες.
Τελικά, είναι σημαντικό να μένουμε πιστοί στις πρώτες μας αγάπες, γιατί αυτό που εξαρχής είχε κατακτήσει την καρδιά μου, ήταν και αυτό που τώρα έμεινε δίπλα μου.
2. Η αγάπη σου για τη συγγραφή είναι δεδομένη, καθώς μετράς ήδη δύο ποιητικές συλλογές. Το νέο σου βιβλίο όμως, αφορά ένα παραμύθι. Τι σε οδήγησε στο να το συνθέσεις;
Ο κάθε συγγραφέας, στο έργο του, θεωρώ πως αποτυπώνει εμπειρίες, μνήμες και προβληματισμούς του. Έτσι λειτούργησε και σε εμένα. Τα δύο βιβλία ποίησης «έκρυβαν» όλα εκείνα που έζησα, ονειρεύτηκα, πόθησα, αγάπησα, όλα εκείνα που με φόβισαν, με πόνεσαν, με δυνάμωσαν ή με πρόδωσαν. Τώρα, και τα δύο βιβλία έχουν πάρει το δρόμο τους και συγκινούμαι για όσα όμορφα ακούω, για όλα όσα οι αναγνώστες ανακαλύπτουν εκεί, για την ταύτιση και την λύτρωση που βρίσκουν.
Το ίδιο συμβαίνει και με το τρίτο βιβλίο, ένα τρυφερό παραμύθι, την ιστορία του Νικολύκου, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσπάθεια μου να μιλήσω ανοιχτά για όσα μας φοβίζουν, για όσα έχουμε βιώσει, για όσα θα θέλαμε να ξορκίσουμε ώστε να λυτρωθούμε από αυτά… Όσοι είναι γονείς ή εκπαιδευτικοί ξέρουν πολύ καλά ότι τα παραμύθια κρύβουν τις μεγαλύτερες αλήθειες…
Ο μικρός μου φίλος Νικόλας ήταν αυτός που μου έδωσε το ερέθισμα να γράψω αυτό το βιβλίο και τα αληθινά μου βιώματα ήταν το υλικό που χρησιμοποίησα. Η βάση σε όλα τα όμορφα, αυθεντικά και αθώα πράγματα της ζωής μας έχουν να κάνουν, σχεδόν πάντα, με την ευαισθησία, την αλήθεια και την παιδικότητα. Αυτά ήταν και η δική μου βοήθεια στη σύνθεση αυτής της ιστορίας.
3. Η ιστορία του Νικολύκου, πιστεύεις ότι μπορεί να διαβαστεί μόνο από μικρά παιδιά ή και από τους μεγάλους;
Κάθε παραμύθι με όμορφα νοήματα, είναι ένα παραμύθι για όλες τις ηλικίες. Ο Νικολύκος στη μακρινή Ντουλαποχώρα γράφτηκε με στόχο να ξυπνήσει εικόνες στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, να τους θυμίσει την σπουδαιότητα της αλληλεγγύης, της συγχώρεσης, της θετικής σκέψης, ώστε με την σειρά τους να μεταφέρουν αυτές τις εικόνες και στα παιδιά. Για το τι βιβλία μπαίνουν στην παιδική βιβλιοθήκη, υπεύθυνοι είναι μόνο οι γονείς.
Και είναι αστείο το ότι από τον πιλότο ήδη του παραμυθιού (πολύ πριν την έκδοση), όταν το είχαμε μοιράσει σε γονείς, ψυχολόγους και παιδιά, οι ενήλικες ήταν αυτοί που συγκινήθηκαν περισσότερο. Και αυτό ήταν το μεγάλο μας στοίχημα. Τώρα που το βιβλίο βρίσκεται ήδη στα χέρια πολλών μικρών φίλων, χαιρόμαστε να ακούμε ότι κατάφερε να αγγίξει όχι μόνο τα ίδια τα παιδιά αλλά και τις καρδιές των γονιών και των γιαγιάδων τους. Το να συγκινήσεις έναν ενήλικα με ένα παραμύθι στις δύσκολες και σκληρές μέρες που όλοι διανύουμε, είναι η μεγαλύτερη αγκαλιά για εμάς τους δημιουργούς.
Παράλληλα χαίρομαι να μαθαίνω από φίλους ότι τα παιδιά τους δεν κοιμούνται αν πριν δεν τους διαβάσουν τον Νικολύκο. Μάλλον τους έχω βάλει σε μικρούς, γλυκούς μπελάδες.
