Άρτεμις ΚουλουράΟ Ισπανικός εμφύλιος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ευρωπαϊκής ιστορίας και δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστους τους κινηματογραφικούς δημιουργούς. Εμείς σας προτείνουμε τις ταινίες που αξίζει να δείτε για μια εισαγωγή στην περίοδο αυτή της ιστορίας της Ισπανίας.
Όπως κάθε πόλεμος, έτσι και ο ισπανικός εμφύλιος (1936-1939) μέτρησε χιλιάδες θύματα, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου αριθμού αμάχων. Ακόμα και σήμερα ο ακριβής αριθμός είναι άγνωστος και ευθύνη φέρουν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Για να έχεις μια ιδέα τι περίπου έγινε και να μην διαβάζεις στα τυφλά, θα σου παραθέσω τις άπειρες διασταυρωμένες ιστορικές μου γνώσεις περί του θέματος, ως ένας φωστήρας που είμαι.
Μάθε – Διασκέδασε – Μοιράσου
Κάνε LIKE στο Frapress.gr και στήριξε την προσπάθεια μας!
Πρώτα απ’ όλα έχουμε 2 στρατόπεδα (ε όχι): Δημοκρατικοί vs Εθνικιστές. Οι Δημοκρατικοί κατείχαν την εξουσία, μέχρι που πραγματοποιήθηκε εξέγερση του στρατού με τον Φράνκο ως έναν από τους επικεφαλής.
Οι Δημοκρατικοί αποτελούνταν από ετερόκλητα πολιτικά στοιχεία: σοσιαλιστές, αναρχικούς, φιλελεύθερους αστούς, το φιλοσοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα κ.ά. Είχαν την υποστήριξη (αν και όχι μέχρι τέλους) από τη Σοβιετική Ένωση, το Μεξικό και από εθελοντές.
Οι Εθνικιστές είχαν προφανώς την στήριξη με όπλα, αεροσκάφη και πολεμικό δυναμικό από τη Ναζιστική Γερμανία και την Ιταλία, καθώς και οικονομική ενίσχυση από την Πορτογαλία. Τον Απρίλιο του 1939 οι στρατιωτικές δυνάμεις υπερίσχυσαν και ο Φράνκο επέβαλε φασιστικό καθεστώς μέχρι το 1975.
Το ‘χουμε; Τώρα συνεχίζουμε με τις ταινίες, μιας και πολλοί είναι οι κινηματογραφιστές που θέλησαν να αποτυπώσουν πτυχές του εμφυλίου (και ταυτόχρονα μιας κοινωνικής επανάστασης) κυρίως από την δεκαετία του 1980 και μετά.
Ο Λαβύρινθος του Πάνα (2006)
Σε σκηνοθεσία και σενάριο του Γκιγέρμο Ντελ Τόρο, η ταινία – βραβευμένη με 3 Όσκαρ– αποτελεί μία από τις καλύτερες επιλογές, μιας και εδώ κινούμαστε στο φανταστικό με μια αλληγορία που αποτυπώνεται μέσα από τα μάτια ενός μικρού κοριτσιού, της Οφηλίας.
Το 1944, μετά το τέλος του πολέμου, συνεχίζονται οι συγκρούσεις, καθώς οι αντάρτες παραμένουν στα βουνά. Η έγκυος Κάρμεν με την κόρη της (Οφήλια) πηγαίνουν να εγκατασταθούν στο σπίτι του συζύγου της: λοχαγός του Φράνκο, απόμακρος, που υποβάλλει σε βασανιστήρια τους κρατούμενους του.
Η ηρωίδα μας, στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τη φρίκη που την περιβάλλει, ταξιδεύει σε έναν παραμυθένιο κόσμο, όπου συναντά νεράιδες και τον Φαύνο (ναι, δεν ήταν ο Πάνας ακριβώς), ο οποίος της αποκαλύπτει ότι είναι η πριγκίπισσα Μοάνα και της βάζει 3 δοκιμασίες, ώστε να επιστρέψει ως αθάνατη πια στο παλάτι της. Το φανταστικό αναμιγνύεται με την πραγματικότητα, μέχρι να δικαιωθεί με γλυκόπικρο τρόπο η αθωότητα και τα αγνά ιδανικά.
