Τα Γαϊδουράγκαθα του Μπάραγκαν βιβλίο που γράφτηκε το 1928 από τον Ρουμάνο συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι (Panait Istrati) τέθηκε σε κυκλοφορία εδώ και λίγες ημέρες στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Φαρφουλά και σε μετάφραση από τη γαλλική του Γιώργου Μανάδη.
“Αφιερώνω αυτό το βιβλίο στον λαό της Ρουμανίας και στους έντεκα χιλιάδες που δολοφονήθηκαν από τη Ρουμάνικη κυβέρνηση στα εξής τρία χωριά: το Stanilesti, το Băilești και τη Hodivoaia, που ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Τα εγκλήματα αυτά διαπράχθησαν τον Μάρτιο του 1907 και μέχρι στιγμής παραμένουν ατιμώρητα.”
Παναΐτ Ιστράτι, Μάρτιος 1928
Το βιβλίο διασώζει την μνήμη μιας αυθόρμητης, ανοργάνωτης και ηρωικής εξέγερσης τριών χωριών της Ρουμανίας ενάντια στην πείνα και τη σκληρή εκμετάλλευση που είχαν επιβάλει οι τσιφλικάδες της περιοχής. Το αποτέλεσμα ήταν να ισοπεδωθούν τα χωριά αυτά και να σφαγιασθούν οι κάτοικοί τους από τον ρουμανικό στρατό. Η περιγραφή γίνεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού χωρίς οικογένεια, ενός περιπλανώμενου αλητάκου, και απηχεί τα βιώματα του συγγραφέα από την εποχή που ο ίδιος, ως παιδί, περιπλανιόταν ανέστιος στη ρουμάνικη ύπαιθρο αναζητώντας την τύχη του.
Ο Παναΐτ Ιστράτι (1884-1935) γιος μιας ρουμάνας πλύστρας κι ενός παράνομου κεφαλλονίτη καπνεμπόρου συγκαταλέγεται στις λιγοστές αλλά γοητευτικές περιπτώσεις κορυφαίων συγγραφέων όπου η ίδια η ζωή τους υπήρξε ένα μεγάλο μυθιστόρημα. Ασπούδαστος, έζησε όλη τη νιότη του μέσα στις πιο άθλιες συνθήκες, γυρίζοντας διάφορες χώρες και αλλάζοντας δεκάδες επαγγέλματα για να επιβιώσει. Οι ιδέες και η δράση του στο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα της εποχής του, του στοίχησαν πολλές διώξεις αλλά και συγκρούσεις με εχθρούς και φίλους. Έγινε συγγραφέας από σύμπτωση, μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια αυτοκτονίας. Από ένα γράμμα του, ο συγγραφέας Ρομέν Ρολάν διέγνωσε το ταλέντο του, και τον παρότρυνε, αλλά και τον στήριξε, ώστε να γράψει τα βιώματα και τα διδάγματά του απ’ το μεγάλο σχολείο του δρόμου. Ως συγγραφέας επισκέφτηκε το 1928 την Ελλάδα και το Σανατόριο Σωτηρία (όντας φυματικός ο ίδιος) όπου κατήγγειλε τις άθλιες συνθήκες νοσηλείας. Σε εκδήλωση, η οποία εξελίχθηκε σε διαδήλωση, μίλησε για την Οκτωβριανή Επανάσταση και την κατάσταση στη Ρωσία (που την είχε επισκεφτεί μαζί με τον Νίκο Καζαντζάκη πριν έρθει στην Ελλάδα), κάτι που στοίχησε στον ίδιον την άμεση απέλασή του απ’ τη χώρα, και μια δίκη στον Δημήτρη Γληνό ως υπεύθυνου διοργανωτή της εκδήλωσης.
Χαρακτηρίστηκε ως «ο Γκόρκυ των Βαλκανίων». Αλλά και Τζακ Λόντον των Βαλκανίων να χαρακτηριζόταν κι αυτό σωστό θα ήταν..
Μετάφραση: Γιώργος Μανάδης
Εισαγωγή: Διαμαντής Καράβολας
Πηγή: Εκδόσεις Φαρφουλά