4. Μέσα από την ιστορία που εκτυλίσσεται στο όμορφο παραμύθι σου, είναι ευδιάκριτη και η επιθυμία σου για έναν πιο ισότιμο κόσμο. Θεωρείς ότι αυτόs ο κόσμος, μπορεί να υπάρξει μόνο στα παραμύθια ή και στην ζωή;
Αυτός ο κόσμος έχει φτιαχτεί για να έχει δυσκολίες, χαμόγελα, θλίψη, χαρά, αγάπη, ελπίδα, ανισότητα, ευτυχία. Αυτός ο κόσμος είναι πραγματικά πολύ μεγάλος και έτσι μπορούν να χωρέσουν μέσα του πολλά. Το θέμα είναι τι προσπαθούμε εμείς να έχουμε στη ζωή μας. Ναι, υπάρχει αδικία, υπάρχει θυμός, υπάρχει ανασφάλεια, αλλά δεν μπορώ να παραβλέψω και όλα τα υπόλοιπα για τα οποία αξίζει να προσπαθήσω και να αγωνισθώ.
Πολλοί από εμάς έχουμε βιώσει μοναξιά, ρατσισμό, κοινωνικό αποκλεισμό, ανισότητα. Δεν το αφήσαμε όμως να μας κυριεύσει. Ξεπλύναμε τον θυμό, ξεγελάσαμε τη μοναξιά, δώσαμε συγχώρεση και υποσχεθήκαμε να προσπαθήσουμε να μην νιώσουμε ποτέ ξανά έτσι, ούτε εμείς, ούτε όσοι είναι δίπλα μας. Υπάρχει πολύ ομορφιά εκεί έξω, είναι κρίμα λοιπόν να ζωγραφίζουμε τον κόσμο μας συνεχώς και μόνο με γκρι και μαύρο…
5. Τι ρόλο παίζουν τα Χριστούγεννα στο παραμύθι και γιατί τα επέλεξες ως χρονικό σημείο για να μας διηγηθείς αυτή την ιστορία;
Από την πρώτη στιγμή που η ιστορία ήρθε στο μυαλό μου, ήξερα πως ήθελα χρονικά να την τοποθετήσω στα Χριστούγεννα. Και έχει ενδιαφέρον να μοιραστώ μαζί σου το ότι οι ενήλικες δεν καταλαβαίνουν εύκολα αυτή την αναφορά βλέποντας το εξώφυλλο του βιβλίου. Αντιθέτως τα παιδιά καταλαβαίνουν από την πρώτη κιόλας επαφή ότι η ιστορία διαδραματίζεται την περίοδο των Χριστουγέννων.
Παρ’ όλο λοιπόν που «Ο Νικολύκος στη μακρινή Ντουλαποχώρα» δεν είναι ένα χριστουγεννιάτικο παραμύθι, ήθελα πολύ να διαδραματίζεται στην πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Παρατηρώ ότι κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων ξυπνάει από μέσα μας ο καλύτερος εαυτός μας. Γινόμαστε πιο ευγενικοί, συγχωρούμε πιο εύκολα, αγαπάμε πιο έντονα, χαμογελάμε περισσότερο. Όλο το κλίμα είναι τόσο όμορφο, ζεστό και ανθρώπινο.
Αυτό το κλίμα ήθελα να αιχμαλωτίσω και στο παραμύθι μας, ώστε διαβάζοντας το, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, να μας θυμίζει την γλυκιά εκείνη αίσθηση και να ξυπνάει από μέσα μας τον αθώο και τρυφερό εαυτό μας.
6. Εντύπωση μεγάλη μας προκαλεί και η σπουδαία εικονογράφηση που στολίζει το βιβλίο σου. Σίγουρα η κάθε εικόνα σημαίνει και κάτι, έτσι δεν είναι;
Η κάθε σελίδα της εικονογράφησης κρύβει μέσα της και μία διαφορετική ιστορία, με μηνύματα που ακόμα και εγώ άργησα να εντοπίσω. Ο Γιάννης Ζαμπέλης, προσωπικός φίλος και εικονογράφος του Νικολύκου έκανε μια απίστευτη και μοναδική δουλειά που δύσκολα συναντάς σε παραμύθια ελληνικών εκδόσεων. Και η επιτυχία αυτού του βιβλίου αποτελεί για εμάς μια τεράστια δικαίωση.
Τώρα, έναν μήνα μετά την κυκλοφορία του Νικολύκου και με την αγάπη και την αποδοχή που έχουμε δεχτεί, νιώθω ευλογημένος για όλα αυτά τα μηνύματα που λαμβάνουμε, νιώθω ευτυχισμένος που μπορέσαμε να πάμε ένα μικρό βήμα πιο μπροστά, νιώθω τυχερός που οι αναγνώστες είναι τόσο ενημερωμένοι, τόσο έτοιμοι να δεχτούν το νέο, τόσο έτοιμοι να αγκαλιάσουν το φρέσκο, το αληθινό, το καινούριο.
