Οι άνθρωποι, αν το δει κανείς στην πορεία του χρόνου, έχουν επινοήσει διάφορους τρόπους για να ζήσουν χωρίς πολλά λεφτά. Όταν το πρόβλημα ήταν η αυτάρκεια, μπορεί να έτρεφαν ένα μοσχάρι, τέσσερις – πέντε κότες και μια κατσίκα και να καλλιεργούσαν ένα μικρό περβόλι.
Όταν είχαν ελιές ή αμπέλια, οι ίδιοι και οι συγγενείς τους ή οι χωριανοί έκαναν τις λεγόμενες δανεικαριές: η μια οικογένεια βοηθούσε την άλλη εναλλάξ.
Το ίδιο συνέβαινε και με τον «κούρο», το κούρεμα των προβάτων όπου όλοι βοηθούσαν και ο οικοδεσπότης έστηνε το φαγοπότι.
Προσωπική χειρωνακτική εργασία προσέφεραν όσοι μπορούσαν και σε κοινωφελή έργα. Αποσπερίδια, νυχτέρια με δουλειές στα σπίτια είτε για την προίκα των κοριτσιών, είτε για να σπάσουν αμύγδαλα, σε μια ατμόσφαιρα ζηλευτή, αλληλέγγυα. Κι αν κάποιον τον χτυπούσε βαριά η μοίρα κι έχανε το βιος του, τότε όλοι του προσέφεραν κάτι για να αρχίσει πάλι από την αρχή. Κι αυτό, δεν ήταν δανεικαριά, ήταν υποχρέωση.
Εδώ, στις πόλεις, δεν έχουμε τέτοια. Ούτε καν το σκεφτόμαστε. Κι όμως, δεν θα μπορούσαμε να ανταλλάξουμε παιχνίδια και ρουχαλάκια στην παιδική χαρά που συναντιόμαστε κάθε απόγευμα; Δεν θα μπορούσαμε να πάρουμε λάδι από τον γείτονα που πάει κάθε Δεκέμβρη για να μαζέψει τις ελιές του στο χωριό; Ακόμα καλύτερα, δεν θα μπορούσαμε να πάμε μαζί του να μαζέψουμε ελιές και να εξοικονομήσουμε έτσι το λάδι μας; Ξέρω, σκέφτεστε ήδη τα «μα…»
Ψάχνοντας αρκετά στο Διαδίκτυο θα καταλάβετε κι εσείς, όπως κι εμείς, ότι υπάρχουν άνθρωποι που ξεκίνησαν «κάτι» όταν εμείς δεν κάνουμε τίποτα, και μάλιστα χωρίς να εκδώσουν Δελτίο Τύπου για αυτό. Το Ίντερνετ είναι το βήμα από το οποίο μιλούν μεταξύ τους. Εκεί τους βρήκαμε. Εκείνοι ξεκίνησαν, ας δούμε τι έκαναν:
«Ελάτε να σκεφτούμε αν μπορούμε να δημιουργήσουμε δίκτυα ανταλλαγής δράσεων, να μοιραστούμε γνώσεις και εμπειρίες. Δεν θα ήταν π.χ. πολύ ωραίο αν κάποιος μας μάθαινε να ράβουμε ή μας έδειχνε πώς να μεταποιούμε ένα έπιπλο, ένα ρούχο ή ένα αντικείμενο;»
«Πανελλαδικά αυτοοργανωμένο δίκτυο στη βάση των σχέσεων αλληλεγγύης και συνεργασίας οικοπαραγωγών & ενεργών πολιτών με σκοπό την προώθηση της οικολογικής παραγωγής και των κοινοτιστικών εναλλακτικών δραστηριοτήτων».
- Ομοτράπεζοι – Θεσσαλονίκη
«Πατάμε χώμα – τρώμε συνειδητά: Ζούμε στη Θεσσαλονίκη και παραγγέλνουμε ως χαλαρή ομάδα κηπευτικά, αλεύρι, ψωμί (και σιγά σιγά κι άλλα πράματα) απευθείας από κοντινούς παραγωγούς που καλλιεργούν ήπια τη γη. Έτσι, εμπιστευόμαστε αυτά που τρώμε, τους βοηθάμε να μείνουν στον τόπο τους και να κάνουν αυτό που αγαπούν, αποκεντρώνουμε, συνδεόμαστε, αλληλο – φροντιζόμαστε. Και ελευθερωνόμαστε από το μεσάζοντα».
