Μαιρηλίνα ΦρέρηYπολογιστής ον; Check. Τάμπλετ ον; Check. Ιphone; Check. PlayStation on; Check. Χαμένη παιδική ηλικία; CHECK! Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που στοιχειοθετούν την καθημερινότητα ενός παιδιού του 21ου πρώτου αιώνα. Η τεχνολογική εξέλιξη εισέβαλε με τέτοιο βίαιο και ραγδαίο τρόπο στην καθημερινή ζωή του ατόμου, καθιστώντας αδύνατο τον κριτικό έλεγχο και περιορισμό της, με αποτέλεσμα η κοινωνία να βρεθεί στο «έλεος» της τεχνολογίας.
Ο έντονος εντυπωσιασμός του «καινούριου» που γοητεύει, καλυτερεύει και εξυπηρετεί άμεσα τις καθημερινές δραστηριότητες και ανάγκες της κοινωνίας αποτέλεσε τον βασικό παράγοντα παρεμπόδισης της αντιμετώπισης του νέου φαινομένου με ορθή και κριτική σκέψη. Ιδιαίτερα τα παιδιά νεαρής ηλικίας που δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εφόδια ώστε να διακρίνουν τα όρια της ορθής από την διαστρεβλωμένη χρήση των τεχνολογικών μέσων και την σημαντική επίδραση που παρουσιάζουν στις καθημερινές του συνήθειες.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των πρακτικών της, επιτεύχθηκε με σκοπό την διευκόλυνση της ανθρώπινης καθημερινότητας, της δημιουργίας ενός πεδίου διευρυμένων γνώσεων ώστε οι χρήστες να αποκτήσουν μια σφαιρική άποψη για τον κόσμο, την κοινωνία, να έρθουν σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, θρησκείες και συνήθειες με στόχο την παράλληλη και ολική εξέλιξη του ατόμου. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που τα τεχνολογικά μέσα που διατέθηκαν στην ανθρώπινη χρήση επί καθημερινής βάσεως χρησιμοποιούνται με εσφαλμένο τρόπο και για αντίθετους σκοπούς από αυτούς για τους οποίους δημιουργήθηκαν;
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι άνθρωποι και κατ΄επέκταση η κοινωνία γίνεται έρμαιο των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Αφήνεται στην εξουσία του κυβερνοχώρου χάνοντας την ουσία της πραγματικότητας. Η ευτυχία δεν βρίσκεται πια «στα απλά καθημερινά πράγματα» αλλά στην κατοχή και διαχείριση ενός φανταστικού κόσμου όπως τον επιτάσσει ο δημιουργός του τεχνολογικού εμπορεύματος. Οι ανθρώπινες επαφές εξανεμίζονται, το χάσμα το γενεών μεγαλώνει και το άτομο εγκλωβίζεται σε ένα κόσμο όπου η μοναδική του επικοινωνία γίνεται μέσω μιας οθόνης και με το πάτημα ενός κουμπιού. Πλέον δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα ανθρώπινο ον με φυσικές ανάγκες και χαρές αλλά για ένα τεχνολογικά υποκινούμενο υποκείμενο που μοναδικός του στόχος γίνεται η κατάκτηση του κυβερνοχώρου.
Η επίδραση της τεχνολογίας στην ουσιαστική ζωή των ανθρώπων ξεκίνησε από τα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης. Η εξέλιξη της κοινωνίας απαιτούσε την εξέλιξη των πρακτικών της και κατά συνέπεια και την ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Τα εργατικά χέρια παραχώρησαν την θέση τους στις μηχανές, ώστε να μειωθεί ο χρόνος και το κόστος παραγωγής των προϊόντων που ικανοποιούσαν τις πρώτες βασικές ανάγκες της κοινωνίας. Ωστόσο η περιέργεια του ανθρώπου σε συνδυασμό με τις δυνατότητες που του προσέφερε η τεχνολογία οδήγησαν σε νέες ανακαλύψεις που δημιουργούσαν «εικονικές» ανάγκες προς άμεση ικανοποίηση. Δημιουργήθηκε συνεπώς ένα κοινωνικό σύστημα προς όφελος του κοινωνικού καλού, το οποίο όμως, εκμεταλλευόμενο από τους διακατέχοντες των τεχνολογικών επιτευγμάτων, δημιούργησε κοινωνικές αδικίες.
Σε μια αστική πλέον πόλη όπου οι δρόμοι γεμίζουν από βιαστικά αμάξια, των οποίων η ασταμάτητη χρήση επιβαρύνει το φυσικό περιβάλλον, και οι άνθρωποι στοιχειώνονται από μεγαλεπήβολες πολυκατοικίες που φιλοξενούν το χώρο εργασία τους φορτωμένο με υπολογιστές και τηλεοράσεις, η ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή με το φυσικό περιβάλλον που συμβάλλει στην βελτίωση της ψυχικής και σωματικής υγείας του ατόμου έχει εξευγενιστεί προς όφελος της προσωπικής ανάπτυξης και ανάδειξης. Ο ανταγωνιστικός κόσμος της βιομηχανίας που χαρακτηρίζει πλέον τόσο τα αστικά κέντρα όσο και τις περιφέρειες, επιβάλλει την αξιοποιήσει κάθε δυνατού μέσου για την επίτευξη του προσωπικού κέρδους και των ατομικών προσδοκιών, γεγονός που καθιστά την – απρόσκοπτη- χρήση των τεχνολογικών μέσων αναπόσπαστό κομμάτι της καθημερινότητας.
