«Σήμερα μπορώ να κατέβω μόνος μου για μπάνιο και ο μόνος λόγος που θα παίρνω πλέον κάποιον μαζί μου είναι καθαρά για παρέα. Μέχρι τώρα, τόσο για την είσοδό μου όσο και για την έξοδό μου από το νερό έπρεπε να υπάρχει βοήθεια από μέλη του οικογενειακού μου περιβάλλοντος»
λέει εμφανώς ικανοποιημένος ο νεαρός Μανώλης Πηγιάκης,
μέλος του Δ.Σ. του Πανελληνίου Συλλόγου Παραπληγικών.
Τι είναι όμως αυτό που έδωσε στον Μανώλη το -αυτονόητο για τους πολλούς- δικαίωμα να απολαμβάνει τη θάλασσα μόνος του, παρά τα κινητικά προβλήματα που αντιμετωπίζει;
Πρόκειται για μια παγκόσμιας πρωτοτυπίας συσκευή, το Seatrac, εξολοκλήρου σχεδιασμένη από το εργαστήριο Τεχνικής Μηχανικής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών του Πανεπιστημίου Πατρών. Το 2008 λοιπόν, έπειτα από προτροπή του περιφερειακού συμβούλου Δυτικής Ελλάδας Γεράσιμου Φεσσιάν, η ομάδα του καθηγητή Βασίλη Κωστόπουλου ανέλαβε τη δημιουργία μιας τηλεχειριζόμενης ηλεκτροκίνητης διάταξης, η οποία θα επιτρέπει την αυτόνομη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στη θάλασσα χωρίς τη συνδρομή τρίτων.
Η συνέχεια ήταν τουλάχιστον ενθαρρυντική για τα ελληνικά δεδομένα, αφού το 2009 το πρωτότυπο ήταν ήδη έτοιμο και το 2010 πέντε συσκευές τοποθετήθηκαν αρχικά σε παραλίες της Αχαΐας. Το 2011 τρεις ακόμα από αυτές τοποθετήθηκαν δοκιμαστικά στην Αττική. Το 2012, ωστόσο, ήταν το έτος «κατά το οποίο έγινε η μεγάλη κίνηση στην Περιφέρεια Αττικής, εγκαθιστώντας σε συνεννόηση με την αυτοδιοίκηση εφτά διατάξεις σε Γλυφάδα, Κερατέα, Πόρτο Ράφτη, Λούτσα, Νέα Μάκρη, Αλεποχώρι και Σαλαμίνα» εξηγεί ο Ιγνάτιος Φωτίου, υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και μέλος της ερευνητικής ομάδας του κ. Κωστόπουλου.
Όπως ήταν φυσικό, σε ελάχιστο χρόνο η επαναστατική ράμπα ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας. Έτσι, φέτος για πρώτη φορά η συσκευή ταξίδεψε στην Κύπρο, ενώ έντονο είναι το ενδιαφέρον και από άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Ο σχεδιασμός της είναι λιτός, οικολογικός και πάνω απ’ όλα λειτουργικός για τους χρήστες της.
«Πρόκειται για μια διάταξη η οποία ουσιαστικά περιλαμβάνει ένα κάθισμα και με την ηλιακή ενέργεια κινείται σε σταθερή τροχεία. Ο χειρισμός της είναι εξίσου απλός, αφού το μόνο που χρειάζεται ο χρήστης είναι ένα απλό αδιαβροχοποιημένο τηλεχειριστήριο με δύο μόλις κουμπιά, ένα για τη θάλασσα και ένα για την ξηρά. Η βασική ιδέα εξάλλου είναι να μπορέσει ο καθένας, από εκεί που φτάνει το αναπηρικό αμαξίδιο, να χρησιμοποιήσει κάτι ώστε να μπει στη θάλασσα και να φτάσει στο σημείο από το οποίο μπορεί να κολυμπήσει. Ενα ικανοποιητικό βάθος είναι οι 80 πόντοι. Το συνολικό μήκος της διαδρομής που καλύπτει η διάταξη είναι περίπου 15 μέτρα εντός και εκτός νερού».
Το κόστος κάθε ηλεκτροκίνητης διατάξης δεν ξεπερνά, σύμφωνα με τον κ. Φωτίου, τα 30.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς, της εγκατάστασης, της τοποθέτησης, της συντήρησης και της απεγκατάστασης. Αυτό όμως που προκάλεσε αίσθηση στον ίδιο, αλλά και στην υπόλοιπη ομάδα του κ. Κωστόπουλου, ήταν η παντελής έλλειψη κάποιας ανάλογης συσκευής που να επιτρέπει στους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων την ελεύθερη πρόσβαση στο νερό.
«Υπήρχαν κάποιες παλαιότερες κατασκευές, πλην όμως καμία δεν έδινε στον χρήστη την απόλυτη αυτονομία που του χαρίζει το Seatrac. Προϋπόθεση σε όλες τις περιπτώσεις αποτελούσε η ύπαρξη επιπλέον ατόμων».
Αυτός άλλωστε ήταν και ο βασικός λόγος που οι ενδιαφερόμενοι «αγκάλιασαν» τη συσκευή, η οποία έμελλε να αλλάξει την καθημερινότητα αρκετών από αυτούς.
«Έτυχε να δω το πρόσωπο ατόμου που έκανε για πρώτη φορά χρήση της συσκευής, έπειτα από 15 χρόνια -τη μισή του ζωή- σε αναπηρικό αμαξίδιο. Η αντίδρασή του ήταν ένα ευχάριστο σοκ για εμένα»
παραδέχεται ο κ. Φωτίου, αποδεικνύοντας ότι η -έστω και προσωρινή- ευτυχία που χαρίζει το Seatrac στους χρήστες του αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη ανταμοιβή για τον ίδιο και φυσικά για την υπόλοιπη ομάδα του κ. Κωστόπουλου.