«Σκοπός είναι η ανιδιοτελής και μη κερδοσκοπική, ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών, τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και στο ευρύτερα εκπαιδευτικό πεδίο. Η δημιουργία δηλαδή, ενός πολιτιστικού εργαστηρίου δεύτερης ευκαιρίας, για όσους επιθυμούν να καλλιεργήσουν ή να διευρύνουν κάποια γνωσιακά πεδία. Βασική επιδίωξη του εγχειρήματος, είναι να απευθυνθεί πρωτίστως σε παιδιά κοινωνικών μειονοτήτων και δευτερευόντως σε άτομα κάθε ηλικίας κοινωνικά ή οικονομικά αποκλεισμένα από κάποια μορφή ή κάποιο είδος γνώσης».
Το ακαδημαϊκό έτος 2010 – 2011 στο πρόγραμμά τους είχαν την εκμάθηση της ελληνικής και ξένων γλωσσών αλλά και της νοηματικής γλώσσας, έκαναν μαθήματα αγιογραφίας, αστρονομίας, κλασικής κιθάρας, φιλοσοφίας, ελεύθερου σχεδίου και πληροφορικής.
«Αφετηρία μας, αξίες όπως η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, η προάσπιση του δικαιώματός μας να καταναλώνουμε οικολογικά προϊόντα, η τοπική ανάπτυξη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη, το δικαίωμά μας να ονειρευόμαστε και να δημιουργούμε μέσω των τεχνών και της ανθρώπινης επικοινωνίας, να συμμετέχουμε και να συνδιαμορφώνουμε αυτό που μας περιβάλλει… και άλλες τέτοιες έννοιες και αξίες που θα έπρεπε να ήταν αυτονόητες για την ευημερία μιας κοινωνίας. Πώς; Μέσω της πληροφόρησης (που μπορεί να εκτείνεται από τον απλό τρόπο της ηλεκτρονικής διακίνησης πληροφοριών έως και μέσω της διοργάνωσης συζητήσεων και εκδηλώσεων) των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων που μας αρέσουν πολύ, των εκπαιδευτικών δράσεων, των εκδρομών στη φύση, των δράσεων που αφορούν στην κριτική κατανάλωση και κάθε άλλης θετικής πρωτοβουλίας που συνάδει με τους στόχους μας».
Η ομάδα υπάρχει από το 2009. Το Μάρτιο του 2010 απέκτησε τη νομική μορφή μιας μη κυβερνητικής, μη κερδοσκοπικής οργάνωσης (συγκεκριμένα τη μορφή μιας αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας).
«Με αφετηρία το Σπόρο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό η λειτουργία μιας συνέλευσης ενεργών καταναλωτών που οργανώνει ομαδικές παραγγελίες οικολογικών αγροτικών προϊόντων από παραγωγούς με τους οποίους κρίνει ότι μπορεί να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και συν – τροφικότητας. Μέχρι σήμερα, έχει διακινηθεί μια ποικιλία προϊόντων (αβοκάντο, ακτινίδια, ελιές, ζυμαρικά, λάδι, λεμόνια, μέλι, μπανάνες, ντομάτες, παστέλια, πατάτες, πορτοκάλια, ρακί, φασόλια μέχρι και κοτόπουλα) από παραγωγούς από την Κρήτη μέχρι τις Πρέσπες. Στο Καλάθι θέλουμε να συμβάλλουμε στη δημιουργία τέτοιων αποκεντρωμένων και αλληλοϋποστηριζόμενων δικτύων παραγωγών/ καταναλωτών».