Οι πολλαπλοί ρόλοι που καλείται το άτομο να καλύψει σε μια σύγχρονη τεχνοκρατούμενη κοινωνία, θέτει ως βασική προϋπόθεση τόσο την καθημερινή χρήση τεχνολογικών αντικειμένων που δημιουργήθηκαν με την πρόφαση της «εξυπηρέτησης» του ανθρώπου, όσο και την κατάκτηση ειδικευμένων τεχνικών γνώσεων. Ωστόσο το δίλημμα που τίθεται είναι αν όντως η τεχνολογία εξυπηρετεί το άτομο ή αν το άτομο μέσω των συνηθειών του, εξυπηρετεί την τεχνολογία και τους κατόχους της;! Την ίδια στιγμή που οι γονείς έχουν βρεθεί απέναντι σε ένα τέτοιο ερώτημα όταν τα πρώτα αρνητικά σημάδια της λανθασμένης χρήσης της τεχνολογίας κάνουν την εμφάνιση τους, τα παιδιά έχουν ήδη υποπέσει στις «κακές συνήθειες».
Θυμάμαι τον εαυτό μου να ανυπομονεί να βγει να παίξει παιχνίδια με την μπάλα, ή κρυφτό ή κυνηγητό ή ότι καινούργιο παιχνίδι δημιουργούσαν τα παιδιά της γειτονιάς που συγκεντρώνονταν έξω από το σπίτι μέχρι αργά το βράδυ. Το βουνό, το χωράφι, τα δέντρα και οι ανθισμένοι κήποι των γειτόνων, οι παιδικές χαρές, τα μισογκρεμισμένα σπίτια ήταν τα «καταφύγια» της παιδικής μου ηλικίας. Εκεί δημιουργήθηκαν οι πρώτες φιλίες, οι πρώτοι έρωτες, εκεί έγιναν αντιληπτές οι στιγμές ευτυχίας των απλών καθημερινών στιγμών, οι επαφές με την φύση και η ανακάλυψη του ίδιου σου του εαυτού. Που βρίσκονται όλα αυτά πια; Στην γειτονιά δεν υπάρχει κανένα παιδικό γέλιο, κανένα κρυμμένο παιδί… ούτε μια μπάλα να ακούγεται.
Τα μικρά παιδιά γεννήθηκαν μεγάλα. Δεν έχουν χρόνο και χώρο για παιχνίδι έξω. Μόνο για PlayStation, για να μιλήσουν στα κινητά, για να δουν στην τηλεόραση παιδικά χωρίς ηθικά διδάγματα με χαζούς διαλόγους. Έχουν χρόνο μόνο για διαδικτυακούς φίλους που δεν θα συναντήσουν ποτέ και οι επαφές τους περιορίζονται μέσα σε μια οθόνη, ένα μικρόφωνο και ακουστικά. Έχουν ξεχάσει να παίζουν αληθινά παιχνίδια και να επικοινωνούν σωστά. Η αναγνωρισμένη γλώσσα των GreekEnglish, που είναι πλέον αποδεκτή από το σύνολο των χρηστών του διαδικτύου και των τεχνολογικών μέσων, καταρρίπτει όλους τους γραμματικούς κανόνες αναπτύσσοντας την ημιμάθεια των παιδιών.
Lol, wtf, afk, gtp, fail, omg είναι μερικές από τις πιο συχνές λέξεις στο λεξιλόγιο των διαδικτυακών φίλων, οι οποίες σε συνδυασμό με ανορθόγραφες ελληνικές δημιουργούν μια καινούργια διάλεκτο που μόνο οι χρήστες της τεχνολογίες δύνανται να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν ώστε να επικοινωνήσουν. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά χάνονται σε ένα φανταστικό κόσμο που ενέχει την απομόνωση και την αλλοτρίωση της παιδικής ηλικίας, αγνοώντας την πραγματικότητα καθιστώντας τα παιδιά, ως ενήλικες αδύναμα να διαχειριστούν τις κοινωνικές, προσωπικές δυσκολίες και τα πολιτικά προβλήματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν μετέπειτα.
Βέβαια, δεν καταργείται η θετική πτυχή της τεχνολογίας και του διαδικτύου που αποτελούν πηγή γνώσεων και την δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές , ωστόσο η λάθος προσέγγιση τους δημιουργεί κατευθυνόμενα και άβουλα κοινωνικά όντα, τα οποία επιδέχονται χωρίς κριτική σκέψη όποιο ερέθισμα βρεθεί στο δρόμο τους, δημιουργώντας μια παθητική και διαστρεβλωμένη στάση και εικόνα για τον κόσμο και τα στοιχεία που το συναποτελούν. Το κάθε αντικείμενο λαμβάνει την ουσία που του προσφέρει ο χρήστης του, για τον λόγο αυτό η τεχνολογική προσέγγιση οφείλει να πραγματοποιείται σε τέτοιο βαθμό ώστε να ικανοποιεί και να διευκολύνει τις ανάγκες της ανθρώπινης καθημερινότητας, χωρίς να καθιστά το άτομο φερέφωνο της αδράνειας και της απομόνωσης. Είναι σημαντικό ο άνθρωπος και ιδιαίτερα ένα νεαρό παιδί, του οποίο ο χαρακτήρας βρίσκεται υπό διαμόρφωση να ανακαλύπτει τις πτυχές του εαυτού του μέσω της πραγματικής ζωής, χωρίς να αναζητά διεξόδους σε ένα «υποτιθέμενο» κόσμο που προσφέρει προσωρινή ικανοποίηση.