“Όπως είχε πει και ο Λασάλ η πιο επαναστατική πράξη είναι και θα είναι να λες πάντα δυνατά την αλήθεια” Ρόζα Λούξεμπουργκ
Η Ροζαλία Λούξεμπουργκ (1871-1919) ήταν Εβραία σοσιαλιστική φιλόσοφος, μαρξίστρια πολιτική θεωρητικός και επαναστάτρια γεννημένη στην Πολωνία. Μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας (SPD) η Ρόζα υπήρξε μία εξέχουσα προσωπικότητα, εκπρόσωπος της δημοκρατικής σοσιαλιστικής σκέψης και δράσης στην Ευρώπη τον 20ο αιώνα. Φέτος συμπληρώνονται 95 χρόνια από το θάνατό της.
Τα λόγια του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη στο έργο του “Επιστολές στη Γαλάτεια” δείχνουν το θάρρος και την σφοδρή επιθυμία της Λούξεμπουργκ για ανατροπή του καθεστώτος και ελευθερία: “Μια μέρα την είχα δει σε μια μικρή γερμανική πολιτεία, πάνου σε ένα τραπέζι, να μιλάει σε χιλιάδες εργάτες και πεινασμένους. Ήταν αδύναμη, σα ραχητική, φορούσε ένα παλιό σάλι, έτρεμε από το κρύο κι έβηχε. Μα ποτέ δεν θα ξεχάσω την κραυγή που τινάχτηκε από το ανεμικό της στόμα και ανέβηκε στον ουρανό: “Ελευθερία, φως, δικαιοσύνη. Να χαθούμε όλοι αδέλφια, για να σώσουμε της γης.”
Η “κόκκινη” Ρόζα, όπως συνηθίζουμε να την αποκαλούμε λόγω των πεποιθήσεων και του αγώνα της, δραστηριοποιήθηκε στο αριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (SPD), του οποίου λόγω της ρητορικής της δεινότητας σύντομα έγινε μαζί με τον συναγωνιστή της Καρλ Λίμπκνεχτ ηγετική εκπρόσωπος.
Ως μαρξίστρια, η Ρόζα χαιρέτισε γεμάτη ελπίδα τη Ρωσική Επανάσταση. Ωστόσο άσκησε αυστηρή κριτική στη δικτατορική πολιτική των Μπολσεβίκων ενώ απευθυνόμενη στον Βλάντιμιρ Λένιν είχε πει ότι ο ίδιος δεν είχε επιβάλλει τη δικτατορία του προλεταριάτου, όπως διατεινόταν, αλλά δικτατορία επί του προλεταριάτου. Μάλιστα στις αρχές του 20ου αιώνα κυρίως μεταξύ Ρώσων επαναστατών, πολιτικών προσφύγων στη Δυτική Ευρώπη, ήταν ευρέως διαδεδομένο το εξής ανέκδοτο: “Η Ρόζα είχε, λέει, μια γάτα, πολύ χαριτωμένη και έξυπνη, όπως άλλωστε συνηθίζουν να είναι οι γάτες. Την αγαπούσε πολύ και της είχε τόση εμπιστοσύνη, ώστε όποιον επισκέπτη του σπιτιού της συμπαθούσε η γάτα της, τον συμπαθούσε κι εκείνη. Τη μοναδική φορά που η γάτα της έκανε λάθος ήταν όταν ο Λένιν την επισκέφθηκε στο Βερολίνο. Παραδόξως, τον συμπάθησε.“
Στα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ρόζα πέρασε μεγάλο χρονικό διάστημα στη φυλακή. Τον Ιανουάριο του 1919 η Λούξεμπουργκ, ο Λίμπκνεχτ και χιλιάδες άλλοι εργάτες δολοφονήθηκαν, αφού οι ακροδεξιές οργανώσεις και ο παλιός αυτοκρατορικός στρατός ήταν αποφασισμένοι να καταπνίξουν το κίνημα της επαναστατημένης εργατικής τάξης. Οι τελευταίες λέξεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ, γραμμένες το απόγευμα της δολοφονίας της, ηχούν στα αυτιά μας τόσο επίκαιρες : Η ηγεσία απέτυχε. Ακόμα κι έτσι, η ηγεσία πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου, από τις μάζες και μέσα από τις μάζες. Οι μάζες είναι το αποφασιστικό στοιχείο, είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η τελική νίκη της επανάστασης. Οι μάζες ήταν στα ύψη ανέπτυξαν την “ήττα” αυτή σε μία από τις ιστορικές ήττες που είναι η τιμή και η δύναμη του διεθνούς σοσιαλισμού. Και γι’ αυτό η μελλοντική νίκη θα ανθίσει από αυτή την “ήττα”.
“Φεύγοντας” η Ρόζα άφησε πλήθος έργων, μεταξύ αυτών και τα γνωστά “Και τώρα…καταδικάστε με” και “Μαζική απεργία, κόμμα, συνδικάτα” , στο οποία ανέπτυξε τις αντιιμπεριαλιστικές και αντιμιλιταριστικές θεωρίες της.
Ο ποιητικός επικήδειος που γράφτηκε από τον Bertolt Brecht και μελοποιήθηκε από τον Kurt Weil συνοψίζει τη ζωή μιας γυναίκας που “κάηκε” για να σωθεί η ανθρωπότητα:
Η Κόκκινη Ρόζα χάθηκε κι αυτή
Κανείς δεν ξέρει πού το κορμί της παραχώσαν
Έλεγε την αλήθεια στους φτωχούς
Γι’αυτό κι οι πλούσιοι τη σκοτώσαν