Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι χρειαζόμασταν να δημιουργήσουμε έναν κόσμο, όπου κάθε παιδί θα είχε την ισότιμη ευκαιρία να μπει στην Ivy League. Τελικά κατάλαβα ότι αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά είναι να δημιουργήσουμε έναν κόσμο, όπου δε θα πρέπει να πάμε στην Ivy League ή σε οποιοδήποτε ιδιωτικό πανεπιστήμιο για να αποκτήσουμε πρώτης τάξης παιδεία.
Αναπαραγωγή του άρθρου του William Deresiewicz.
Τα κομμάτια του άρθρου είναι επιλεγμένα προσεκτικά.
Ήμασταν τρία μέλη της επιτροπής εισαγωγών, ένα μέλος του κολεγίου από το γραφείο του πρύτανη και ο αντιπρόσωπος του τμήματος και μελετούσαμε τις αιτήσεις στο πανεπιστήμιο της Ανατολικής Πενσυλβάνια.
Όσοι είχαν κάνει αιτήσεις, είχαν βαθμολογία από το 1 έως το 4, υπολογισμένη από μια σειρά εξισώσεων και κωδικών – το βαθμό των γενικών εξετάσεων, το μέσο όρο, την κατάταξη της τάξης, τους βαθμούς που αντιστοιχούσαν στις συστατικές επιστολές, ειδικές σημειώσεις για παιδιά αποφοίτων και άλλες ποικίλες υποθέσεις. Όσοι είχαν ήδη γίνει δεκτοί είχαν βαθμολογηθεί με 1, ενώ τα 3 και 4 θα μπορούσαν να γίνουν δεκτά μόνο κάτω από ειδικές προϋποθέσεις , αν για παράδειγμα, είχαν κάποια καλή κατάταξη σε αθλητικούς αγώνες ή αν ήταν DevA, δηλαδή ένας νέος που κατατασσόταν στην κατηγορία «ανάπτυξη» (development) με γενναιόδωρους δωρητές. Δουλειά μας ήταν, εκείνη τη μέρα, να κρίνουμε ανάμεσα σε αυτά τα δύο.
Τα χωρίσαμε σε κατηγορίες:
«Επιμελής»: τα πρακτικά δείχνουν ένα καλό βαθμό ακαδημαϊκής επιμέλειας.
«Επίπεδο εκπαίδευσης 1»: οι γονείς έχουν επίπεδο μόρφωσης όχι υψηλότερο από το λύκειο, που δείχνει αυθεντικές συνθήκες ταλαιπωρίας.
«ΜUSD»: μουσικός στην υψηλότερα υποσχόμενη κατηγορία
Παιδιά που είχαν πέντε ή έξι διακρίσεις στη λίστα τους, είχαν ήδη πρόβλημα, γιατί αυτό δεν ήταν απλά «αρκετό».
Ακούσαμε, ρωτήσαμε, μελετήσαμε τα γράμματα και μετά ψηφίσαμε.
Ανάμεσα σε τόσους διακεκριμένους αιτούντες, ψάχναμε παιδιά με κάτι ιδιαίτερο.
«ΠΠ»: προσωπικά προσόντα, που αποκαλύπτονταν από γράμματα ή εκθέσεις.
Παιδιά που είχαν μόνο τους βαθμούς και το βιογραφικό, απορρίπτονταν: «κανένα πάθος», «δεν μπορεί να προσαρμοστεί σε ομάδα». Ένας νέος, που έχει τρελά πολλές διακρίσεις, με 9 συστατικές επιστολές, φαίνεται να είναι «πολύ έντονος». Από την άλλη μεριά, οι αριθμοί και τα βιογραφικά ήταν ξεκάθαρα αναγκαία. Μου είπαν ότι οι επιτυχημένοι νέοι έπρεπε να είναι ολοκληρωμένοι κι «αιχμηροί», δηλαδή εντυπωσιακοί με μοναδικό τρόπο, αλλά αν ήταν «αιχμηροί», θα έπρεπε να είναι πολύ: ένας μουσικός που η κασέτα του θα εντυπωσιάσει το τμήμα μουσικής, ένας επιστήμονας που θα έχει κερδίσει ένα εθνικό βραβείο.
