Παροιμίες, ποιήματα, επαγγελματικά έγγραφα, κατάθεση συναισθημάτων, πολιτικοί λόγοι, αρχεία του κράτους, μαρτυρίες, απολογίες, κατάλογοι, στίχοι.. όλα αποτελούν λέξεις αποτυπωμένες σε χαρτί ή διαδικτυακό έγγραφο ικανά να ορίσουν και να στιγματίσουν τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά, τις ώρες, τις μέρες, τους μήνες ή ακόμη και ολόκληρη την ζωή ενός ατόμου που αφήνεται στην επίδραση των λέξεων. Μία ικανότητα όπως η ομιλία, που εντάσσεται στις καθημερινές δραστηριότητες και διαπροσωπικές σχέσεις , χάνει την ουσιαστική της αξία όταν χρησιμοποιείται για να ικανοποιήσει δόλιους σκοπούς.
Συναισθήματα, παρανομίες, απάτες, ανάγκες συμπυκνώνονται σε μία λέξη, μια έκφραση που κατά την πλειοψηφία της, θα οδηγήσει σε παρερμηνείες και παρεξηγήσεις. Οι λέξεις χάνουν τα νόημα τους είτε μέσα από την συχνή τους χρήση είτε από την λανθασμένη διατύπωση τους. Ωστόσο πόσο συχνά κάποιος αντιλαμβάνεται αυτό το ζήτημα όταν η καθημερινή του ζωή περιλαμβάνει πληθώρα τέτοιον φαινομένων; Ακόμα και το ίδιο το θέμα χάνει την αξία του εξαιτίας της πολυμορφικότητας του, καθιστώντας έρμαια τους ανθρώπους αντίστοιχων περιστάσεων.
«Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει αλλά κόκκαλα τσακίζει» μια γνωστή παροιμία, χαρακτηριστική για τις σύγχρονες κοινωνίες καθώς προδίδει μια σκληρή πραγματικότητα στην οποία έχει υποπέσει η ανθρωπότητα. Ακόμη και αυτή η έκφραση κρύβει μέσα της μεταφορές και σημαντικές ερμηνείες, έχοντας μια σφαιρική και πολυμορφική σημασία που επιτρέπει στον αποδέκτη της να την ερμηνεύσει με διαφορετικούς τρόπους και μέσα. Από διαφορετική σκοπιά δύναται κανείς να αντιληφθεί την κρυφή αλήθεια που παρουσιάζει η εν λόγω έκφραση, όπως και πολλές αντίστοιχες που κρύβουν μέσα τους το σχήμα της μεταφοράς ή της παρομοίωσης ή της σύγκρισης, προσαρμόζοντας τες κάθε φορά στο εύρος των προσωπικών του εμπειριών.
Συναισθηματικοί, επαγγελματικοί, κοινωνικοί παράγοντες είναι τα βασικά εκείνα στοιχεία που προσδιορίζουν μια φράση, μια παροιμία, μια λέξη, μια πρόταση χαρίζοντας της υποκειμενικό χαρακτήρα. Το πλαίσιο στο οποίο θα προσαρμοστεί η λέξη όπως και το ύφος με το οποίο θα λεχθεί, θα αποτελέσει το τελικό στάδιο διαμόρφωσης της ουσίας των λέξεων που θα χρησιμοποιηθούν για να εκφράσουν μια κατάσταση.
«Δεν είναι αυτό που νομίζεις»
Αναρωτιέστε ποια είναι η πιο πολυσύχναστη έκφραση μεταξύ των ζευγαριών; Μα φυσικά το «Δεν είναι αυτό που νομίζεις»! Δυστυχώς όμως για ορισμένους, οι πράξεις μιλούν από μόνες τους και για τον λόγο αυτό οι λέξεις χάνουν το νόημα τους όταν αντικαθίστανται από μια άγνωστη που βρίσκεται μισόγυμνη πάνω σου όταν η κοπέλα σου ανοίγει την πόρτα του σπιτιού, μια κατάσταση που γίνεται ακόμα πιο άβολη όταν πρόκειται για μια εμφάνιση- έκπληξη της κοπέλας σου με μια τούρτα στα χέρια για τα γενέθλια σου! Ωστόσο πέρα από αυτήν την τραγική περίσταση, η φράση «Δεν είναι αυτό που νομίζεις» αντιπροσωπεύει μια ποικιλία λέξεων και πράξεων που είναι δύσκολο να αποδείξουν την πραγματική τους σημασία, η οποία κρύβεται πίσω από ένα «φαίνεσθαι». Μια επαγγελματική χειραψία φαινομενικά και κοινώς αποδεκτά προσδιορίζει την επαγγελματική συμφωνία που έχει μόλις υπογράφει πάνω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ικανοποιώντας τα συμφέροντα δύο εταίρων.