Ο Γιάννης κατάφερε να δώσει ψυχή στη «γραμμή», να την αφήσει ελεύθερη να διαλέξει κατεύθυνση και προορισμό, έτσι όπως πρέπει να αφήσουμε και εμείς τον εαυτό μας να κάνει. Έδωσε πολύχρωμα μαλλιά στους ήρωες μας, τόλμησε να κάνει αναφορά για τα «στρατευμένα» ΜΜΕ, ονειρεύτηκε έναν κόσμο όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν και η λογική μπορεί να αφήνει λίγο χώρο στην καρδιά και το συναίσθημα.
Ο κόσμος πάει μόνο μπροστά, το μέλλον μας είναι τα παιδιά και είναι παρήγορο να βλέπω ότι υπάρχουν άνθρωποι γύρω μας που είναι πραγματικά ενημερωμένοι και επιλέγουν για τα παιδιά τους βιβλία που θα δημιουργήσουν διάλογο, όμορφα συναισθήματα, συμπόνια, αλληλεγγύη, αγάπη και σεβασμό.
7. Όπως διαβάζουμε, το εν λόγω παραμύθι είναι αφιερωμένο ‘’στο μικρό εκείνο παιδί που άφησες πίσω’’. Πιστεύεις πως αυτό το αγόρι θα ήταν περήφανο για εσένα σήμερα;
Αυτό το αγόρι κατάφερε καταρχήν να μείνει ζωντανό. Και αυτό για εμένα είναι το πιο σημαντικό. Ο ήλιος έχει μπει για τα καλά στο δωμάτιο, τα φαντάσματα έχουν φύγει, το αγόρι έγινε άντρας και εγώ ένιωθα πως όφειλα να του αφιερώσω κάτι. Όφειλα να του πω ευχαριστώ με τον δικό μου τρόπο, που τόσα χρόνια άντεξε, πάλεψε, δεν έχασε τη διαδρομή του, και το πιο σημαντικό, δεν έχασε τον εαυτό του. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να το θυμίζω αυτό στον εαυτό μου για να μην ξεχνώ ούτε ποιος είμαι, ούτε τι εμπειρίες έχω, ούτε το από πού ξεκίνησα.
Περισσότερο θα έλεγα ότι νιώθω εγώ περήφανος για εκείνο το αγόρι, γιατί με κράτησε δυνατό, με στήριξε, με «γιάτρεψε» από τους φόβους και τους εφιάλτες που προσπαθούσαν να με ρίξουν στο σκοτάδι. Ένα αγόρι ήταν η αφορμή να γράψω αυτό το παραμύθι, ο μικρότερος και πιο αγαπημένος μου φίλος Νικόλας, μα ένα άλλο αγόρι ήταν εκείνο που τελικά έβγαλε από μέσα μου όλη εκείνη την χαμένη αθωότητα και ψυχή. Σε εκείνο το αγόρι λοιπόν, το αγόρι των παιδικών μου χρόνων, είναι αφιερωμένο και αυτό το βιβλίο, με την ευχή να μην νιώσει ποτέ ξανά φόβο και μοναξιά.
8. Τι είναι αυτό που κάθε φορά σε παρακινεί να γράψεις κάτι καινούργιο;
Δύο πράγματα. Η αγάπη των ανθρώπων που είναι δίπλα μου και καθημερινά με εμπνέουν και η ανάγκη μου να μιλήσω με τον δικό μου τρόπο για όσα εγώ νιώθω ότι πρέπει να ειπωθούν. Μικρός θυμάμαι ότι μόνο άκουγα. Άκουγα για το τι είναι σωστό, για το τι πρέπει ή δεν πρέπει, για τις ζωές των άλλων, τις ζωές των διπλανών, τον κόσμο που κανείς δεν είχε ανακαλύψει μα όλοι μιλούσαν θαρρείς και τον ήξεραν. Μέσα από τα δικά μου κείμενα, τα ποιήματα μου ή ακόμα και μέσα από ένα παραμύθι, θέλω πλέον να μιλήσω για εμένα. Όχι για το τι κάνουν οι άλλοι, αλλά για το τι μπορώ να κάνω εγώ.
Έχω ανάγκη να γίνω καλύτερος άνθρωπος, έχω ανάγκη να εκφραστώ, να πω τα πράγματα έτσι όπως τα νιώθω, έχω ανάγκη να κλάψω, να ευχαριστήσω, να συγχωρήσω, να εκτεθώ. Μικρός, άργησα πολύ να ακούσω ένα μπράβο. Τώρα, θέλω να κάνω όλα όσα θα με κάνουν περήφανο για να μπορέσω να πω ο ίδιος στον εαυτό μου, στο τέλος της ζωής μου, αυτό το μεγάλο και τόσο πολύτιμο μπράβο. Μέχρι να καταφέρω να φτάσω λοιπόν σε αυτό το σημείο, εύχομαι ότι οι εμπειρίες της διαδρομής θα με έχουν κάνει καλύτερο.