Ένα διπλό πτυχίο, ένα άθλημα, ένα μουσικό όργανο, μερικές ξένες γλώσσες, κοινωνική υπηρεσία στις πιο απόμακρες περιοχές του κόσμου, μερικά χόμπι για να τηρείται το μέτρο: είναι άριστοι σε όλα και με μια γαλήνια αυτό-σιγουριά που προκαλεί σε ενήλικους και συναδέλφους δέος. Μια φίλη που διδάσκει σε κορυφαίο πανεπιστήμιο ζήτησε μια φορά από την τάξη της να απομνημονεύσει 30 στίχους από τον ποιητή του 18ου αιώνα Alexander Pope. Σχεδόν όλα τα παιδιά απήγγειλαν σωστά κάθε στίχο!
Αυτά τα αξιοζήλευτα παιδιά φαίνεται να είναι οι νικητές στον αγώνα που κατασκευάσαμε στην παιδική ηλικία. Αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική (…). Το σύστημα της ελίτ εκπαίδευσης κατασκευάζει νέους ανθρώπους που είναι έξυπνοι, ταλαντούχοι και παρακινημένοι, ναι, αλλά αγχωμένοι, δειλοί και χαμένοι, με μικρή πνευματική περιέργεια και υπανάπτυκτη αίσθηση στόχου: παγιδευμένοι σε μια φούσκα προνομίων να κατευθύνονται μειλίχια στην ίδια κατεύθυνση, εξαιρετικοί σε ό,τι κάνουν, αλλά χωρίς την παραμικρή ιδέα γιατί το κάνουν.
Όταν μιλάω για εκπαίδευση ελίτ, εννοώ θεσμούς υψηλού κύρους, όπως το Harvard, το Stanford ή το Williams, όπως και όλα τα επιλεκτικά πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο. Επιπλέον, αναφέρομαι και σε ό,τι οδηγεί σε αυτά και μέχρι αυτά: τα ιδιωτικά και εύπορα δημόσια λύκεια, η ολοένα και αναπτυσσόμενη βιομηχανία δασκάλων, συμβούλων και προπαρασκευαστικών μαθημάτων, η διαδικασία αποδοχής ή απόρριψης, που καταλαμβάνει σαν δράκος την είσοδο της ενηλικίωσης, το όνομα-μάρκα των σχολείων αποφοίτησης , οι δυνατότητες εργασίας που έρχονται μετά το πτυχίο, οι γονείς και οι κοινότητες, κυρίως των ανώτερων τάξεων, που ωθούν τα παιδιά τους στο στόμα αυτής της μηχανής. Εν ολίγοις, όλο το σύστημα της εκπαίδευσης ελίτ.
Μόλις μετά τα 24 χρόνια μου στην Ivy League – μετά από κολέγιο και διδακτορικό στο Columbia και 10 χρόνια στο τμήμα του Yale – άρχισα να σκέφτομαι τι κάνει αυτό το σύστημα στα παιδιά και πώς μπορούν να δραπετεύσουν από αυτό, τι κάνει στην κοινωνία μας και πώς μπορούμε να το αποσυναρμολογήσουμε.
Δίδαξα πολλά πανέμορφα νέα παιδιά κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στην Ivy League – λαμπρά, σκεπτόμενα, δημιουργικά παιδιά, με τα οποία ευχαριστιόμουν πολύ να μιλάω αλλά και να μαθαίνω από αυτά. Περισσότερα, όμως, από αυτά φαίνονταν απόλυτα ικανοποιημένα με το να συμβαδίζουν με τις γραμμές που είχε προσχεδιάσει η εκπαίδευσή τους γι’ αυτά. Πολύ λίγα είχαν πάθος για τις ιδέες. Όλα ντύνονταν σαν να προετοιμάζονταν για συνέντευξη ίσως και μέσα στο επόμενο λεπτό.