Τα 13 τριαντάφυλλα (2007)
Σκηνοθεσία: Εμίλιο Μαρτίνεθ Λάθαρο
Ταινία ισπανικής και ιταλικής παραγωγής βασισμένη στην αληθινή ιστορία εκτέλεσης 13 γυναικών και 43 ανδρών τον Αύγουστο του 1939, μετά την επικράτηση του Φράνκο. Παρακολουθούμε συγκεκριμένα τη δράση 5 γυναικών, μέλη της Σοσιαλιστικής νεολαίας, την οποία το φρανκικό καθεστώς θεωρεί ‘’παράνομη μαρξιστικής εμπνεύσεως οργάνωση’’.
Υπήρχαν πληροφορίες ότι θα γίνει απόπειρα δολοφονίας του ‘’Αρχηγού’’ (Φράνκο), κάτι που συνέπεσε με ότι οι γυναίκες μοίρασαν στους δρόμους φυλλάδια με δημοκρατικά συνθήματα. Έτσι, αμέσως έγιναν στόχος. Συγγενείς κατέδιδαν συγγενείς, με συνέπεια να μην μπορείς να εμπιστευτείς κανέναν. Έτσι, πολλοί Δημοκρατικοί βλέπουμε να πέφτουν θύματα βίας για να ομολογήσουν. Οι γυναίκες μάλιστα δεν ξέφυγαν και από την σεξουαλική παρενόχληση.
Εν τέλει φυλακίστηκαν και καταδικάστηκαν με την κατηγορία της ανταρσίας που είχε σκοπό την καταστροφή του νέου κράτους. Στην πραγματικότητα ήταν αθώες, αγωνίζονταν με όπλο τα ιδανικά τους και έμειναν ενωμένες μέχρι το τέλος. Υποψήφια για 14 βραβεία Γκόγια.
Γη και Ελευθερία (Land and Freedom, 1995)
Επίσης βραβευμένη ταινία, η Γη και Ελευθερία του Κεν Λόουτς μας αφηγείται τη δράση του Βρετανού Ντέιβιντ Καρ (Ίαν Χαρτ) που εντάσσεται στο Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενότητας (P.O.U.M).
Κινείται σε 2 επίπεδα χρόνου: στο σήμερα η εγγονή του Ντέιβιντ τον βρίσκει νεκρό στον καναπέ. Όταν ανακαλύπτει γράμματα και φωτογραφίες του παππού της από τον εμφύλιο μεταφερόμαστε μέσω μιας αναδρομής στη δεκαετία του 1930.
Εκείνος, μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βρετανίας αποφασίζει να πάει να πολεμήσει στην Ισπανία. Παρ’ ότι δεν υπάρχει ιεραρχία, τυπικός αρχηγός του P.O.U.M είναι ο Βιντάλ και μέλη του, -εκτός άλλων- ο Κούγκαν, η Μάιτε και η Μπλάνκα, με την οποία ο Ντέιβιντ συνάπτει σχέση. Μαζί με τους συντρόφους του δρουν ως αντάρτες, τον κατηγορούν όμως ότι είναι σταλινιστής, όταν μετά από ένα ατύχημα, τους εγκαταλείπει για να μπει στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.
Η δράση των εθελοντών ήταν καίριας σημασίας και στην ταινία βλέπουμε υποστηρικτές των Δημοκρατικών από την Αγγλία, την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Όπως λέει ο Βιντάλ πρόκειται για μια επανάσταση των χωρικών και των εργατών που ονειρεύονται μια καινούρια κοινωνία.
Γίνεται λόγος επίσης, για την κολλεκτιβοποίηση της γης που είχε πραγματοποιηθεί την περίοδο εκείνη. Το σημαντικότερο, όμως, είναι η ιδεολογική διάσπαση που μας παρουσιάζει ο σκηνοθέτης, η οποία σιγά σιγά εδραιώθηκε μεταξύ των αντιμαχόμενων του Φράνκο, φανερώνοντας πόσο αναγκαία είναι η ομόνοια ακόμα και μέσα στο διχασμό.