Για αυτό και συνεχώς γράφω, γιατί με βοηθάει να με μαθαίνω, με βοηθάει να εκφράζομαι και αυτό με κάνει να νιώθω ελεύθερος και ζωντανός.
9. Παρ’ ότι η χώρα μας αλλά και ο κόσμος γενικότερα βιώνει μια κρίση (οικονομική, κοινωνική, πολιτική), θεωρείς ότι αξίζει εμείς οι ίδιοι να κάνουμε όνειρα;
Ναι. Αξίζει να κάνουμε όνειρα. Έφτασα σε αυτό το σημείο της διαδρομής επειδή έκανα όνειρα. Δεν λύγισα, δεν πάτησα την σκανδάλη επειδή έκανα όνειρα. Ζω, προσπαθώ, πέφτω αλλά ξανασηκώνομαι επειδή κάνω όνειρα. Αλίμονο σε όσους δεν πιστεύουν στα παραμύθια και σε όσους δεν κάνουν όνειρα. Ποιος ο λόγος να αγωνισθείς να γίνεις καλύτερος; Ποιος ο λόγος να δείχνεις σεβασμό, να μαθαίνεις, να αγαπάς, να ζεις, αν κάθε βράδυ δεν κοιμάσαι αγκαλιά με ένα όνειρο;
Σε αυτόν τον κόσμο, με τις τόσο σκληρές εξελίξεις και τις τόσες καθημερινές δυσκολίες, ένα όνειρο μπορεί να μας κρατήσει ζωντανούς και δεν θέλω να σκεφτώ τη στιγμή που αυτό το όνειρο μπορεί να σβήσει.
10. Κλείνοντας αυτή την συνέντευξη θα ήθελα να μου πεις, τα σχέδια σου για το άμεσο μέλλον.
Για την ώρα είμαι αφοσιωμένος στο καινούριο μέλος της παρέας, τον νεαρό Νικολύκο. Μέσα στις επόμενες ημέρες θα ακολουθήσουν επισκέψεις σε σχολεία, αναγνώσεις σε Δημοτικές βιβλιοθήκες, συναντήσεις με αναγνώστες και πολλές, πολλές αγκαλιές με τους μικρούς μας φίλους… Και με την ευκαιρία, να ευχαριστήσω όλους αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους, τους αναγνώστες μου, που καθημερινά είναι δίπλα μου, αγκαλιάζουν τόσο θερμά τα βιβλία, τις στήλες, τη σελίδα μου και μου αποδεικνύουν με τον τρόπο τους ότι ακόμα υπάρχουν δοτικοί, ευγενικοί, μοναδικοί και υπέροχοι άνθρωποι γύρω μας.
Δεν θα σταματήσω ποτέ να λέω ότι ένας συγγραφέας χωρίς αναγνώστες, είναι ένας σκοτεινός δρόμος χωρίς προορισμό. Για αυτό και είναι χαρά και τιμή μου να επικοινωνώ μαζί τους, να δέχομαι τις προσκλήσεις τους σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σε σχέση με το βιβλίο και να βοηθώ όσο μπορώ από την μεριά μου να κάνουμε την καθημερινότητα μας λίγο πιο όμορφη.
Για να απαντήσω όμως στην ερώτηση σου, ναι, υπάρχει κάτι που θα ακολουθήσει στη συνέχεια. Μιας και οι ποιητικές μου συλλογές ακολούθησαν η μία την άλλη και τώρα έχουν αφεθεί στα χέρια των αναγνωστών, δεν θα μπορούσε ο Νικολύκος να μείνει μόνος. Οπότε σύντομα θα έχει και αυτός ένα καινούριο παραμύθι ως αδελφάκι. Θα είναι ίσως το επόμενο Χριστουγεννιάτικο δώρο του. Αυτό λοιπόν είναι το δικό μου επόμενο, μυστικό, μικρό «όνειρο».
Μετά από την συνέντευξη μας με τον Χρήστο, έκλεισα το μαγνητόφωνο και μιλήσαμε για εμάς. Κατάλαβα ακόμη περισσότερο το ήθος του, την αγάπη του για ζωή και δημιουργία κι εύχομαι από καρδιάς, αυτό το γλυκό παραμύθι της αλληλεγγύης και των σπουδαίων μηνυμάτων που περνά, να δώσει λύσεις και διεξόδους σε ανθρώπους που το έχουν πραγματική ανάγκη.
«Ο Νικολύκος στη μακρινή Ντουλαποχώρα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γρηγόρη σε εικονογράφηση Γιάννη Ζαμπέλη.
Ευχαριστούμε πολύ το Έναστρον Βιβλιοκαφέ (Σόλωνος 101) για την φιλοξενία της συνέντευξης και τον φωτογράφο Βασίλη Ζάκκα, για τις υπέροχες λήψεις!