Τα standards αποδοχής στα πανεπιστήμια είναι τόσο ακραία που τα παιδιά που καταφέρνουν να μπουν στα ελίτ πανεπιστήμια, εξ ορισμού, δεν έχουν ζήσει ποτέ τίποτα άλλο εκτός από επιτυχίες. Η προοπτική του να μην πετύχουν τα τρομοκρατεί, τα αποπροσανατολίζει. Το κόστος του να μην επαρκούν, ακόμα και προσωρινά, δεν είναι μόνο πρακτικό, αλλά υπαρξιακό. Δεν υπάρχει περιθώριο για λάθος, οπότε απωθείς την πιθανότητα ότι κάποτε θα κάνεις λάθος.
«Απόδοση της επένδυσης»: αυτή είναι η φράση που ακούς συχνά σήμερα, όταν οι άνθρωποι μιλάνε για το κολέγιο. Αυτό που κανείς δε φαίνεται να ρωτά είναι τι υποτίθεται πως είναι αυτή η «απόδοση». Αφορά μόνο στα χρηματικά κέρδη; Ο μόνος σκοπός της εκπαίδευσης είναι να σε βοηθήσει να βρεις δουλειά; Τι είναι το κολέγιο με λίγα λόγια;
Ο πρώτος λόγος για τον οποίο υπάρχει το κολέγιο είναι για να σου διδάξει πώς να σκέφτεσαι. Αυτό δε σημαίνει ότι θα αναπτύξεις μόνο πνευματικές ικανότητες ειδικά σε εξατομικευμένους τομείς. Το κολέγιο είναι μια ευκαιρία να σταθείς έξω στον κόσμο για μερικά χρόνια, ανάμεσα στην ορθοδοξία της οικογένειάς σου και στις επείγουσες καταστάσεις της καριέρας και να σκεφτείς τα πράγματα από μια διαφορετική απόσταση, πιο μακρινή.
Παρ’ όλ’ αυτά, το να μαθαίνεις πώς να σκέφτεσαι είναι μόνο η αρχή. Υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να σκεφτείς: να χτίσεις τον εαυτό σου. «Τους διδάξαμε», είπε κάποτε ο David Foster Wallace, «ότι ο εαυτός είναι κάτι που απλά έχεις». Αλλά μόνο αν εγκαθιδρύσεις μια υγιή επικοινωνία ανάμεσα στο μυαλό και την καρδιά, στο μυαλό και την εμπειρία, θα γίνεις άτομο, ένα μοναδικό άτομο – μια ψυχή. Η δουλειά του κολεγίου είναι να σε βοηθήσει να ξεκινήσεις να κάνεις αυτό. Βιβλία, ιδέες, καλλιτεχνικά αριστουργήματα και σκέψη, η πίεση των εγκεφάλων γύρω σου που ψάχνουν δικές τους απαντήσεις με τους δικούς τους τρόπους.
Το κολέγιο δεν είναι η μόνη ευκαιρία να μάθεις να σκέφτεσαι, αλλά είναι η καλύτερη. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: Αν δεν έχεις ξεκινήσει μέχρι να τελειώσεις το πτυχίο σου, υπάρχει μικρή πιθανότητα ότι θα το κάνεις αργότερα. Γι’ αυτό μια προπτυχιακή εμπειρία αποκλειστικά αφιερωμένη στην προετοιμασία καριέρας είναι ήδη 4 χρόνια χαμένα.
Οι θεσμοί βλέπουν τους μαθητές ως «πελάτες», ως ανθρώπους έτοιμους να διαφθαρούν και όχι να προκληθούν. Οι καθηγητές ανταμείβονται για την έρευνά τους, οπότε θέλουν να ξοδεύουν όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο μπορούν στις αίθουσες. Η δομή του κινήτρου του επαγγέλματος είναι προδιατεθειμένη ενάντια στη διδασκαλία και όσο υψηλότερο κύρος έχουν τα πανεπιστήμια τόσο πιο δυνατή είναι η προδιάθεση. Το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερος βαθμός για πιο κακής ποιότητας εργασία.
