Μάγδα ΚατσιφήΠώς μπορούν ένα δωμάτιο και ένας σίγουρος μισθός να βοηθήσουν μια γυναίκα που φιλοδοξεί να γίνει συγγραφέας στις αρχές του 20ου αιώνα; Η απάντηση είναι απλή: είναι η εγγύηση της ανεξαρτησίας της.
«Τα λεφτά (όχι πολλά, όμως τόσα όσα χρειάζονται για να τη γλιτώσουν από τις βασανιστικές μέριμνες) την απελευθερώνουν. Δεν εξαρτάται από κανέναν, πατέρα ή σύζυγο. Και το δικό της δωμάτιο, ένα δωμάτιο που να σφραγίζει η πόρτα και να κλείνει απέξω τον κουρνιαχτό και τη σφιχτή αγκαλιά της οικογένειας, χρειάζεται για να προστατεύσει το συγγραφικό κουκούλι της»
(απόσπασμα από το δοκίμιο της Βιρτζίνια Γουλφ, Ένα δικό σου δωμάτιο)
Αν οι γυναίκες έλειπαν χρόνια απο τη λογοτεχνική σκηνή, ή έκαναν την εμφάνισή τους σπάνια, αυτό δεν οφείλεται στην έλλειψη γυναικείου ταλέντου ή νόησης. Ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας μέχρι πρόσφατα ήταν εκείνος της συζύγου/νοικοκυράς/μητέρας παιδιών. Ένας ρόλος που την ανάγκαζε να περνάει πολύ χρόνο στο σπίτι, κάνοντας δουλειές, ετοιμάζοντας φαγητό, προσέχοντας τα παιδιά.
Όχι πως τα γυναικεία επαγγέλματα δεν υπήρχαν. Όμως ήταν καθαρά “γυναικεία” και κυρίως χειρωνακτικής φύσεως, πράγμα που εμπόδιζε την πλειοψηφία των γυναικών να ασχοληθούν με κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, να έχουν καθημερινή πρόσβαση στη σκέψη, στην τέχνη, στην φιλοσοφία και τη λογοτεχνία.
Στο σύγχρονο δυτικό κόσμο τα πράγματα έχουν αλλάξει κατά πολύ, παρ΄όλο που συνεχίζουμε να ζούμε σε μία κοινωνία όπου η ισότητα ευκαιριών των δύο φύλων παραμένει σε μέτριο επίπεδο. Αξίζει, λοιπόν, να ρίξουμε μια ματιά προς τα πίσω, να αναρωτηθούμε πώς φτάσαμε ως εδώ και για τί χρειάζεται να παλέψουμε ακόμη.
Η Βιρτζίνια Γουλφ δημοσιέυει το δοκίμιό της Ένα δικό σου δωμάτιο το 1929. Πρόκειται για μερικά κείμενα ενωμένα και τροποποιημένα που παρουσίασε στο Σύλλογο Τεχνών στο Νιούνχαμα και την Οντάα του Γκίρτον τον Οκτώβριο του 1928. Η Γουλφ θίγει το θέμα της δυσκολίας των γυναικών να ακολουθήσων την καριέρα συγγραφέα. Κάπως έτσι, φαντάζεται πώς θα ήταν αν ο Σαίξπηρ είχε μια αδερφή ισάξια σε ταλέντο:
«Μπορεί να είναι αλήθεια ή μπορεί να είναι και ψέματα (ποιος ξέρει;) αλλά εκείνο που είναι αλήθεια σ’ αυτό, έτσι μου φάνηκε εμένα, όταν ξανασυλλογίστηκα την ιστορία της αδελφής του Σαίξπηρ που είχα φτιάξει, είναι πως κάθε γυναίκα που θα είχε γεννηθεί μ’ ένα μεγάλο χάρισμα τον δέκατο έκτο αιώνα θα είχε στα σίγουρα τρελαθεί, θα είχε αυτοκτονήσει ή θα είχε τελειώσει τις μέρες της σε κανένα μοναχικό σπιτάκι έξω απ’ το χωριό, μισή μάγισσα, μισή δαίμονας, προκαλώντας τον φόβο και τον χλευασμό.
Γιατί κανείς λίγη μονάχα ικανότητα στην ψυχολογία χρειάζεται για να βεβαιωθεί πως μια εξαιρετικά προικισμένη κοπέλα, που θα είχε προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το χάρισμά της για την ποίηση, θα είχε συναντήσει τόσα εμπόδια και δυσκολίες από τους άλλους, θα είχε βασανιστεί και καταξεσκιστεί τόσο πολύ από τα ίδια της τα αντιφατικά ένστικτα, που δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα ‘πρεπε να έχει χάσει και την υγεία της και τα λογικά της.
Καμιά κοπέλα δεν θα μπορούσε να έχει περπατήσει μέχρι το Λονδίνο, να ‘χει σταθεί στην πόρτα ενός θεάτρου και να ‘χει αναγκάσει τον εαυτό της να παρουσιαστεί μπροστά σε ηθοποιούς-διευθυντές χωρίς να έχει εγκληματήσει κατά του εαυτού της και χωρίς να έχει περάσει μια αγωνία που μπορεί να ήταν παράλογη (γιατί μπορεί η αγνότητα να είναι ένα φετίχ που επινοήθηκε από ορισμένες κοινωνίες για λόγους άγνωστους) αλλά δεν ήταν λιγότερο αναπόφευκτη»
Η Βιρτζίνια Γουλφ ήταν Αγγλίδα συγγραφέας του Μεσοπολέμου, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μοντερνισμού και της φεμινιστικής σκέψης. Ήταν απο τα πιο ισχυρά μέλη της όμαδας καλλιτεχνών και διανοούμενων Μπλούμσμπερι. Έχασε τη μητέρα της σε πολύ μικρή ηλικία, ύστερα τον πατέρα της και στην εφηβεία της δέχτηκε σεξουαλική κακοποίηση από τον θετό αδερφό της, αιτίες που τις προκάλεσαν σοβαρές ψυχικές ασθένειες, κόντρα στις όποιες πάλευε όλη της τη ζωη.
Όσον αφορά την ερωτική της ζωή, η Βιρτζίνια Γουλφ ήταν bisexual. Σε πολλά από τα έργα της θέτει ερωτήματα όπως αυτά της ισότητας των δύο φύλων και της σεξουαλικότητας. Μάλιστα, πρόσφατα σχετικά άρχισαν πανεπιστημιακές έρευνες πάνω στα φεμινιστικά και λεσβιακά θέματα του έργου της. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ, στο Δεύτερο Φύλο (1949) τη συμπεριέλαβε (μαζί με την Έμιλυ Μπρόντε και την Κάθριν Μάνσφιλντ) στις τρεις γυναίκες που “διερέυνησαν το δεδομένο”.