Τουλάχιστον 500 εγγεγραμμένοι χρήστες δηλώνουν διατεθειμένοι να τηρήσουν τη συμφωνία μεταξύ τους για την ανταλλαγή αγαθών ή υπηρεσιών που μπορεί να μπορεί να προσφέρει ο ένας στον άλλον (το εγχείρημα υποστηρίζεται από νομική υπηρεσία).
«Θα το έχετε σκεφτεί πολλές φορές: έχετε αρκετά πράγματα που δεν τα χρειάζεστε και θα θέλατε να τα χαρίσετε, δεν ξέρετε όμως πώς. Το Χάρισέ το επιλύει αυτό ακριβώς το πρόβλημα: φέρνει κοντά όσους έχουν κάτι να χαρίσουν και όσους δέχονται τα δώρα τους». Η ιδέα βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση και η υπηρεσία συντηρείται από το 2004 με 10.000 μέλη.
Tην υλοποίηση της ιδέας «να δίνουμε και να παίρνουμε δωρεάν προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς χρηματική συνδρομή» υπογράφουν η Μαρία Νικολιά και ο Γιάννης Μαχαλιώτης. Ανέπτυξαν το δικό τους site κοινωνικής δικτύωσης (με το Ning) και συγκεντρώνουν πάρα πολλούς φίλους που ασπάζονται την ιδέα τους.
«Οικειοποιούμαστε, διαμορφώνουμε, αξιοποιούμε δημόσιους χώρους και ζωγραφίζουμε, παίζουμε, μαγειρεύουμε. Πάρτε φαγητά, πάρτε ποτά, πάρτε παιχνίδια και ελάτε να μας κάνουμε το τραπέζι! Φανταστείτε να πάρουμε τα ποδήλατα (τα πατίνια, τα πόδια, το λεωφορείο) να βγούμε στις πλατείες, να στήσουμε τραπέζια, να φέρουμε τα ταψιά μας, τα ποτά μας, να επιστρατεύσουμε τους μουσικούς μας και επιτέλους… να αξιοποιήσουμε αλλιώς αυτά τα ελάχιστα τετραγωνικά που μας αναλογούν!»
- Συλλογικές κουζίνες: μαζί, μαγειρεύουμε, τρώμε, συζητάμε, ενισχύουμε. Αναζητήστε τις στη γειτονιά σας (ξεκινήστε την αναζήτηση από το διαδίκτυο και θα βρεθείτε στο αντίστοιχο κοντινό στέκι).
- Freecycle (Greece), changing the world one gift at a time: περί τα 4.500 μέλη από την Ελλάδα σε σύνολο περισσότερων από 8,5 εκατομμυρίων μελών ανά την υφήλιο για την επαναχρησιμοποίηση μέσω της ανταλλαγής. Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα ξεκίνησαν όταν ο Deron Beal ήθελε να ανακυκλώσει ένα στρώμα. Καμία υπηρεσία δεν δεχόταν στρώματα προς ανακύκλωση και έτσι το στρώμα έγινε η αφορμή για να δημιουργηθεί online το 2003 το Freecycle. Από 30 μόλις μέλη τότε, σήμερα έχει εκατομμύρια ανά τον κόσμο τα οποία ανταλλάσσουν τόσα δώρα κάθε χρόνο που, «αν τα στοιβάζαμε, θα ισοδυναμούσαν με 12 φορές το ύψος του όρους Έβερεστ!»
- Τράπεζα χρόνου της Συνέλευσης στην πλατεία Συντάγματος – ξεκινά, οργανώνεται αυτή την περίοδο
Η Τράπεζα Χρόνου είναι ένα δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών και γνώσεων που υποστηρίζεται από τη δική της μονάδα συναλλαγής –τον χρόνο. Κατά αυτόν τον τρόπο το περιεχόμενο των υπηρεσιών εξισώνεται κι έτσι για παράδειγμα: μία ώρα μαθήματος ισπανικών εξισώνεται με μία ώρα babysitting, μία ώρα επίσκεψης σε κάποιο γιατρό γίνεται ίση με μία ώρα μαθήματος αυτοάμυνας, μία ώρα μαθήματος κιθάρας μπορεί να ανταλλαχθεί με μία ώρα καθαρίσματος ενός σπιτιού.