Είναι αλήθεια ότι οι σημερινοί νέοι φαίνεται να είναι πιο κοινωνικοί από τα παιδιά προηγούμενων δεκαετιών και πιο επιρρεπείς να περιθάλπουν δημιουργικές ή επιχειρηματικές ανάγκες. Είναι επίσης αλήθεια, τουλάχιστον στα πιο επιλεκτικά σχολεία, ότι ακόμα και αν αυτές οι προσδοκίες διαρκέσουν και μετά το κολέγιο, τείνουν να αναπαριστώνται μέσα στην ίδια στενή αντίληψη του τι συνιστά μια έγκυρη ζωή: πλούτος, προσόντα, κύρος.
Παρατήρησα κάτι παρόμοιο σχετικά με την κοινωνική υπηρεσία. Γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να πάνε σε χώρες, όπως η Νιγηρία, ώστε να κάνουν εκεί την εργασία διάσωσης ή τεκμηρίωσης, αντί για την Τουρκία ή τη Βουλγαρία; Ενώ οι φοιτητές πράγματι μένουν στην Ελλάδα, γιατί οι περισσότεροι κατευθύνονται νότια; Μάλλον δεν είναι έκπληξη αφού τα παιδιά έχουν εκπαιδευτεί να σκέφτονται την υπηρεσία ως κάτι που κάνουν τελείως για τον εαυτό τους – δηλαδή το βιογραφικό τους. «Προόδευσε κάνοντας καλό», λέει το ρητό. Κι αν απλά κάναμε κάτι καλό;
Αν υπάρχει μια ιδέα, πάνω από όλες, μέσω της οποίας η αντίληψη της κοινωνικής ευθύνης προωθείται στα πανεπιστήμια υψηλού κύρους, είναι η «ηγεσία». «Το Harvard είναι για τους ηγέτες», σύμφωνα με το κλισέ του Cambridge. Για να είσαι ένας επιτυχημένος φοιτητής πρέπει να προτρέπεις συνεχώς τον εαυτό σου να σκέφτεται ως ο μελλοντικός αρχηγός της κοινωνίας. Ωστόσο, αυτό που εννοούν αυτοί οι θεσμοί με τον όρο «ηγεσία» δεν είναι τίποτα περισσότερο από το να φτάσεις στην κορυφή.
(…) Θεωρείται glamorous να εγκαταλείψεις το αυστηρό κολέγιο αν θες να γίνεις ο επόμενος Mark Zuckerberg, αλλά γελοίο το να μείνεις εκεί και να γίνεις ένας κοινωνικός λειτουργός.
Ας μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας: Το παιχνίδι αποδοχής στο κολέγιο δεν αφορά πρώτιστα στην επιδίωξη της μικρής και μεσαίας τάξης να ανέλθουν, ούτε για την ανώτερη τάξη να προσπαθήσει να διατηρήσει τη θέση της. Αφορά στον καθορισμό της απόλυτης ιεραρχίας του status μέσα στην ίδια την ανώτερη τάξη.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν υπάρχουν πιο ταλαντούχα παιδιά μικρότερου εισοδήματος από τα οποία δεν έχουμε να επιλέξουμε. Τα ιδιωτικά ελίτ κολέγια ποτέ δε θα επιτρέψουν το οικονομικό προφίλ των μαθητών να αντικατοπτρίζει αυτό της κοινωνίας ως σύνολο.
~
Σίγουρα δεν είσαι τόσο έξυπνος όσο σου λένε όλοι ∙ είσαι εξυπνότερος με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Υπάρχουν έξυπνοι άνθρωποι που δε φοιτούν σε κολέγια με κύρος, ή σε οποιοδήποτε κολέγιο – συχνά ακριβώς για λόγους κοινωνικής τάξης. Υπάρχουν έξυπνοι άνθρωποι που δεν είναι «έξυπνοι».
