Ωραιάνθη Τουμαζάτου
Ο Χαρούκι Μουρακάμι είναι ένας Ιάπωνας συγγραφέας, τον οποίο αξίζει να ανακαλύψεις. Ο κόσμος που δημιουργεί θα σε κάνει να χαθείς μεσα του…
Όταν το Μάιο του ’12 αποφάσισα να διαβάσω κι εγώ Χαρούκι Μουρακάμι, έχοντας ακούσει και διαβάσει πολλά θετικά σχόλια, έπιασα την τριλογία 1Q84, το τρίτο μέρος της οποίας είχε μόλις κυκλοφορήσει. Μια μέρα, η Αομάμε αποφασίζει να βγει από το ταξί που έχει κολλήσει στην κίνηση και να κατέβει από μια σκάλα κινδύνου για να μην αργήσει στο “ραντεβού της” στη Σιμπούγια του Τόκιο, κι από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα ο κόσμος γύρω της αλλάζει, είναι ακόμα το έτος 1984, αλλά ένα διαφορετικό 1984, σ’ έναν διαφορετικό κόσμο, όπου σημαντικές και ασήμαντες λεπτομέρειες έχουν αλλοιωθεί, όπου ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας είναι διαφορετικός, κι όπου στον ουρανό κρέμονται δύο φεγγάρια, μα κανένα τους δε μοιάζει αληθινό.
Το μαγικό παραμύθι ακολουθεί τους δύο πρωταγωνιστές, τον Τένγκο και την Αομάμε καθώς αναζητούν ο ένας τον άλλο, χωρίς καν να το γνωρίζουν, μέσα σ’ έναν ευμετάβλητο, ρευστό κόσμο με καινούριους, δικούς του κανόνες.
Say, it’s only a paper moon, sailing over a cardboard sea
But it wouldn’t be make believe if you believed in me…
Όλα τα πρόσωπα με τα οποία ασχολείται η ιστορία -αλλά και ο Μουρακάμι στα έργα του, γενικότερα- είναι βυθισμένα στη μοναξιά και τις σκέψεις τους. Έχουν ζωές, αλλά δε τους βλέπουμε ποτέ την ώρα της δουλειάς, σχεδόν πάντα σε εσωτερικούς χώρους. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να καταλάβει κανείς ότι σαν βιβλίο 900 σελίδων, σίγουρα κυλάει αργά, απ’ τη μία γιατί αυτός είναι ο εσωτερικός ρυθμός της πλοκής, κι απ’ την άλλη επειδή πολύ συχνά ίσως να νιώσεις την ανάγκη να σταματήσεις για να σημειώσεις κάτι -μια φράση που σε έβαλε σε σκέψεις, ή τις σκέψεις αυτές.
Η ιδέα αυτή που θέτει σε κίνηση τα γεγονότα του 1Q84, ότι μια ενέργεια έξω απ’ τα συνηθισμένα, μια σκέψη, ή κάτι φαινομενικά ασήμαντο μπορεί να επηρεάσει την ίδια την πραγματικότητα και το πως την αντιλαμβάνεται ο ήρωας, δεν είναι παρούσα μόνο στο συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επανεμφανίζεται στα έργα του Μουρακάμι.
Υπάρχουν πολλές περιγραφές μιας παράλληλης διάστασης με αυτήν στην οποία βρίσκονται οι ήρωές του, καθώς και πολλοί χαρακτήρες που εκφράζουν σαμανικά χαρακτηριστικά -για παράδειγμα, στο “Κυνήγι του Αγριοπρόβατου“, ορισμένοι χαρακτήρες δηλώνουν ότι ένα υπερφυσικό πρόβατο “μπήκε μέσα τους” και τους έδωσε αντίληψη και σκέψη πέρα απ’ τα συνηθισμένα.
Η γραφή του εκφράζει μ’ ένα μοναδικό τρόπο ορισμένες πτυχές της σύγχρονης Ιαπωνικής κοινωνίας, χωρίς όμως να είναι πιστός εκπρόσωπός της κουλτούρας της, όπως δηλώνει και ο ίδιος σε συνεντεύξεις του -δεν είναι αυτό που θέλει να επιτύχει άλλωστε. Βαθιά επηρεασμένος από το δυτικό πολιτισμό, ιδιαίτερα από τη μουσική και τη λογοτεχνία (συγγραφείς όπως ο Βόνεγκατ, ο Κάφκα και ο Ντοστογιέφσκι), οι επιρροές αυτές είναι εμφανείς στο σύνολο του έργου του.
Αν ψάξετε στο spotify, υπάρχουν μερικές πολύ ωραίες λίστες με τραγούδια που αναφέρονται είτε σε κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο, είτε γενικά. Πρόσφατα το μάτι μου έπεσε σε ένα, ομολογουμένως πετυχημένο, χιουμοριστικό γράφημα σύμφωνα με το οποίο ένα μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι αποτελείται κατά 4% από αυτιά, 12,5% από σκηνές με κάποιον να μαγειρεύει, 25% από γάτες, 8,5% κλασσική και άλλο τόσο από τζαζ μουσική , 25% από γυναίκες με σύνδρομο αποσύνδεσης, και 16,5% από πολύ -πολύ- περίεργα όνειρα.
Εκτός από συγγραφέας είναι και μεταφραστής, και έχει μεταφράσει πολλά βιβλία από τα αγγλικά στα ιαπωνικά, αλλά παίρνει και ενεργή στάση όσον αφορά τις μεταφράσεις των δικών του βιβλίων. Μαραθωνιοδρόμος, κάποτε είχε τρέξει και τον κλασσικό εδώ στην Αθήνα. Μέχρι τα 29 του, οπότε και αποφάσισε έτσι ξαφνικά να γράψει ένα βιβλίο (το Hear the Wind Sing) ξεκινώντας την συγγραφική του καριέρα, διατηρούσε ένα τζαζ καφέ-μπαρ στο Τόκιο, το Peter Cat (να ‘τες πάλι οι γάτες).
Ο Μουρακάμι σίγουρα δεν είναι για όλα τα γούστα, και τα ίδια πράγματα που κάνουν τους θιασώτες του να τον αγαπάνε περισσότερο είναι μάλλον εκείνα που ενοχλούν και τους επικριτές του. Προσωπικά, ανήκω στην πρώτη κατηγορία, και πριν λίγο καιρό ξεκίνησα να διαβάζω ένα-ένα όλα τα έργα του. Τώρα το βιβλίο που βαραίνει την τσάντα μου είναι το “Ο Ελέφαντας Εξαφανίζεται“, μια συλλογή αφηγημάτων, και σειρά έχει “Ο Κάφκα στην Ακτή“. Οι λόγοι είναι απλοί -για να σχηματίσω μια πιο σφαιρική εικόνα, αλλά κυρίως γιατί η λογοτεχνία του με ταξιδεύει, με προκαλεί να σκεφτώ ενδιαφέροντα ερωτήματα, και με μαγεύει.
Μερικά πράγματα για διάβασμα:
- The Fierce Imagination of Haruki Murakami
- The Essence of the Japanese Mind: Haruki Murakami and the Nobel Prize
- Haruki Murakami, The Art of Fiction No. 182