Τι συμβαίνει όμως όταν πίσω από τις λέξεις που διατύπωσαν τους όρους της συμφωνίας κρύβεται ένας δόλος που θα παρασύρει έναν από τους δυο χαμογελαστούς επιχειρηματίες, που ανταλλάζουν χειραψίες, στην οικονομική πτώχευση; Λέξεις ορθά διατυπωμένες, στην κατάλληλη σειρά, συνδυασμένες με τις κατάλληλες εκφράσεις κρύβουν μια απάτη που αποσκοπεί στην οικονομική δεινότητα του ενός αφενός και αφετέρου στην ενίσχυση του κύρους του άλλου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του φαινομένου, κατά το οποίο οι λέξεις χάνουν το νόημα τους όταν χρησιμοποιούνται αποσκοπώντας σε συγκεκριμένους σκοπούς, αποτελούν τα δημόσια έγγραφα, οι νόμοι, και οι πολιτικοί λόγοι. Πρόκειται για τα συστατικά στοιχεία της κοινωνίας που την έχουν οδηγήσει στα όρια της εξαθλίωσης καθώς δεν εκφράζουν αυτό για το οποίο πραγματικά χρησιμοποιήθηκαν. Μια λέξη, ένας σύνδεσμος κάνει την διαφορά σε τέτοιες περιπτώσεις, που πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει στην οικονομική ρήξη μιας χώρας ή ακόμη χειρότερα στην πολεμική διαπλοκή μεταξύ δυο χωρών εξαιτίας της «παρερμηνείας» των λέξεων που χρησιμοποιήθηκαν στην σύναψη μιας συμφωνίας ή μιας συνθήκης.
Το «ΟΧΙ» που εξέφρασε ο Ιωάννης Μεταξάς, για παράδειγμα, αποτέλεσε τη λέξη που μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 και την απαρχή ενός πολέμου. Συνεπώς μια λέξη κρύβει τόση δύναμη μέσα της, που ανάλογα με τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί και υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, δύναται να κινήσει τα νήματα που μπορεί να οδηγήσουν στην χείριστη κατάσταση των περιστάσεων.
Συναισθήματα υπό επεξεργασία
Τι πιο ωραίο και συστατικό στοιχείο για την ανάδειξη θετικής ψυχολογίας, είναι να ακούει κανείς ρομαντικές εκφράσεις από το άτομο για το οποίο ενδιαφέρεται; «Σε θέλω», «Μου λείπεις», « Είμαι ερωτευμένος μαζί σου», « Σ’αγαπώ» είναι οι λέξεις που αποδεικνύουν ότι τα συναισθήματά σε μια σχέση είναι αμοιβαία, είναι εκφράσεις που επηρεάζουν την ύπαρξη κάποιου μέσα στην σχέση, είναι φράσεις που εντείνουν τα συναισθήματα και διατηρούν τη φλόγα της σχέσης αναμμένη. Τι συμβαίνει στην περίπτωση όμως που οι συγκεκριμένες λέξεις δεν εκφράζουν αυτό που πραγματικά υφίσταται;
Όταν λέγονται στα πλαίσια της συνήθειας μιας σχέσης ενώ στην ουσία τους αποτελούν πλέον κούφιες λέξεις που αποκρύπτουν κάποιες άλλες ή διαφορετικά συναισθήματα από εκείνα που πρεσβεύουν; Έτσι εύκολα λοιπόν επέρχεται η υπονόμευση των λέξεων, που μέσα τους έκρυβαν κάποτε κύμα έντονων συναισθημάτων, και η παρακμή της σχέσης. Μια παρεξήγηση μπορεί να δημιουργηθεί από μια λέξη που χρησιμοποιήθηκε με λάθος τρόπος, την λάθος στιγμή.. μια παρεξήγηση που μπορεί να λάβει τόσες μεγάλες διαστάσεις που δύναται να οδηγήσει το ζευγάρι στο χωρισμό ή στην προσβολή της προσωπικότητας του συνομιλητή.
Ακόμη ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, βάση του οποίου οι λέξεις κρύβουν διαφορετική ουσία σε σχέση με αυτή που εκφράζεται, είναι η καθιερωμένη συζήτηση μεταξύ ενός ζευγαριού: – Αγάπη μου τι έχεις; – Τίποτα – Είναι σίγουρα όλα καλά; -Ναι σου λέω! . Ωστόσο πίσω από το “τίποτα” κρύβεται «Δεν το πιστεύω αυτό που είπες/ έκανες» και πίσω από το “ναι” κρύβεται το «Και φυσικά έχω!» και ένα «Γιατί;». Από απλά καθημερινά φαινόμενα στις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, γίνεται αντιληπτό λοιπόν, πως οι λέξεις που χρησιμοποιούνται δεν είναι εκφράζουν μόνο αυτό για το οποίο έχουν καθιερωθεί. Αντιθέτως η λέξη αποκτά συγκεκριμένο νόημα και ουσία ανάλογα με τον τρόπο και τον χρόνο που χρησιμοποιείται.
Την ουσία της λέξης την δημιουργεί ο ίδιος ο άνθρωπος. Είναι σημαντικό συνεπώς να σκεφτόμαστε τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις που ακούμε ή διαβάζουμε, να σκεφτόμαστε αντίστοιχα το ύφος με το οποίο θα αποδώσουμε μια λέξη προς αποφυγήν σημαντικών παρεξηγήσεων και ώστε η αλήθεια να φανερώνεται μέσα από αυτές. Ο «γυάλινος» κόσμος στον οποίο έχουμε εντάξει τον εαυτό μας, και περιβάλλεται από ιδεολογίες, προσωπικά συναισθήματα και σκέψεις, είναι εύκολο να σπάσει σε χίλια κομμάτια από μια φράση. Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να μην «κοιτάμε» απλώς τις λέξεις αλλά να τις «βλέπουμε» επί της ουσίας τους και να τις χρησιμοποιούμε με το αληθινό τους νόημα. Με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρει το άτομο και η κοινωνία να εξελιχθεί και να οδεύσει προς το δρόμο της ολικής μάθησης και της σφαιρικής ανάπτυξης.