«Η φράση του κ. Κωστόπουλου που μου έχει μείνει περισσότερο από κάθε άλλη στο μυαλό είναι η εξής: “Είναι δείγμα πολιτισμού το να ενδιαφέρεσαι για άτομα που χρειάζονται βοήθεια”».
Αυτή ήταν η στιγμή που πήραμε την απόφαση να υλοποιήσουμε ως εργαστήριο, διαθέτοντας πόρους και χρόνο, την ιδέα του κ. Φεσσιάν» θυμάται ο κ. Φωτίου. Η ευαισθησία, το μεράκι και η όρεξη για δημιουργία και προσφορά στον συνάνθρωπο λοιπόν ήταν τα κύρια συστατικά της επιτυχίας της προσπάθειας της ερευνητικής ομάδας, που αμέσως «αγκάλιασε» το κοινό, ιδιαίτερα δε όσοι αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα.
«Μέχρι τη δημιουργία της συσκευής, η πρόσβαση στη θάλασσα για εμάς ήταν μια απίστευτη περιπέτεια και αυτό το λέω από καθαρά προσωπική πείρα. Χρειαζόμασταν βοήθεια ακόμα και όταν υπήρχε η ξύλινη ράμπα που κάποιοι -ελάχιστοι- δήμοι είχαν τοποθετήσει σε πλαζ τους. Πάντως, θεωρώ ευλογία το ότι η ιδέα ήταν ενός παραπληγικού, και ομολογώ πως κανείς μας δεν είχε σκεφτεί κάτι ανάλογο, παρά τη συνεχή αναζήτησή μας για μια λύση στο θέμα της πρόσβασής μας στη θάλασσα»
σχολιάζει η κυρία Ευαγγελία Κοντογιωργάκη,
γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Παραπληγικών και πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Αναπήρων.
«Αυτό που θα πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα από τις Περιφέρειες που χρηματοδοτούν το όλο εγχείρημα είναι η ανάληψη των εργασιών συντήρησης. Εξάλλου, κι εμείς είμαστε δημότες περιοχών στις οποίες πληρώνουμε δημοτικά τέλη, εφόσον λοιπόν τα τέλη είναι ανταποδοτικά, οφείλουν να χρηματοδοτήσουν τη συντήρηση των συσκευών αυτών» προσθέτει.
Αυτό στο οποίο δίνουν ιδιαίτερη βάση η κυρία Κοντογιωργάκη και ο κ. Φωτίου είναι η τουριστική ανάπτυξη η οποία μπορεί να προκύψει από την εγκατάσταση των διατάξεων σε παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας, καθώς μπορούν πολύ εύκολα να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων.
«Στο Αλεποχώρι, για παράδειγμα, ήδη τρία τέσσερα μέλη του συλλόγου, όταν πληροφορήθηκαν την εγκατάσταση των συσκευών στην περιοχή, έσπευσαν να νοικιάσουν εξοχικές κατοικίες».
Ενδεικτικό της απήχησης της συσκευής είναι και η εκτός συνόρων επιτυχία που γνωρίζει, αφού μέχρι στιγμής τέσσερις έχουν τοποθετηθεί στην Κύπρο, υπάρχει ενδιαφέρον από την Κροατία και κυρίως έχουν γίνει επαφές με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τον Προσβάσιμο Τουρισμό, ώστε να ενταχθεί η εφεύρεση σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα. Προς το παρόν, όμως, ο στόχος παραμένει η δημιουργία ολοκληρωμένων προσπελάσιμων προορισμών εντός της χώρας.
«Είναι κρίμα να μπορούμε να παρέχουμε αυτό το τουριστικό προϊόν και να μην το κάνουμε, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κρίσης, που το έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ. Μην ξεχνάμε ότι τα άτομα με αναπηρία στην Ευρώπη αριθμούν περί τα 80.000.000».
Επιπλέον, όπως τονίζει ο κ. Φωτίου, ο σχεδιασμός των συσκευών έγινε έτσι ώστε να βρίσκονται όσο το δυνατόν περισσότερο σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.
«Αφενός λοιπόν έχουμε μια καθαρά “πράσινη” συσκευή και αφετέρου είναι καλαίσθητη. Αυτός είναι και ο λόγος που ο διάδρομος είναι ξύλινος και η ράγα βρίσκεται αρκετά χαμηλά. Στην ουσία, το μόνο που εξέχει είναι ο “πύργος” του ηλιακού συλλέκτη».
Το μόνο λοιπόν που χρειάζεται είναι η καλή θέληση των κατά τόπους αρμόδιων φορέων, η προσοχή από τον κόσμο ώστε να εξαλειφθούν τα φαινόμενα βανδαλισμού των διατάξεων που δυστυχώς -έστω και σε μικρή κλίμακα- παρατηρήθηκαν και φυσικά ο σεβασμός προς τους συνανθρώπους, τη ζωή των οποίων άλλαξε -χωρίς υπερβολή- η δημιουργία του Seatrac.
«Γιατί να μη βρεθεί ένας τρόπος να υπάρχουν διατάξεις σε όλες τις παραλίες; Δεν πρέπει όλοι οι άνθρωποι να έχουμε την επιλογή να χρησιμοποιούμε όποια παραλία κάνουμε κέφι;» διερωτάται ο Μανώλης που, ως νέος άνθρωπος με αναπηρία, ένιωθε μέχρι πρότινος αποκλεισμένος από αυτή την απλή καθημερινή απόλαυση.