Το να μην είσαι ένα μικρό κακομαθημένο με πολλά δικαιώματα είναι ένας αξιοθαύμαστος στόχος. Στο τέλος, όμως, ουσιαστικά το θέμα είναι η κατάσταση που το κάνει πιο δύσκολο να είσαι οτιδήποτε άλλο. Ήρθε η ώρα, όχι απλά να μεταρρυθμίσουμε το σύστημα από την κορυφή ως τον πάτο, αλλά να σχεδιάσουμε την έξοδό μας σε μια διαφορετική κοινωνία.
Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να δράσει για να αμβλύνει το ταξικό σύστημα, όχι να το αναπαράγει. Η θετική δράση θα έπρεπε να βασίζεται στην τάξη και όχι στη φυλή, μια αλλαγή που πολλοί υποστηρίζουν εδώ και χρόνια. Οι προτιμήσεις για τα παιδιά των αποφοίτων και τους αθλητές θα έπρεπε να απορρίπτονται. Οι βαθμοί των γενικών εξετάσεων θα έπρεπε να υπολογίζονται με βάση τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Τα πανεπιστήμια θα έπρεπε να θέσουν ένα τέλος στην φόρτωση του βιογραφικού θέτοντας όρια στον αριθμό των έξτρα προσόντων που πρέπει να προσθέτουν τα παιδιά στις αιτήσεις τους. Χρειάζεται να δίνουν μεγαλύτερη αξία στο είδος της δουλειάς που συνήθως τα παιδιά χαμηλότερου εισοδήματος ξεκινούν στο λύκειο και στο ότι οι επιτυχημένοι φοιτητές συνήθως δεν το κάνουν ποτέ. Θα πρέπει να αρνούνται να εντυπωσιάζονται από κάθε ευκαιρία που παρέχει ο πλούτος των γονέων. Φυσικά, θα πρέπει να σταματήσουν να συνεργάζονται με τα media.
Γενικότερα, χρειάζεται να ξανασκεφτούν τη σύλληψη της αξιοκρατίας. Αν τα σχολεία πρόκειται να εκπαιδεύουν μια καλύτερη γενιά ηγετών από αυτούς που έχουμε σήμερα, θα πρέπει να ρωτήσουν τον εαυτό τους τι είδους προσόντα χρειάζεται να τους δώσουν.
Οι αλλαγές πρέπει να εμβαθύνουν περισσότερο απ’ το να μεταρρυθμίζουν απλά τη διαδικασία αποδοχής μαθητών στο πανεπιστήμιο. Αυτό μπορεί να θέσει επί τάπητος το πρόβλημα της μετριότητας, αλλά όχι το μεγαλύτερο πρόβλημα της ανισότητας.
Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι χρειαζόμασταν να δημιουργήσουμε έναν κόσμο, όπου κάθε παιδί θα είχε την ισότιμη ευκαιρία να μπει στην Ivy League. Τελικά κατάλαβα ότι αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά είναι να δημιουργήσουμε έναν κόσμο, όπου δε θα πρέπει να πάμε στην Ivy League ή σε οποιοδήποτε ιδιωτικό πανεπιστήμιο για να αποκτήσουμε πρώτης τάξης παιδεία.
Υψηλής ποιότητας δημόσια παιδεία, χρηματοδοτημένη από δημόσια χρήματα, για το όφελος όλων: η ακριβής δέσμευση που κατεύθυνε την ανάπτυξη της δημόσιας ανώτερης εκπαίδευσης μεταπολεμικά.
Επιπλέον, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε – όπως κάναμε κάποτε και πολλές χώρες κάνουν ακόμα – ότι το ίδιο είναι αλήθεια για την ανώτερη εκπαίδευση. Δοκιμάσαμε την αριστοκρατία. Δοκιμάσαμε και την αξιοκρατία. Τώρα είναι η ώρα να δοκιμάσουμε και τη δημοκρατία.