Ειρήνη ΑλεξίουΜε ποιο τρόπο τα ΜΜΕ συμβάλλουν εσκεμμένα στη λανθασμένη διαμόρφωση της κοινής γνώμης απέναντι στο προσφυγικό ζήτημα;
Αυτός ο αιώνας χαρακτηρίζεται ως «ο αιώνας των προσφύγων», καθώς υπολογίζονται σε 250 εκατομμύρια οι άνθρωποι που είναι υπό τον κατατρεγμό πολέμων, οικονομικών στερήσεων και αδυναμίας βιοπορισμού, ώστε να αφήνουν τον τόπο τους ψάχνοντας ασφάλεια και ευκαιρίες.
Τα ΜΜΕ είναι βασικοί διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Η πλειονότητα του κοινού δεν έχει τη δυνατότητα καθημερινής επαφής με πρόσφυγες, γι’ αυτό οι πεποιθήσεις της και η γνώση της για τις μειονότητες διαμορφώνεται κυρίως από τα ΜΜΕ.
Οι μετανάστες – πρόσφυγες αποτυπώνουν κοινωνικές ομάδες των οποίων οι ανάγκες αφενός παραβάλλονται και αφετέρου η ικανοποίηση αυτών αναδεικνύει συχνά την πολιτική αδράνεια των κρατών υποδοχής, όπως επίσης καθρεφτίζει και την μεταναστευτική φιλοσοφία τους.
Μέσα από το προνόμιο του δημόσιου λόγου, τα ΜΜΕ συντείνουν συνήθως στη μη αποδοχή των προσφύγων – μεταναστών. Το πιο σύνηθες είναι πως ορίζονται σαν αίτιο των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων και οι άμεσοι αυτουργοί στην όξυνση της εγκληματικότητας. Μέσα από την παρουσίαση της είδησης εκφράζονται οι εθνικές προκαταλήψεις και οι υπονοούμενες στερεοτυπικές πεποιθήσεις.
Οι ειδήσεις που επιλέγονται και το πώς παρουσιάζονται, επηρεάζονται από συνιστώσες σχετικές με τα ιδιοκτησιακά καθεστώτα των ΜΜΕ, τους πολιτικούς τους συσχετισμούς, και τον έλεγχο.
Άρα ο δημοσιογράφος περιορίζεται στην παρεκκλίνουσα παρουσίαση της είδησης, αφομοιώνοντας το ύφος που ταυτίζεται με το Μέσο/εργοδότη. Τα συμβατικά σχήματα στις ειδήσεις είναι προδιαγραφόμενα βάσει των πολιτικών με τρόπο που δεν αποπέμπονται τα κυρίαρχα στερεότυπα, κι έτσι διατηρείται και η προκατειλημμένη εικόνα για τους πρόσφυγες.
Ο ορισμός της είδησης βασίζεται στην κρατούσα εικόνα του ισχυρού που καθορίζει ποια είναι τα κοινωνικά προβλήματα. Προσέγγιση που διασαφηνίζει πως η μορφή του λόγου κρίνει σημαντικά την εθνική προκατάληψη και ξενοφοβία μιας και η κοινή πεποίθηση για τους πρόσφυγες πλάθεται έντονα από την δημόσια επαναλαμβανόμενη χρήση της γλώσσας.
Η ελληνική δημοσιογραφία επικεντρώνεται στο θέμα «Πρόσφυγας» μόνο από τη σκοπιά των προβλημάτων: αυτοί που έρχονται να επιτείνουν την ανεργία, αυτοί που για το χατήρι τους σπαταλούνται πόροι σε μία εποχή δεινής οικονομικής κρίσης, η επιδότηση ενοικίου και η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, δυνατότητες που στερείται εγχώριος πληθυσμός.
Για τα ελληνικά ενημερωτικά μέσα “καλός ξένος” ήταν, ανέκαθεν, ο πλούσιος επενδυτής από το εξωτερικό: η ουσία του στερεότυπου αναλλοίωτη, η έκφανση αλλάζει: ο/η θείος/θεία από την Αμερική έχει γίνει σήμερα ο Καταριανός επενδυτής.
Τέλος, το εκπαιδευτικό σύστημα, η κοινωνία, τα ΜΜΕ, οι πολιτικές πρακτικές και όσοι διαμορφώνουν κουλτούρα, φέρουν το βάρος της ευαισθητοποίησης της ελληνικής κοινής γνώμης σε ζητήματα προσφυγιάς και μετανάστευσης και να αναγνωρίζουν τον πλουτισμό και δυναμισμό που προκύπτει μέσα από τη συνδιαλλαγή με τον «ξένο». Τα ΜΜΕ, δυστυχώς, ελάχιστα προωθούν τέτοια κουλτούρα, με μια υπολανθάνουσα λειτουργία.
Προσφυγικο ζητημα: ο,τι συμβαινει καθημερινα και μαλλον αγνοεις